چکیده:
بازتولید کشمکش‌های گفتمانی نیروهای سنت‌گرا، تجددخواه و اصلاح‌گرایان دینی عصر مشروطه در جامعه معاصر ایران، بازاندیشی میراث فکری این گفتمان‌ها را ضروری کرده است. تحلیل گفتمان اصلاح معرفت دینی در عصر مشروطه پاسخی بدین نیاز است. از این‌رو به‌منظور بازشناسی شاخصه‌های گفتمان اصلاح معرفت دینی روزنامه الجمال مورد بررسی قرار گرفت. در این بررسی بر اساس تحلیل انتقادی گفتمان به تحلیل شاخصه‌های گفتمان اصلاح معرفت دینی پرداخته شد. بر اساس این چارچوب نظری هر متنی برساخته بافتار تاریخی است و از طریق کنش بیناگفتمانی و جذب میراث اندیشگی سایر گفتمان‌ها صورت‌بندی می‌شود. با کاربست تحلیل انتقادی گفتمان بر روزنامه الجمال نشان داده شد که بحران‌های بافتار تاریخی عصر مشروطه همچون استبداد داخلی، استعمار خارجی و موضع‌گیری نسبت به عناصر فرهنگی مدرنیته از دشوارههای گفتمان اصلاح معرفت دینی بوده است. روزنامه الجمال به‌مثابه یکی از کاربران این گفتمان کوشید تا با جذب عناصر مطلوب از گفتمان‌های سنت‌گرا و تجددخواه و تولید کنش بینا گفتمانی، پاسخ درخوری به دشوارههای مزبور بدهد.
واژه‌های کلیدی: روزنامه الجمال، گفتمان اصلاح معرفت دینی، سید جمال‌الدین واعظ اصفهانی، عصر مشروطه، تحلیل انتقادی گفتمان، کنش بیناگفتمانی.
نویسندگان:
حسین مفتخری، قدیر نجف زاده شوکی ، سعید موسوی سیانی
پژوهش نامه تاریخ اسلام - سال هفتم، شماره 26، تابستان 1396.
برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید. 
