گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس - مهدی خدابخش؛ دو هفته از آغاز عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه با نام «شاخه زیتون» برای پاکسازی شهر «عفرین» از نیروهای کُردی یگان‌های مدافع خلق (ی.پ.گ) و حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) می‌گذرد. در این مدت توپخانه‌ها و جنگنده‌های ارتش ترکیه بارها نقاط مختلف عفرین را به بهانه ازبین بردن مخفی‌گاه‌ها و انبارهای مهمات عناصر مسلح کُرد هدف قرار دادند.
عفرین یکی از شهرهای مهم استان حلب در شمال غرب سوریه، در 60 کیلومتری شمال غرب شهر حلب واقع شده است. این شهر در مرز ترکیه با هیچ روستا یا شهر کُردنشین هم‌مرز نیست.
دولت ترکیه این عملیات را از جهت امنیت خود و تاثیر در ژئوپلتیک منطقه حیاتی می‌داند. اما این تفکر برای این کشور هزینه نیز داشته است. شلیک شدن بیش از 90 راکت توسط ی.پ.گ طی دو هفته به جنوب ترکیه باعث کشته و زخمی شدن بیش از 120 نفر شده است. همچنین تا کنون 15 نظامی ترکیه کشته و بیش از 50 نفر زخمی شدند.
آنکارا شاخه زیتون را پس از عملیات قبلی خود، سپر فرات و در پی اعلامیه دولت آمریکا برای ایجاد ارتش کردی 30 هزای نفری در شمال سوریه و همچنین به عنوان نشانه‌ای از اینکه در برابر سیاست‌های آمریکا و روسیه در قبال ی.پ.گ سر فرود نمی‌آورد، اجرا کرد.
درک موضع آمریکا در قبال مشکل ترکیه با کردها چندان ساده نیست اما همین مسئله اختلافاتی را در روابط گرم آنکارا و واشنگتن ایجاد کرده است. آمریکا از طرفی، به قول مقامات ترکیه، از چند ماه قبل نزدیک به پنج هزار کامیون سلاح برای نیروهای دموکراتیک سوریه (س.د.ف) ارسال می‌کند، اما از طرفی دیگر سخنگوی پنتاگون چند روز قبل تاکید کرد که حمایت‌های واشنگتن از کردها فقط محدود به عملیات علیه گروه تروریستی داعش است. این در حالی است که کشورهای عراق، سوریه، ایران و روسیه از چند هفته قبل اعلام کرده بودند سلطه داعش بر شهرها پایان یافته و این گروه اکنون هیچ شهری را تحت اشغال ندارد.
در حالی که مقامات آمریکایی مکررا تاکید کرده‌اند سلاح‌های ارسالی برای کُردها را پس از نبرد با داعش جمع‌آوری می‌کنند، اما تا کنون چنین اتفاقی رخ نداده است.
این تناقضات در سیاست خارجی آمریکا در منطقه باعث به‌وجود آمدن تنش‌های دیپلماتیک با ترکیه شده است. آنکارا در روزهای آغازین شاخه زیتون هشدار داده بود اگر نظامیان آمریکا، شهر منبج (در شمال شرق استان حلب) را ترک نکنند، احتمال درگیری با آنها در میدان نبرد وجود دارد. «جوزف وتل» رئیس فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا پس از آن گفت که برنامه‌ای برای تغییر مکان نیروهای خود از منبج ندارند.
شبه‌نظامیان کُرد در شمال سوریه برای آمریکا در حکم مجوز حضور و باقی‌ماندن در منطقه، به بهانه مبارزه با داعش هستند. آمریکایی که پس از چندین سال خونریزی و جنگ در افغانستان و عراق، نهایتا بدون دستاورد خاصی مجبور به ترک این کشورها شد، اکنون تلاش دارد شمال سوریه را برای خود حفظ کند. همچنین واشنگتن کُردها را مهره‌ای برای تحت فشار قرار دادن ترکیه و کنترل حس ماجراجویانه سران این کشور برای آنچه که احیای قدرت امپراطوری عثمانی در سر می‌پرورانند، می‌بیند.
نقشه عرصه میدانی عفرین تا روز شانزدهم عملیات
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اما چندی پیش در راستای فرافکنی و تلاش برای انحراف اذهان عمومی از طرح کاخ‌سفید برای باقی‌ماندن در منطقه، روسیه را مقصر اختلافات اخیر بین آنکارا و واشنگتن معرفی کرد.
در ادامه، اختلاف نظر آمریکا و ترکیه بر سر عملیات عفرین به قدری بالا گرفت که «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا شخصا با «رجب طیب اردوغان» همتای ترک خود تماس گرفته و خواستار کاهش سرعت و سپس توقف عملیات و تمرکز روی نبرد با داعش شد. ترامپ همچنین در این تماس درباره افزایش اظهارات ضدآمریکایی در جمع مقامات ترک به اردوغان هشدار داده و تهدید کرد این مسئله عواقبی را برای آنها درپی خواهد داشت.
مشخص است که آمریکا از این قدرت‌نمایی ترکیه در شمال سوریه خرسند نیست اما به نظر می‌رسد هم واشنگتن و هم مسکو در نهایت به تصمیم آنکارا برای پیشبرد شاخه زیتون رضایت داده‌اند. گویی عملیات ترکیه توازن دیپلماتیک در عرصه شمال سوریه را تغییر داده است.
شبه‌نظامیان کُرد سوری نیز احساس می‌کنند روسیه به آنها رودست زده و در برابر تهاجم ترکیه آنها را بی‌دفاع رها کرده است. این حس به قدری قوی است که کُردها را مجبور کرد از دولت و ارتش سوریه بخواهند با استقرار در مرزهای شمالی و ورودی‌های شهر عفرین، از آنها دربرابر تهاجم ترکیه دفاع کند.
شاید بتوان گفت که سیاست روسیه در قبال ی.پ.گ و پ.ی.د، رویکردی برای مقابله به مثل و خنثی کردن طرح آمریکا برای کشاندن کُردهای سوری به سمت خود بود. به گونه‌ای که در ادامه شاهد برگزاری کنگره مردمی سوری در شهر «سوچی» از سوی روسیه و حضور گروه‌های مختلف کُردی در آن بودیم. با این حال منفعت سیاسی روابط با ترکیه، از ایستادن در کنار کردها، برای مسکو مطلوب‌تر است. از طرفی دولت مرکزی سوریه نیز چندان تمایلی به حمایت قدرت‌های خارجی از جدایی‌طلبان شمالی ندارد.
با اینکه اردوغان روز شنبه گفته بود که شاخه زیتون به مراحل پایانی خود نزدیک می‌شود اما به نظر این عملیات با مانع و کندی مواجه شده است. بر اساس ارزیابی‌های ستادکل نیروهای مسلح ترکیه، نظامیان این کشور باید در روز دهم وارد شهر عفرین می‌شدند که این هدف با گذشت 16 روز محقق نشده است. شاید صعب‌العبور بودن وضعیت جغرافیایی منطقه نوع ساختار دفاعی کُردها، آنکارا را مجبور کند تا مانند قضیه پاکسازی شهر «الباب» از داعش، عفرین را نیز هفته‌ها به محاصره دربیاورد تا بتواند آن را اشغال کند.
با این حال اما ستادکل ارتش ترکیه آمارهای اغراق شده‌ای از تلفات شبه‌نظامیان کُرد منتشر می‌کند. بر اساس بیانیه شب گذشته تا کنون نزدیک به 950 عنصر مسلح در جریان عملیات شاخه زیتون از پای درآمده‌اند.
در عرصه میدانی ترکیه عملا تا کنون به غیر از حملات هوایی و توپخانه‌ای نتوانسته موفقیت چندانی در جبهه عفرین به دست بیاورد و فعلا در حد آزادی چند تپه و روستا پیشرفت داشته است. حملاتی که به گفته مقامات کُرد، علاوه بر آوارگی چند هزار نفر، 150 غیرنظامی را به کام مرگ کشانده و 300 مجروح برجای گذاشته است.
انتهای پیام/ص
عضویت در کانال تلگرامی بین‌الملل و سیاست خارجی فارس
