چکیده:
ارداویراف، موبد پارسای ایرانی و بایزید بسطامی، عارف ایرانی سده سوم هجری، با آنکه از نظر زمانی، چند قرن با یکدیگر فاصله و زبان و دینی متفاوت داشته اند؛ هردو دارای تجربه دینی مشترکی بودهاند که در قالب کشف و شهود و طی عروج به آسمان برای آنان رخ داده است. آنها در پی دستیابی به رازهایی نامکشوف و اسراری مکتوم، پای در سفری روحانی میگذارند و سرانجام به دیدار پروردگارشان نائل می شوند. گرچه بین این دو عروج تفاوتهایی از حیث تعلق داشتن به دو دین مختلف، کاربرد دو زبان متفاوت و برخی دیگر از تفاوتهای ظاهری، ساختاری و محتوایی به چشم میخورد؛ امّا با استفاده از روش بررسی مقایسه ای این دو تجربه عرفانی، به وجوه و نکات مشترکی میتوان دست یافت که این جستار در پی کشف و بیان همین مشترکات است. عبور از طبقات مختلف آسمان ها، دیدار بهشت و دوزخ و ساکنان آنها، مشاهده فرشتگان و مراتب آنان و سرانجام رسیدن به بارگاه ایزدی از نکات مشترک این دو عروج است.
واژههای کلیدی: عروج، ارداویراف، بایزید بسطامی، ارداویرافنامه، کتاب النور سهلگی.
نویسندگان:
سیده فاطمه زارع حسینی ، وجیهه ابهری
دو فصلنامه مطالعات عرفانی - شماره 24، پاییز و زمستان 1395.