بسته گزارش تحلیلی روزانه فارس به تحلیل و بررسی برخی اخبار و مطالب کمتر دیده شده در لابه‌لای رسانه‌های کشور می‌پردازد. در این بسته گزارشی _ تحلیلی علاوه بر خوانش اخبار؛ سوابق و برخی تحلیل‌های موجود پیرامون این مطالب نیز آورده شده است.
***
تکرار بهانه‌های جدید برای بی‌دستاوردی برجام
پرونده‌ای برای بسته شدن PMD و بی‌ابزاری دولت!
محمدعلی نجفی، فعال اصلاح‌طلب و مشاور رئیس‌جمهور روحانی که دبیری ستاد هماهنگی اقتصادی را در دولت کنونی نیز بر عهده دارد، اخیراً در بخشی از گفت‌وگوی خود با خبرگزاری فارس اظهار کرده است:
برنامه ششم توسط این دولت تهیه شده که اعلام می‌شود و مشخص خواهد شد آیا دولت برنامه دارد یا خیر، بنده معتقدم دولت برنامه دارد اما چون ابزارهای لازم برای اجرای این برنامه‌ها در اختیارش نیست طبیعتاً آثار اجرای این برنامه‌ها به این زودی‌ها مشخص نمی‌شود.
اظهارات نجفی ساعاتی قبل از اعلام بسته شدن پرونده PMD در شورای حکام آژانس بین‌المللی اتمی منتشر شده بودند.
*بر اساس مشاهدات ما، این چندمین مرتبه‌ای است که از سوی مقامات دولت روحانی و چهره‌های طرفدار رئیس‌جمهور عنوان می‌شود که جریاناتی فرادولتی وجود دارند که مانع کار دولت هستند و ابزارهای تحقق اهداف دولت را در اختیارش نمی‌گذارند!
یک روز قبل از اظهارات نجفی، معاون اول رئیس‌جمهور یعنی اسحاق جهانگیری بود که در همایش بین‌المللی صنعت پتروشیمی طی سخنانی با اشاره به دوران «پسابرجام» اظهار کرده بود:
«دولت مصمم است گام‌های بلندی را بردارد، اما عده‌ای برای اینکه نگذارند شیرینی لغو تحریم‌ها به کام مردم برسد، کارشکنی‌هایی می‌کنند اما ما تمام تلاش خود را در این راستا انجام می‌دهیم»!
جهانگیری و البته نجفی توضیح نداده‌اند که کدامین «عده» هستند که از دولت زورمندتر، قوی‌تر و صاحب حکم‌تر هستند که می‌توانند در کار دولت تا آن حد اخلال کنند که نگذارند دستاوردهایش در نزد مردم لمس شود؟!
متأسفانه، طرفداران دولت پس از توافق موقت ژنو در 2 سال قبل و مشاهده بی‌دستاوردی‌های این توافق در نزد افکار عمومی نیز همین سیاق را پیموده و اقدام به شماتت «موانعی» کردند که نمی‌گذارند دولت کارش را بکند.
علی خرّم، دیپلمات سابق و از چهره‌های نزدیک به دولت، چند ماه پس از توافق موقت ژنو که قرار بود به «ارتقای سطح معیشت مردم» و «ترک خوردن دیوار تحریم‌ها» بیانجامد؛ طی یادداشتی رسانه‌ای از چیزی به نام «تفکرات بانفوذ» نام برده و نوشته بود: «ظرف 10 ماه آثار موفقیت‌های سیاست‌های خارجی در اقتصاد، صنعت و اوضاع اجتماعی پدید آمد و اگرچه با "اعمال نفوذ برخی تفکرات" دامنه این موفقیت‌ها نتوانست وسعت یابد!»
به نظر می‌رسد در پی بی‌دستاوردی توافق موقت ژنو در 2 سال قبل و همچنین برجام برای مردم، در روزهای آتی بیش از آنچه اشاره شد؛ شاهد فرافکنی مقامات دولت و انداختن تقصیر اشتباهات و کم‌کاری‌های به گردن عده‌های فرضی و چیزی به نام «موانع» باشیم.
گفتنیست، «برجام» علیرغم بسته شدن ظاهری پرونده PMD و با اینکه وعده‌های فراوانی از قِبَل آن به مردم داده شده بود اما تاکنون هیچ دستاورد خاصی نداشته و صحبت‌هایی نظیر «برجام دستاورد داشته اما مردم متوجه نیستند»، «تحریم‌ها برداشته نشد اما فشارها برداشته شد» و «عبور ایران و آمریکا از ذهنیت سرد دستاورد برجام است»! در قبال آن از سوی چهره‌های اصلاح‌طلب در رسانه‌ها بیان شده است.
درباره بسته شدن ظاهری پرونده PMD ایران در آژانس اتمی نیز اگرچه رأی شورای حکام به یک گزارش خاکستری و نه چندان واضح بوده و اگرچه بر اساس متن برجام، ایران بایستی در شرایطی بدتر از شرایط PMD به تمام خواسته‌ها و مطالبات آژانس و کشورهای 1+5 (حتی در ابعاد بازرسی‌های نظامی) نیز پاسخگو باشد اما طرفه آنکه بر اساس گفته‌های اشخاصی نظیر رئیس‌جمهور روحانی، مجید انصاری و اسحاق جهانگیری؛ برجام قرار است مشکل بیکاری و اشتغال را حل کند، سکوی پرش اقتصادی جوانان باشد و حتی بر مشکلی به نام آب خوردن! نیز تأثیر بگذارد.
به نظر می‌رسد در صورت عدم تأثیر ملموس برجام در این مقولات، مدح و ستایش خارج از اندازه گزارش خاکستری آژانس اتمی در کنار گذار بی‌سر و صدا از کنار تحریم‌های جدید آمریکا که اخیراً اعمال شدند؛ مصداقی از به‌هم ریختن کافه و فراموش کردن قول‌های داده شده به مردم باشد.
برجام هنوز و تا رسیدن به گردنه‌های اصلی خود فاصله‌های طی نکرده بسیار دارد. اگر نگوییم که تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران مصداقی از نقض برجام و میرایی آن بود.
***
تکرار نوستالژی تلخ تحریم‌های پسا ژنو
«روح توافقات»؛ یار دوازدهم تیم مذاکره‌کننده!
حسین جابرانصاری سخنگوی جدید وزارت خارجه روز دوشنبه گذشته در نخستین نشست خبری خود در خصوص مصوبه جدید کنگره آمریکا و اعمال محدودیت روادیدی برای سفرکنندگان به ایران! با بیان اینکه این مصوبه هنوز روند قانونی خود را طی نکرده، اظهار داشت:
(آمریکا) ترتیباتی را برای صدور روادید به خاک آمریکا پیش‌بینی کرده که این مصوبه هنوز مراحل قانونی خود را کامل نکرده و از دید جمهوری اسلامی این مصوبه در جنبه‌های مختلف دچار مشکل است. هم با قوانین تجارت آزاد بین‌المللی در تناقض است و هم با اصول اساسی حقوق بشر در تناقض می‌باشد.
او افزوده است: این مصوبه با روح توافقات هسته‌ای به نحوی در تعارض است! البته جنبه‌های دقیق حقوقی این موضوع توسط وزارت خارجه در حال بررسی است و اگر صراحت تناقض با مواد برجام قطعی شود، وزارت خارجه در روند پیگیری موضوع توجه و اهتمام خواهد داشت.
*حقیقت این است که افکار عمومی، فعالان سیاسی و تحلیلگران از کلمه «روح»! و ارتباط آن با دیپلماسی دولت یازدهم به هیچ‌وجه خاطره خوبی ندارند.
در ماجرای توافق موقت ژنو در سال 92 هم که قرار بود به شکاف دیوار تحریم‌ها، فهم بهتر دنیا از زبان‌فهمی دیپلماتیک دولت جدید ایران و ارتقای سطح معیشت مردم بیانجامد! پس از آنکه 100 تحریم جدید پس از توافق، از سوی غرب و آمریکا اعمال شد؛ مقامات وزارت خارجه دولت یازدهم پای چیزی به نام «روح»! را وسط کشیده بودند.
سیدعباس عراقچی، عضو تیم مذاکره کننده دولت در همین راستا و پس از اعمال آن تحریم‌های جدیدِ پس از توافق موقت ژنو گفته بود: این اقدامات خلاف «روح» توافقنامه است.
او در مقطعی دیگر و در اشاره به همین تحریم‌های گسترده‌ی جدید نیز اینطور گفته بود که تحریم‌های جدید خلاف توافق ژنو نیست بلکه خلاف روحیه همکاری و حسن‌نیت است!
محمدجواد ظریف، مقام بالادست عراقچی هم اظهار کرده بود: تحریم جدید آمریکا نقض توافق ژنو نیست، ادامه همان قبلی‌هاست!
این اظهارات و تحریم‌های خلاف روح توافق! در حالی رخ می‌دادند که علی اکبر ولایتی، مشاور امور بین‌الملل مقام معظم رهبری و مرضیه افخم، سخنگوی وقت وزارت خارجه صراحتاً اعلام کرده بودند که تحریم‌های جدید خلاف متن توافق ژنو است. (نه خلاف روح آن)
جالب آنکه پس از بیانیه لوزان در فرودین ماه امسال نیز برخی تحریم‌های جدید از سوی اتحادیه اروپا اعمال شد که سیدعباس عراقچی از اعضای ارشد تیم مذاکره کننده دولت، آنها را «بدعهدی و بدقولی»! خواند.
اکنون تأسف‌بار است که ماجرای روح توافقنامه ژنو و بیانیه لوزان که هر تحریمی بر اساس آن توجیه می‌شد به «برجام» هم سرایت یافته و افکار عمومی در تحریم‌هایی که 2 مرتبه پس از عقد برجام صراحتاً از سوی آمریکا اعلام شده‌اند، باز هم قرار است که از چیزی به نام «روح» سخن بشنوند.
ماجرای «روح توافق» در حالی اختراع شده است که این سؤال خودنمایی می‌کند که «اگر قرار بود توافقاتی امضا و تعهداتی داده شود که بر مبنای روح آنها هر تحریم جدید و ددمنشی دیگری از جانب دشمنان قسم خورده مردم ایران ممکن باشد پس اساساً چه نیازی به اینهمه مذاکره ملال‌آور و چه نیازی به اینهمه ژست دیپلماتیک»؟!
یادآور می‌شود که بر اساس بند 29 متن برجام و بر اساس دستور 9 بندی مقام معظم رهبری به دولت یازدهم پیرامون برجام، هرگونه تحریم و یا اقدامی با روح تحریمی، از سوی کشورهای 1+5 علیه ایران ممنوع و منتج به لغو برجام خواهد بود.
تحریم‌های جدید آمریکا نیز به اثبات منطق و گواه تحلیلگران، خلاف متن و روح برجام هستند اگرچه عده‌ای معتقدند تیم مذاکره کننده دولت یازدهم به دلایلی هرگز بصورت علی‌الرأس شکست برجام را اعلام نخواهد کرد.
فرض میرایی برجام و لغو آن، یکی از فروضی است که بایستی در مسئله سرنوشت برجام به اقتراح افکار عمومی و تحلیلگران گذاشته شود.
***
جنبش دانشجویی پیاده‌نظام اصلاحات نیست اما باید عذرخواهی کند،بازوی اجرایی ماست،حرف مفت است...
هادی خانیکی، مشاور ارشد رییس دولت اصلاحات و عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت اخیراً در یک میتینگ دانشجویی که ایسنا خبر آنرا منتشر کرده، اظهار کرده است: دانشجو نه پیاده نظام جریان اصلاحات، بلکه پیاده نظام هیچ جریان دیگری نیز نباید باشد؛ دانشجو فقط کافی است نسبت به محیط اطرافش حساس‌تر شود و به واسطه توسعه مشارکت‌های اجتماعی و مدنی خود به منفعت دست یابد.
*این اظهارات خانیکی درباره جنبش دانشجویی صحیح هستند اما تطابقی با واقعیت‌های موجود در عملکرد حال و گذشته جریان اصلاح‌طلب ندارند.
تلاش جریان خاص برای استفاده از جنبش دانشجویی به عنوان پیاده نظام، شهره عام و خاص است و رخداد مهم فتنه سال 78 که به قصد براندازی نظام از کوی دانشگاه آغاز شد و به تبع آن رخدادهای دیگری نظیر استعفای وزیر علوم دولت اصلاحات برای کمک به فتنه هم وقوع یافت یکی از دلایل اثبات این قضیه هستند.
در همان سال‌ها از جانب برخی اصلاح‌طلبان نیز عنوان شده بود که «دفتر تحکیم وحدت» بازوی اجرای اصلاحات در دانشگاه است.
چهره‌ها و محافل اصلاح‌طلب همچنین بعدها نیز اظهارات قابل تأملی را درباره جنبش دانشجویی بر زبان رانده‌اند.
از سعید حجاریان که گفته بود «جنبش دانشجویی حرف مفت است» تا محمد قوچانی که مدعی «مرگ جنبش دانشجویی» شده بود و تا روزنامه اصلاح‌طلب اعتماد که اخیراً و پس از روز دانشجو طی گزارشی اینطور نوشت که دانشجویان معترض به رئیس دولت اصلاحات که در سال 83 و در سالن سخنرانی وی مورد عتاب و انتقاد رئیس‌جمهور اصلاحات قرار گرفتند قصد دارند از وی معذرت‌خواهی کنند.
جالب آنکه برخی از این اظهارات نیز مورد انتقاد سایر چهره‌های اصلاح‌طلب قرار گرفته است.
حمیدرضا جلایی‌پور، فعال اصلاح‌طلب اخیراً در بخشی از یک مصاحبه و در اشاره تلویحی به صحبت‌های حجاریان و قوچانی پیرامون مرگ جنبش دانشجویی، گفته است:
«باید از این نوع تحلیل‌ها فاصله گرفت. این نوع تحلیل‌ها من را به یاد قبل از انقلاب می‌اندازد که ارزیابی برخی گروه‌های سیاسی چپ از محیط‌های دانشجویی این بود که به ما می‌گفتند چه دانشگاه مرده‌ای است و در آن فقط ریش و پشم دیده می‌شود... خبر هم نداشتند که در قلب و روح این ریش و پشم‌ها چه می‌گذرد؛ بعداً مشخص شد که یک انقلاب بزرگ می‌گذرد. الآن هم شبیه این خطا را می‌کنند...»
دلیل مهم دیگر در اثبات فاصله سخن خانیکی با واقعیت‌های موجود جبهه اصلاحات نیز این است که در هفته گذشته و در ایام روز دانشجو، افکار عمومی شاهد بودند که چگونه برخی چهره‌های وابسته به جریان خاص، تریبون تشکل‌ها و میتینگ‌های دانشجویی را تبدیل به تریبون طرح خواسته‌های اصلاح‌طلبان، اعتراض به حصر فتنه‌گران و سیاه‌نمایی از نظام کرده بودند...
نگاه به جنبش دانشجویی به عنوان ابزار و پیاده‌نظام، بخشی از ژنتیک جریان سیاسی خاص است که به نظر می‌رسد مگر با رعایت تقوای جمعی و ایضاً با وقوع یک توبه نصوح، قصدی برای دست‌کشیدن از آن وجود نداشته باشد.
لازم به یادآوری است که عدم نگاه ابزاری به جنبش دانشجویی و باور به تأثیرگذاری این جنبش زمانی تحقق می‌یابد که فعالان سیاسی به تأسی از مقام معظم رهبری در قول و فعل، جنبش دانشجویی را به «ایجاد کرسی‌های آزاداندیشی»، «برخورداری از تحلیل صحیح»، «آرمان‌خواهی واقع‌بینانه»، «عدالت‌خواهی» و «سیاست‌ورزی در عین تحصیل و تهذیب» تشجیع و تشویق کنند.
اینکه عده‌ای در سخن، مدعی عدم نگاه ابزاری به دانشجویان هستند اما در سابقه و عمل، غیر از استفاده ابزاری از جنبش دانشجویی به هیچ چیز دیگری در رابطه با این جنبش، حتی فکر هم نمی‌کنند، یقیناً محل قضاوت تاریخ و آیندگان خواهد بود.
