به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس، روزنامه گاردین به استناد اسنادی تازه فاش شده از طرح 6 محوری ژنرال آمریکایی در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی پرده برداشت.
ژنرال رابرت هایزر در سال‌های انقلاب ایران معاون وقت فرمانده تیروهای هوایی آمریکا بود که روز 14 دی سال 1357 و چند روز پیش از فرار شاه از ایران به تهران سفر کرده بود.
هدف سفر ژنرال هایزر منشأ گمانه‌زنی‌های زیادی بوده است. خود وی در کتاب خاطراتش نوشته برای بررسی امکان کودتای نظامی به ایران سفر کرده اما سرانجام از واشنگتن دستور رسیده که دولتی به رهبری شاپور بختیار تشکیل شود. به نوشته وی، کودتا راه حل بعدی در صورت شکست در تشکیل این دولت بوده است.
به نوشته گاردین، هایزر در روز 12 ژانویه 1979 (22 دی ماه 1357) به «هارولد براون» وزیر دفاع آمریکا و «دیوید جونز» رئیس ستاد مشترک ارتش پیامی ارسال کرده تا مطمئن شود که بدانند این دو نفر از او چه انتظاری دارند.
در بخشی از گزارش گاردین آمده است: «ژنرال هایزر روز 7 ژانویه، چهار روز پس از آنکه (جیمی) کارتر (رئیس‌جمهور وقت آمریکا) تصمیم گرفت نماینده‌ای به ایران بفرستد، وارد تهران شد. رئیس‌جمهور و مشاورانش از سرعت رخدادها شوکه شده بودند.»
این روزنامه با اشاره به اینکه واشنگتن به این نتیجه رسیده بود که قدرت باید در اختیار شاپور بختیار قرار گیرد، نوشته است: «کاخ سفید از اضطرابی که در میان نظامیان ایرانی وجود داشت، آگاه بود. ژنرال‌های ارشد شاه پیش‌بینی کرده بودند که در نبود فرمانده کل، ارتش به زودی فرو می‌پاشد، بنابراین از دید بسیاری از آن‌ها، بهتر بود پیش از به راه افتادن حمام خون در انقلاب، قدرت را قبضه کنند.»
گاردین با بیان اینکه کارتر به دلیل آنکه با شعار احترام به حقوق بشر روی کار آمده بود، نمی‌توانست بار دیگر دستور انجام کودتا را صادر کند، نوشته است که وی با این حال نمی‌توانست اجازه دهد کشوری که حافظ منافع واشنگتن در منطقه بوده، «از دست برود.»
هایزر در یادداشتی در این رابطه نوشته است: «رئیس‌جمهور کارتر احساس می‌کرد باید نظامیان را متقاعد کرد که پس از خروج شاه، از دولت غیرنظامی حمایت کنند. اما چطور این امر عملی می‌شد؟ به نظر می‌رسید که رئیس‌جمهور به این فکر بود که فرستاده ویژه‌ای اعزام کند. وی می‌خواست یک شخصیت برجسته نظامی با تجربیات دیپلماتیک و شناخت کامل از ایران را بفرستد که بتواند اعتماد سران نظامی ایران را جلب کند.»
روزنامه گاردین نوشته است که هایزر به واسطه سفرهایی که به تهران داشته و مشاوره‌هایی که به شاه داده بود، از ایران شناخت داشت و ضمنا نظامیان ایرانی و دولت بختیار به وی اعتماد داشتند.
بنا بر این گزارش، مأموریت هایزر در ایران به حدی حساس بوده که کاخ سفید از دادن مأموریت کتبی به وی خودداری کرده است. هایزر نهایتا تنها یک «پیش‌نویس» «ناقض و مبهم» دریافت کرده و به همین واسطه هم چهار روز پس از ورودش به ایران، خواستار شفاف‌سازی بیشتر مأموریتش شده است.
وی در تلگرافی که روز 12 ژانویه به براون و جونز ارسال کرده، نوشته است که تصور می‌کند کارتر به دنبال آن است که 6 نکته اصلی را به ژنرال‌های ایرانی منتقل کند. اول اینکه ضروری است تا دولت‌های ایران و آمریکا «روابطی مستحکم و پایدار» داشته باشند. ثانیا اینکه کارتر نیروهای مسلح شاهنشاهی ایران را «عمیقا می‌ستاید.»
سومین نکته این بوده است که کارتر شکل‌گیری دولتی غیرنظامی در ایران را «به نفع همه» دانسته و خواستار قدرت و ثبات این دولت شده است. چهارمین نکته‌ای که هایزر منتقل کرده، این بوده است که ارتش باید به طور کامل از دولت بختیار حمایت کند. خودداری نظامیان از ترک کشور و همچنین تأکید بر حمایت همه‌جانبه آمریکا از نظامیان، پنجمین و ششمین نکته‌ای بوده که هایزر در تلگرافش در واشنگتن، بیان کرده است.
با این حال گاردین نوشته است: «اما هایزر می‌دانست که کارتر و مشاوران امکان حمایت ایالات متحده از یک کودتا را نیز رد نکرده‌اند. در کابینه بین زیبیگنیو برژینسکی مشاور امنیت ملی که حامی اقدام فوری و سایروس ونس وزیر خارجه که تحت هر شرایطی با کودتا مخالف بود، اختلاف وجود داشت.»
به نوشته گاردین، کارتر احتمال کودتای نظامی را رد نکرده، اما آن را آخرین راه چاره می‌دانسته است. در بخشی از یادداشت هایزر در این رابطه آمده است: «برژینسکی می‌خواست به نظامیان ایرانی برای انجام کودتای نظامی، چراغ سبز داده شود و تصور می‌کرد که اقدام صورت گرفته است. رئیس‌جمهور کارتر می‌خواست این پیام منتقل شود که این آخرین راهی است که باید به آن متوسل شد.»
هایزر در پیامش به واشنگتن، توضیح داده است که به ژنرال‌های شاه اعلام کرده آمریکا تنها در صورتی از کودتا حمایت می‌کند که آن‌ها در ابتدا از دولت بختیار حمایت کنند. در بخشی از پیام وی آمده است: «من به آن‌ها گفتم که من کودتای نظامی را به آخرین گزینه‌ای می‌دانم که باید به آن متوسل شد. من به آن‌ها توضیح دادم که پیش از آن اقدام، کارهای مراحل وجود دارد.»
وی در پیام خود توضیح داده که تا پیش از کودتا، دو گام باید صورت می‌گرفت و در صورت شکست آن‌ها نظامیان امکان کودتا می‌یافتند. در گام اول بختیار باید اختیار کامل را به دست می‌گرفت و در صورت ناکامی وی، نظامی‌ها مقررات حکومت نظامی اعلام کرده و کنترل برخی بخش‌ها از جمله صنعت نفت را به دست می‌گرفتند. به نوشته گاردین، در صورتی که باز هم اوضاع آرام نمی‌رسد، واشنگتن از کودتای نظامی حمایت می‌کرد.
دیدار هایزر با تیمسار ربیعی فرمانده وقت نیروی هوایی از دیگر مواردی است که در یادداشت‌های هایزر به آن اشاره شده است. به گفته وی، سران ارتش شاه در آن زمان از کودتای نظامی حمایت کرده و خواستار پشتیبانی آمریکا بوده‌اند.
انتهای پیام/ق
