به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، حدود دو سال پیش و در ماه‌های پایانی دولت دهم، طرح افزایش ظرفیت و بهبود کیفیت فراورده‌های پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند اراک افتتاح شد. این طرح که به نوبه خود یکی از طرح‌های بزرگ پالایشگاهی کشور محسوب می‌شد بدون حضور شرکتهای غربی راه‌اندازی شد که جای افتخار داشت.
در این طرح به منظور پالایش برشهای سنگین پالایشگاهی از واحدهایی تحت عنوان RCD یا Reduced Crude Desulfurization و RFCC یا Residue Fluid Catalytic Cracking استفاده شده است.
با وجود شباهت این دو واحد پالایشگاهی با فرایندهای متداول HDS و FCC که سابقا نیز در پالایشگاه‌های کشور طراحی و راه‌اندازی شده بودند (پالایشگاه آبادان دارای واحد FCC است)، در مرحله راه‌اندازی این دو واحد یعنی RCD و RFCC مشکلات زیادی پیش‌روی مدیران و کارشناسان شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران و پیمانکاران این مجموعه قرار داشت به طوری که حدود 9 ماه مراحل پیش راه‌اندازی این دو واحد به طول انجامید،زیرا هر دو فرایند جزو پیچیده‌ترین واحدهای پالایشگاهی محسوب می‌شوند و شاید بتوان گفت، این دو واحد با چنین ظرفیت‌هایی (RCD با ظرفیت 65 هزار بشکه و RFCC نیز با ظرفیت 95 هزار بشکه) از جمله منحصر به فردترین واحدهای پالایشگاهی جهان باشند. بخصوص آنکه واحد RFCC در صورت راهبری صحیح از پرسودترین واحدهای پالایشگاهی در جهان محسوب میشود. در این واحد به کمک کاتالیست‌های ریزتر از دانه‌های شکر، نامرغوبترین برشهای نفتی به پرارزش ترین محصولات پالایشگاهی یعنی بنزین و اولفین‌ها تبدیل میشود.
هر چند این دو واحد با تمامی مشکلات پیش روی خود در سرویس قرار گرفتند ولی این شروع سخت، مطمئنا آینده پر پیچ و خمی را به این واحدها نوید می‌داد. عدم وجود نیروی انسانی با تجربه در راه‌اندازی این دو واحد آنقدر برای کارفرما آزاردهنده بود که حاضر به جذب ساده‌ترین اپراتورهایی از خارج از کشور بودند که برای مدتی در این واحدها تجربه کسب کرده باشند.
این پروژه نیز از تدابیر دولتمردان بی‌بهره نماند و بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم و سکانداری آقای مهندس زنگنه بر وزارت نفت، تغییرات مدیریتی متعددی در تمامی سطوح این وزارتخانه انجام شد و پالایشگاه شازند اراک نیز از این امر مستثنی نماند. این در حالی بود که انتظار می رفت با توجه به رسوب تجارب بسیار زیاد در مراحل راه‌اندازی و بهره‌برداری از واحدهای RFCC و RCD، در بدنهی مدیریتی این پالایشگاه تغییراتی صورت نگیرد ولی مدتی نگذشت که مدیر عامل این شرکت پالایشی نیز تغییر کرد.
در مجموع، اگر بخواهیم نگاهی دقیق و منصفانه به این طرح ملی و حوادث اخیر آن داشته باشیم، واقعیت های زیر می‌تواند روشنی‌بخش باشد:
-این پروژه یعنی واحدهای RFCC و RCD یکی از پیچیده‌ترین واحدهای پالایشگاهی کشور و دنیا محسوب میشود.
-طراحی پایه (لیسانس) این واحدها توسط شرکت UOP ارائه شده است.
-مراحل تامین تجهیزات و راه‌اندازی این واحد در شرایط سخت تحریم توسط کنسرسیومی از شرکتهای داخلی و حضور پررنگ شرکت چینی سینوپِک صورت گرفت.
-نقش کاتالیست در عملکرد هر دو واحد بسیار مهم و حیاتی است.
-تجربه عملیاتی در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران در راهبری و نگهداری از این واحدها وجود نداشته است زیرا این دو واحد برای اولین بار در صنعت پالایش کشور طراحی و راه‌اندازی شده است.
-از مدیران ترجیهی تا تخصصی در راهبری این دو واحد عملیاتی استفاده شده است حتی ظاهراً مسئولیت فعلی راهبری واحد RFCC بر عهده یک فرد با مدرک تحصیلی دیپلم گذاشته شده است.
-شاید مشکلات پیش آمده در این واحدها مانند بهره‌برداری ناقص از واحد RCD و توقف‌های 16 روزه و 11 روزه واحد RFCC، امری طبیعی همچون سایر واحدهای پالایشگاهی کشور و دنیا باشد ولی دلایل ایجاد این مشکلات عملیاتی و نحوه برخورد با آنها، سوال بر انگیز است.
اطلاعات موجود حاکی از آن است که طی حوادث اخیر پالایشگاه شازند اراک، خسارات زیادی متحمل واحد RFCC این پالایشگاه شده است. ای کاش مسئولین اداره این پالایشگاه و مدیران شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران و وزارت نفت برخورد صادقانه تر و شفاف تر با این حوادث داشتند و به صراحت اعلام می کردند که دلیل اصلی این حوادث عدم تجربه کافی، عدم توان لازم در نگهداری و راهبری این واحد و عدم شناخت کافی از این فرایند بوده است.
در هر حال، بررسی موشکافانه حوادث اخیر این پالایشگاه ضروری است زیرا اهمیت این واحد پالایشگاهی در تولید و تامین بنزین کشور بر کسی پوشیده نیست و انتظار بر این است که کارآمدترین مهندسان راهبری این واحد را بر عهده داشته باشند. لازم به تذکر است که توقف این واحد، خسارات بسیار زیادی به کشور تحمیل می‌کند و مستقیما باعث بازشدن هر چه بیشتر شیر واردات بنزین به کشور خواهد شد.
مهدی احمدی‌پور-کارشناس صنعت پالایش
انتهای پیام/م
