به گزارش خبرنگار فعالیت‌های قرآنی خبرگزاری فارس، هفته گذشته معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به منظور استفاده از طرح‌ها و ایده‌های برتر فرهیختگان عرصه قرآنی اولویت‌های پژوهشی در این عرصه را اعلام کرد.
این اولویت‌بندی در جهت تبیین و اشاعه فرهنگ قرآن و عترت با توجه به منویات مقام معظم رهبری، سند چشم‌انداز 20 ساله جمهوری اسلامی ایران و اهداف و سیاست‌های منشور توسعه فرهنگ قرآنی صورت گرفت تا پژوهشگران قرآنی با استناد به این اولویت‌بندی‌ها اقدام به فعالیت در راستای ارتقای امور قرآنی کنند.
در این اولویت‌بندی «محور شناسایی وضع موجود و آسیب‌شناسی»، «محور مباحث راهبردی»، «تبیین مفاهیم و چارچوب فعالیت‌های قرآنی»، «راهکارها و روش‌های تبلیغ و ترویج قرآن و عترت» و «تحقیق و توسعه مؤسسات و نهادهای قرآنی» مورد توجه قرار گرفته شده است که به گفته مشاور پژوهشی و برنامه‌ریزی معاونت قرآن و عترت(ع) وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توجه به تبلیغ و ترویج فرهنگ قرآنی و همچنین سبک زندگی از اصلی‌ترین این اولویت‌ها است.
بر همین اساس گفت‌وگویی داشتیم با «مصطفی عباسی‌مقدم» مشاور پژوهشی و برنامه‌ریزی معاونت قرآن و عترت(ع) وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تا دلایل و نحوه اولویت‌بندی و حمایت از پژوهش‌های قرآنی را جویا شویم که مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانیم.
اولویت‌بندی پژوهش‌های قرآنی با هدف رفع خلأ موجود در این عرصه
آقای عباسی‌مقدم چه نیازی باعث اولویت‌بندی پژوهش‌های قرآنی در معاونت قرآن و عترت ارشاد شد؟
در گذشته پژوهش‌های مورد حمایت شامل همه شاخه های پژوهش قرآنی بود و بیشتر افراد در حوزه تفسیر و معارف قرآن فعالیت می‌کردند . بر همین اساس، نیاز به گسترش پژوهش‌های ترویج قرآن و رفع خلأهای موجود در این عرصه ما را وادار به اولویت‌بندی پژوهش‌های قرآنی کرد. به همین جهت سعی کردیم محورها و عناوین پژوهش‌هایی که در عرصه قرآن می‌توانند اثرگذار و در راستای ماموریتهای وزارت ارشاد باشند را شناسایی و اولویت‌بندی کنیم . در این راستا به پژوهش‌های تبلیغی و ترویجی قرآنی توجه ویژه‌ای شده چرا که نیاز به تبلیغ و ترویج فرهنگ قرآنی بیشتر از سایر امور حس می‌شود.
چرا اقدام به تقسیم‌بندی و اولویت‌دهی پژوهش‌های قرآنی کردید و بر چه اساس این تقسیم‌بندی صورت گرفت؟
با توجه به اهمیت پژوهش‌های قرآنی در سطح کشور و تأثیر آن در پیشبرد اهداف فرهنگی و تحقق آرمان‌های انقلاب اسلامی، تمامی نهادها وظیفه دارند سیاست دقیقی برای پژوهش‌های قرآنی نیز اتخاذ کنند. بر همین اساس ما ضمن تقسیم پژوهش‌های قرآنی به چند قسمت مبنایی و راهبردی، تفسیر و معارفی و روش‌های تعامل با قرآن، وظیفه معاونت قرآن و عترت را حمایت و برنامه ریزی پژوهش‌های حیطه تعامل با قرآن دانستیم. سایر اقسام پژوهش‌ها باید از سوی نهادهای مختلف از جمله حوزه‌ها و دانشگاه‌ها پیگیری و انجام شود.
این جنبه‌هایی که به آن اشاره کردید چگونه پیگیری می‌شود و معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد بر چه اساسی این رویکرد را اتخاذ کرده است؟
با توجه به رسالت نهادها و دستگاه‌های فرهنگی و علمی کشور، تقسیم کاری بر اساس سیاست‌های شورای انقلاب فرهنگی و شورای توسعه فرهنگ قرآنی صورت گرفته است که بر اساس این رویکرد پژوهش‌هایی که ناظر بر تفسیر مفاهیم قرآنی است با نگاه تخصصی، کار حوزه و دانشگاه‌ها است البته ممکن است سطوح مختلف پژوهش از ساده و ابتدایی یا تخصصی و علمی در این مجموعه قرار گیرند.
شاخه دیگر پژوهش‌های قرآنی راهبردی است که چگونگی برخورد و استفاده از قرآن در مباحث حکومتی و برنامه‌های کلان کشور را متذکر می‌شود و موضوعات راهبردی هم که مربوط به جهان اسلام است. این نوع پژوهش وظیفه پژوهشگاه‌ها و موسسات راهبردی است بنابراین، تحقیقات درباره نحوه ترویج و وارد ساختن آموزه‌ها و ارزش‌های قرآنی به دانش و گرایش و عمل فرد و جامعه وظیفه نهادهای فرهنگی است.
توجه به سبک زندگی قرآنی و فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی در معاونت قرآن ارشاد
شاخه سوم پژوهش‌های قرآنی، پژوهش‌هایی است که ناظر بر سبک زندگی بوده و توجه ویژه‌ای به تبلیغ و ترویج و همچنین آموزش قرآن دارند. در این راستا پژوهش‌هایی که از طریق ابزار هنر و ادبیات و رسانه، تعالیم و ارزش‌های قرآنی را ترویج می‌دهند زیر مجموعه وزارت ارشاد هستند و باید در این وزارت سامان یابند.
مهم‌ترین اولویت‌های معاونت قرآن در حمایت از پژوهش‌های قرآنی
معاونت قرآن و عترت ارشاد اولویت‌های بسیاری اعلام کرده است اما به نظر شما مهم‌ترین این اولویت‌ها که باید زودتر پیگیری شوند، کدام است؟
مجموعه وسیعی از پژوهش‌ها را معاونت قرآن و عترت اعلام کرده است تا افراد بتوانند براساس آن اولویت‌ها برنامه‌ریزی کنند. اولویت اصلی ما مواردی است که به صورت مستقیم به حوزه تبلیغ و ترویج و فرهنگ‌سازی قرآنی مربوط می‌شود؛ اولویت بعدی نیز مواردی است که ناظر به آسیب‌های فعلی و آشکار فرهنگ دینی و قرآنی در کشور است یعنی اگر در جامعه دچار مشکلاتی همچون ناکارآمدی مؤسسات قرآنی، ضعف برخی جلسات قرآنی یا بدعت‌گذاری‌ها هستیم برای رفع آنها نیاز به آسیب‌شناسی و رفع آسیب احتمالی از طریق پژوهش داریم.
علاوه بر این، شناسایی وضع موجود، راهکارهای جلوگیری از مهجوریت قرآن یا مدیریت جهادی در فعالیت‌های قرآنی و همچنین ابعاد انس با قرآن، تبیین مفاهیم و چارچوب مفاهیم قرآنی، راهکار ترویج و روش تبلیغ قرآن و عترت نیز از دیگر اولویت‌های ما است.
به طور مثال راهکارهای بهینه‌سازی وضعیت فیلم قرآنی و همچنین نشر قرآنی، تاریخچه هنرهای قرآنی و تربیت هنرمندان رشته‌های مختلف قرآنی، درتحقیق و پژوهش مؤسسات نهادهای قرآنی باید مورد توجه قرار گیرند به همین جهت پژوهش‌هایی در این رابطه را حمایت می‌کنیم.
پژوهشگرانی که می‌خواهند در زمینه قرآنی کار کنند چگونه می‌توانند وارد این عرصه شوند؟
تا هفته آینده اطلاعات و فرم درخواست پژوهش قرآنی بر روی سایت معاونت قرآنی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار می‌گیرد که افراد با مراجعه و پر کردن این فرم ها می‌توانند درخواست خود را به ثبت برسانند و پروپزال پژوهش را ارائه دهند.
فرآیند تصویب تا اجرای پژوهش‌های قرآنی حدود 3 ماه زمان می‌برد
فرایند تصویب تا اجرای پژوهش‌های قرآنی در معاونت قرآن و عترت ارشاد به چه شیوه‌ای است؟
پس از رسیدن فرمها، ابتدا در بخش پژوهش بررسی اجمالی می‌شود و اگر نواقصی وجود داشته باشد ارجاع داده خواهد شد تا فرمها تکمیل و اصلاح‌شده دوباره ارسال شود. اما اگر اطلاعات فرمها درست باشد برای بررسی به کارشناسان خارج از معاونت سپرده می‌شوند و پس از تأیید دو کارشناس، هزینه‌ها، بودجه و همچنین مجری طرح معین می گردد. سپس طرح به شورای پژوهش فرستاده می‌شود و در صورت تصویب عملیاتی می‌شود.
روند ارزیابی و تصویب پژوهش قرآنی چقدر طول می‌کشد؟
اگر مشکلی نباشد در یک فرایند سه ماهه طرح می‌تواند به مرحله تصویب برسد البته ممکن است بررسی کارشناسی مقداری طول بکشد، اما ما نتیجه نهایی ارزیابی پژوهش یعنی تصویب یا عدم تصویب را در شرایط عادی بین دو تا سه ماه اعلام می‌کنیم.
وقتی که اولویت‌های پژوهش‌های قرآنی اعلام شد، آقای حشمتی معاون قرآن و عترت ارشاد به حمایت از پژوهش‌های برتر اشاره کردند، این بودجه چگونه تأمین می‌شود؟
طبیعی است اعلام اولویت‌ها به معنی حمایت از عناوین اعلام شده است. برای این امر بودجه‌ای در نظر گرفته شده است تا بتوانیم از پژوهش‌های قرآنی پشتیبانی و حمایت کنیم که البته امیدواریم شورای توسعه فرهنگ قرآنی نیز با اختصاص بودجه مناسب ما را برای عملی کردن این امر و توسعه پژوهش‌ها یاری رساند.
قرارگرفتن در مسیر ارتقای فرهنگ قرآنی مهم‌ترین هدف اولویت‌بندی پژوهش‌ها است
در انتها اگر صحبتی دارید، بفرمایید.
امیدوارم با توجه به اهمیت حوزه تبلیغ و ترویج قرآن در کشور، پژوهشگران وارد کار شوند و برای گسترش تبلیغ و ترویج قرآن در قلمرو داخلی و بین المللی برنامه‌ریزی و تحقیق کنند تا ادبیات علمی و متدیک و مطالعاتی این بخش تأمین شود و مجموعه خوبی برای جامعه قرآنی و فرهنگی داشته باشیم و در نتیجه بتوانیم از همه ابزارهای جدید هنری و ارتباطی و رسانه‌ای ، فرهنگ‌سازی قرآنی و توسعه دانش، گرایش و پایبندی به آموزه‌های قرآنی را دنبال کنیم.
بنابراین مهم‌ترین هدف ما از اولویت‌بندی و حمایت از پژوهش‌های قرآنی قرارگرفتن خود و قراردادن جامعه در مسیر فرهنگ‌سازی قرآنی است و شاید با این اولویت‌بندی‌ها برخی پژوهش‌ها را محدود کرده باشیم اما این امر در راستای اثرگذاری بیشتر در جامعه و تحقق مطالبات رهبری در حوزه قرآن و التزام به تقسیم کار ملی در امور قرآنی صورت می‌گیرد. امیدواریم پژوهشگران قرآنی با پیگیری این موضوعات در گسترش فرهنگ قرآنی گامی مؤثر بردارند.
انتهای پیام/ آ
