به گزارش فارس یکشنبه گذشته دولت موقت لیبی به ریاست عبدالله الثنی همراه با تمام اعضای کابینه‌اش استعفا داد، البته این استعفا هنوز به تأیید کنگره لیبی نرسیده است.
اوضاع در لیبی هر روز بدتر می‌شود. سفیر اردن ربوده شد و در تازه‌ترین اتفاق، سفارت پرتغال هدف افراد مسلح قرار گرفت.
حضور نیروهای خودسر در اقصی نقاط کشور، نبود دولتی منسجم و نبود ارتش و پلیس کارا که بتواند امنیت را برقرار کند عملا کارها را مختل کرده است.
نزدیک به دو ماه پیش، دولت «علی زیدان» با عدم رأی اعتماد کنگره مواجه و منحل شد. دلیل آن هم استیلای گروهی از شبه نظامیان به ساحل نفتی «السدر» و صادرات نفت از این بندر بود.
در ادامه به مواردی اشاره می شود که عمده ترین دلایل چرایی بی‌ثباتی این روزهای لیبی است.
از ابتدای تشکیل شورای ملی انتقالی این شوراء از یک سو بسیار ناهمگون بوده و طیف های مختلفی اعم از سکولار، اسلامگرا، چپ گرا، ملی گرا و ... را در خود جای داده بود که شکل گیری هرگونه توافقاتی را با مشکلاتی ایجاد کرده است. از سوی دیگر اعضای این شورا، کسانی هستند که بعد از سقوط معمر قذافی از غرب بازگشته و عوض شورا شدند و نمانیده اصلی مردم لیبی محسوب نمی شوند. قبائل و شهرهای شرقی لیبی هیچ ارتباطی نمی‌توانند با اعضای این شورا برقرار گنند.
موضوع دیگری را در بافت جمعیتی و قبلیه ای لیبی باید جستجو کرد، در زمان معمر قذافی، برخی قبائل از توجهات شاهانه دیکتاتور قذافی، بهرمند شدند و بسیاری دیگر در محرومیت به سر می‌بردند، شهر «بنغازی» از سال های دور مورد تبعیض واقع شده و مردمان این مناطق حس می‌کنند نسبت به طرابلس، توجهی به‌آن ها نشده است.
به طور کلی باید گفت، لیبی با وجود وسعت بسیار زیاد آن 5/6 ملیون نفر جمعیت دارد. یعنی به خوبی می شود پراکندگی جمعیت لیبی را دید. این مسأله را هم اضافه کنید که سیستم قبیله‌ای هنوز به قوت خود باقی است و همچنین نبود یک دولت وفادار به ملت در گذشته، شرایطی را پیش آورده که احساس ملی در بین مردم لیبی شکل نگیرد و افراد هنوز خود را وابسته به قبیله و طائفه خویش بدانند.
موضوع بعدی به دخالت های مستمر کشورهایی مانند، فرانسه و انگلستان و مهره چینی های آنان باز می‌گردد. از روزهای ابتدائی پیروزی انقلاب، غرب سعی کرده، با نادیده گرفتن بافت قبیله ای لیبی، مهره های خود را وارد کنگره و شورای انتقالی و دولت کند. پیش کشیدن مسائل حاشیه ای مانند، حقوق بربرها و سهم آن ها در قدرت در حالی که اینها جمعیت بسیار اندکی از لیبی را تشکیل می‌دهند و عمدتا در مرزهای الجزایر و لیبی ساکن هستند، از نمونه های بارز دخالت در امورد داخلی لیبی است.
به این موارد این مسأله را هم باید اضافه کرد که افراد حاضر در دولت و یا شورای انتقالی لیبی و مجلس، اغلب کسانی هستند که بعداز سقوط قذافی از غرب برگشته و مسئولیت هایی بر عهده گرفتند؛ آموزش دیده دانشگاههای غربی هستند. مردم لیبی هنوز هم در پی ایجاد یک حکومت اسلامی هستند و لااقل آمال و آروزهای مسئولین با نوع فرهنگ و خواسته های مردم لیبی همخوانی ندارد.
در لیبی، از ابتدا، انسجام سیاسی وجود نداشت، انقلاب به این صورت به پیروزی رسید که گروههای مسلح مخالف با شکست ارتش طرابلس را تسخیر کردند. انسجام مردمی و وجود میدانی چون «التحریر» که گروههای سیاسی حول آن تجمع کنند وجود نداشت. مؤلفه های قدرت در لیبی به صورت کاملا ابهام آمیزی، انتقال پیدا کرد، یعنی بعد از انقلاب ابتدائاً صرفا حذف قذافی برخی گروههای غرب و شرق لیبی را دور هم دیگر جمع کرده بود و دوم اینکه حزب یا تشکیلاتی نبود انقلاب حول آن پیش رود و انسجامی به وجود آید. در مصر گروه 6 آوریل و اخوان المسلمین دو طیف لیبرال و اسلاگرا را رهبری می‌کردند و از فضای بیرونی می شد این دو را رهبران انقلاب مشاهده کرد.
در لیبی، افراد مسلح تحت گروههای خود ساخته‌ای رفتند که سعی می‌کردند، بیشتر منافع قبیله خود را مدنظر قرار دهند یا تفکرات مذهبی خویش را گسترش دهند. به طور کلی جریان انقلاب به سمتی حرکت کرد که فرصت برای ترسیم نقشه راه آینده و دخیل دادن تمامی طیف ها در آن، پیدا نشد. نقشه راهی که فرهنگ و خواسته های مردم را مدنظر قرار دهد.
در انتها باید گفت، هرگونه راه حل موفقیت‌امیز در لیبی، باید با در نظر گرفتن، خواسته های تمامی گروهها و ماهیت سیستم قبیله ای و فرایند ملت سازی دوباره با چاشنی حس مشترک ملی، پیش رود. با وارد کردن نخبگان غربی که به طور فانتزی و غیر واقع بینانه به ایجاد سیستم سیاسی می نگرند مشکلات لیبی حل نخواهد شد.
*رضا دهقانی
انتهای پیام/د.ص
