به گزارش خبرگزاری فارس از ارومیه، بسیاری از کارشناسان یکی از مهمترین دلایل خشک شدن دریاچه ارومیه را پایین بودن راندمان آبیاری و پرت بالای آب در بخش کشاورزی عنوان کرده و معتقدند راه نجات این تالاب، تعطیل شدن بخش کشاورزی در حوزه آبریز است که در این راستا نسخه انتقال محصول آب‌بر چغندرقند به شمال استان تجویز شده است.
تعطیلی زراعت در حوزه آبریز دریاچه ارومیه حداقل برای یک‌سال از جمله راهکارهای متخصصان خارجی که سابقه احیای تالاب‌های بزرگ در کشورهای مختلف را داشته‌اند، بود که با توجه به این موضوع و تبعات اجتماعی و اقتصادی، موضوع انتقال کشت یکی از محصولات آب‌بر به نام چغندرقند که عمدتا در اطراف اراضی دریاچه ارومیه وجود دارد به شمال استان از سال 93 عملیاتی می‌شود.
چغندرقند با نام علمی Beta vulgaris گیاهی است دو ساله از تیره اسفناج که به‌صورت گیاهی یک‌ساله زراعت می‌شود.
چغندرقند طی دوره رشد رویشی فاقد ساقه بوده و به صورت مجموعه‌ای از برگ‌های بزرگ افقی تا عمودی مشاهده می‌شود؛ طول دوره رشد برای تولید قند شش تا 9 ماه است.
معمولاً در آب و هوای کوهستانی از رشد و کیفیت خوبی برخوردار است و در ایران مناطقی از جمله آذربایجان غربی به دلیل کیفیت محصولات تولیدی و میزان تولید در چندین سال متوالی رتبه‌های نخست را به خود اختصاص می‌دهد.
چغندرقند سازگاری وسیعی به شرایط محیط متنوع دارد به سرما و گرما نسبتاً مقاوم است تحمل خشکی را دارد به شوری خاک نیز مقاوم است عوامل محیطی مانند حرارت، نور، طول روز و رطوبت خاک تا حد زیادی تعیین کننده نحوه رشد و ذخیره قند در ریشه است.
نوع این گیاه به گونه‌ای است که دارای نیاز آبی زیادی است و به این دلیل با توجه به بحران خشک شدن دریاچه ارومیه، لزوم ایجاد برنامه‌ریزی اصولی برای کشت این محصول در آذربایجان غربی وجود دارد که بر این اساس به سراغ مقصود قربانی معاون بهبود تولیدات گیاهی جهادکشاورزی آذربایجان‌غربی رفتیم تا برنامه‌های سازمان را در این راستا جویا شویم.
در ابتدا توضیحاتی را در راستای رویکرد سازمان در جهت کشت بهاره برای سال 93 در آذربایجان‌غربی بفرمایید.
با توجه به نامگذاری سال 93 از سوی مقام معظم رهبری با عنوان سال اقتصاد و فرهنگ، عزم ملی و مدیریت جهادی و ابلاغ برنامه‌های اقتصاد مقاومتی برنامه‌ریزی‌های لازم برای کشت محصولات زراعی بهاره با رویکرد الگوی کشت، مدیریت مصرف آب و افزایش کیفیت محصولات انجام شده است. با توجه به تهدیدات بسیار دشمنان خارجی در زمینه اقتصادی باید پایداری تولید و اقتصاد مقاومتی در بحث کشاورزی اجرا شود.
اگر چه این گام‌ها در محصول گندم در قالب طرحی پنج ساله در کشور و آذربایجان‌غربی برداشته شده است اما امید می‌رود این طرح در سایر محصولات استراتژیکی نیز صورت گیرد.
با این وجود برنامه‌ریزی‌ها برای کشت بهاره با مدنظر قراردادن اقتصاد مقاومتی به سه رویکرد انجام می‌شود که در این راستا برنامه‌ریزی‌ها برای کشت بهاره در آذربایجان‌غربی برای سال 93 در سطح 262 هزار هکتار از اراضی آبی و دیمی اجرا خواهد شد که به ترتیب اولویت بیشترین محصولات را محصولات علوفه‌ای، حبوبات، آفتابگردان، چغندرقند، سبزی و صیفی‌جات، ذرت و ... تشکیل می‌دهند که در شرایط نرمال و در صورت عدم وجود تگرگ، سرمازدگی و رعایت زمان کشت از سوی کشاورزان پیش‌بینی می‌شود به میزان 3 میلیون و 272هزار تن انواع محصولات زراعی از اراضی تحت پوشش کشت بهاره برداشت شود.
در میان سخنان خود چغندرقند را یکی از بیشترین محصولات بهاره عنوان کردید، لطفا درباره میزان تولید این محصول که یکی از محصولات استراتژیکی استان به شمار می‌رود و آذربایجان غربی در تولید این محصول حرفی را برای گفتن در کشور دارد، توضیح دهید.
چغندرقند در شمار محصولات صنعتی و استراتژیک است و همه ساله کشاورزان بسیاری به دلایل مناسب بودن شرایط آب و خاک از کاشت این محصول در آذربایجان‌غربی استقبال می‌کنند به طوری که در سه موضوع میزان سطح زیر کشت، راندمان تولید در واحد سطح و عیار که متوسط کیفیت آن در آذربایجان غربی 18 درصد است.
گفته می‌شود یک دوم و در برخی اوقات یک سوم چغندرقند کشور را آذربایجان‌غربی تولید می‌کند؛ با توجه به میزان تولید چغندرقند در حال حاضر پنج کارخانه قند در شهرهای ارومیه، خوی، نقده، پیرانشهر و میاندوآب فعالیت دارند که خوشبختانه تاکنون به هیچ عنوان تعطیل نشده و سعی بر تولید چغندرقند بر اساس ظرفیت کارخانه‌ها است که انجام می‌شود.
در راستای برون‌رفت از بحران کمبود آب دریاچه ارومیه و به دلیل بالابودن نیاز آبی این محصول، سازمان چه برنامه‌ای را در جهت کاهش میزان مصرف آبی چغندرقند و افزایش میزان تولید دارد.
در راستای برون‌رفت از بحران کمبود آب دریاچه ارومیه و به دلیل بالا بودن نیاز آبی این محصول، برنامه‌ریزی برای افزایش تولید در واحد سطح و افزایش راندمان تولید در اراضی زیر حوضه دریاچه ارومیه است؛ علاوه بر این یکی از مهمترین برنامه‌ها و اقدامات سازمان برای ساماندهی کشت محصول چغندرقند، انتقال کشت آن از جنوب استان به شمال استان است.
اگر چه از نظر بالانس محصولات با در نظر گرفتن الگوی کشت، مدیریت مصرف آب و کیفیت محصول، محصولاتی که نیاز آبی بالایی دارند کاهش و محصولاتی را جایگزین آن کرده‌ایم با این وجود چغندرقند نیز از جمله این محصولات است که سطح زیر کشت آن را کاهش داده‌ایم و الگوی کشت را در محصولاتی که به نسبت از آب کمتری استفاده می‌کنند، اجرا کرده‌ایم و نهاده‌هایی نیز شامل بذرهای اصلاح شده، کود و مکانیزاسیون سوخت تامین شده‌اند.
در این میان بیشترین تاکید بر روی استفاده از بذرهای اصلاح شده و کشت مکانیزه است که خوشبختانه حدود 98 درصد کاشت، داشت و برداشت چغندرقند در استان به صورت مکانیزه انجام می‌شود.
آیا تغییر مکان کشت چغندرقند از جنوب و مرکز استان به شمال استان تاثیری در کیفیت و کاهش یا افزایش عیار آن خواهد داشت.
قطعا تغییر مکان کشت در این محصول تغییراتی را در کیفیت و یا عیار آن دارد اما سازمان با توزیع دو نوع بذر جدید که دارای تکنولوژی بالا، عیار، کیفیت و تناژ بالا هستند سعی در جبران آن دارد که این ارقام حتی قابلیت رقابت با نوع خارجی را دارند.
علاوه بر آن کلاس‌های آموزشی نیز در شمال استان با همکاری جهادکشاورزی آذربایجان‌غربی و کارخانه قند خوی برگزار شده و سعی داریم هر امکانات و تسهیلات و سرمایه‌ای را به آرامی به شمال استان انتقال دهیم تا میزان تولید چغندرقند در خارج از حوزه دریاچه ارومیه قرار گیرد.
با انتقال آیا کمبودی در میزان تولید چغندرقند در استان و نیاز کارخانه‌های قند استان وجود نخواهد داشت؟
در سال گذشته نزدیک به 26 هزار هکتار چغندرقند در استان کشت می‌شد که حدود یک میلیون و 450 هزار تن محصول از آن برداشت شد اما امسال براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده نزدیک به 23هزار و 400 هکتار برنامه کشت با پیش‌بینی تولید یک میلیون و 260 هزار تن تولید محصول خواهیم داشت که با توجه به وضعیت آبی استان با کاهش سطح زیر کشت چغندرقند، نیاز پنج کارخانه قند استان را تامین خواهیم کرد.
در این رابطه جلساتی نیز با حضور استاندار انجام شده و تلاش بر این است که این میزان سقف تولید، نیاز داخل استان را تامین کند و اگر لازم باشد جلساتی نیز تشکیل می‌شود تا از خروج چغندرقند به سایر استانها جلوگیری شود لذا توسعه عمودی یعنی افزایش راندمان سطح مدنظر جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی است نه افزایش سطح زیر کشت.
به عنوان سئوال پایانی از نظر شما با توجه به وضعیت بحرانی دریاچه ارومیه چگونه می‌توان میزان مصرف آب را در بخش کشاورزی از سوی کشاورزان کاهش داد و راهکار شما در این راستا چیست؟
بخش کشاورزی مصرف‌کننده آب و سازمان آب، تولید کننده آب است؛ با این وجود این امر نیازمند عزم ملی است و هرگز یک یا دو برنامه در سازمان جهادکشاورزی یا سازمان آب توانایی احیا دریاچه ارومیه را نخواهد داشت؛ به دنبال این امر است که باید تحویل حجمی آب برای کشاورزان در استان انجام شود و در قالب آن تنها آب مورد نیاز کشاورزان در اختیارشان قرار گیرد.
در کنار این برنامه‌ها سازمان اقدام به آماده سازی الگوی کشت در چهار شهرستان ارومیه، سلماس، نقده و میاندوآب کرده است که اجرای آن نیازمند اجرای تحویل حجمی آب به کشاورزان است.
البته دور از ذهن نماند که هرگز نمی‌توانیم یک نسخه واحدی را ارائه کنیم لذا با عنایت ریاست جمهور که کارگروهی به ریاست عیسی کلانتری جهت احیای دریاچه ارومیه تشکیل شده، امیدواریم طرح‌هایی که جمع‌بندی و وظایف هر سازمان در آن مشخص شده است، ارائه گردند و در آن هر برنامه‌ای که برای سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌غربی در نظر گرفته شده باشد، اجرا خواهیم‌کرد.
چغندرقند یکی از محصولات اساسی و ماده اولیه صنایع قند و شکر استان بوده و از لحاظ اقتصادی و اشتغال‌زایی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
استان آذربایجان‌غربی به لحاظ سطح زیر کشت، تولید در واحد سطح و میزان درصد عیار قند در کشور دارای رتبه نخست کشوری است و حدود 41 درصد شکر تولیدی کشور از چغندرقند را تامین می‌کند با این وجود چند سالی است که بحث کشت چغندرقند به عنوان یکی از محصولات کشاورزی آذربایجان‌غربی، مورد مناقشه کارشناسان بخش کشاورزی، دستگاه‌های اجرایی و استادان دانشگاه است.
کارشناسان بخش کشاورزی استان معتقدند مقدار مصرف آب در هر هکتار چغندرقند به میزانی که استادان دانشگاه ذکر می‌کنند، نیست.
اما موضوعی که حائز اهمیت است این است که آذربایجان‌غربی به عنوان استانی کشاورزی تلقی می‌شود و اکثر مردم آن از طریق کشاورزی امرار معاش می‌کنند.با وجود بحران دریاچه ارومیه تمامی کشاورزان استان چشم به نتایج بررسی‌های کارگروه نجات دریاچه ارومیه دوخته‌اند تا حداقل بتوانند معاش خانواده خود را بدون دراز کردن دست نیاز تامین کنند.
.....................................
گفت‌وگو از: رویا سیدولیلو
.....................................
انتها پیام/61009/صا40/ث3001
