خبرگزاری فارس – سعیده سخایی؛ دختر بافنده با دست‌هایش نه فقط گره که گویی رویاهای خود را بر فرش مخملین ابریشم می‌بافد. رویایی که شاید تابلویی شود برای لذت بصری اهل خانه‌ای یا کفپوشی زیر پای سفیران کشورهای جهان و شاید هم با آن یکی از کاخ‌های سرزمین‌های عربی را فرش کنند و یا سوغاتی فرهنگی باشد به سایر کشورها.
فرهنگ ایرانی با فرش گره خورده است و از دید یک ایرانی فرش تنها به عنوان یک زیرانداز نیست و به آن نگاه ابزاری ندارد بلکه ذوق، هنر، خلاقیت، پشتکار و زندگی اقتصادی و اجتماعی مردم این سرزمین را در بر می‌گیرد.
پازیریک قدیمی‌ترین فرش ایرانی است که در سال 1953 در روسیه کشف شد. در کتابی به مناسبت این اکتشافات نوشته شده است «بدون اینکه بتوانیم به طور حتم بگوییم، این فرش کار کدام یک از سرزمین‌های ماد، پارت (خراسان قدیم) یا پارس است، تاریخ فرش مذکور و پارچه‌هایی که در پازیریک کشف شد، قرن پنجم و یا اوایل قرن چهارم پیش از میلاد تشخیص داده می‌شود.»
در اواخر دوره ساسانیان (قرن ششم و هفتم میلادی) فرش ایران در سطح جهانی شهره شد. در زمان مغول‌ها (قرن 13 و 14 میلادی) قالی‌بافی به سطح بالایی از تکنیک و زیبایی رسید و اوج این هنر را می‌توان در زمان صفویه دانست که کارگاه‌های قالی بافی در کنار قصر پادشاهان بنا شد که علاوه بر کالای صادراتی با عرضه آن به صورت هدیه و پیشکش به سایر کشورها ارزش سیاسی پیدا کرد.
حدود سه هزار تخته فرش از دوران صفویه در موزه‌های بزرگ و یا مجموعه‌های شخصی نگه‌داری می‌شود. چینی‌ها در سالنامه «سوئی سو» (مربوط به سال‌های 617 تا 590 میلادی) از فرش پشمی ایران به عنوان کالایی وارداتی به کشورشان نام برده‌اند.
فرش ایرانی در جنس‌های مختلف پشمی، کرک، مرنوس، ابریشم و ... بافته می‌شود. استان قم از مهمترین مراکز تولید فرش‌های گل ابریشم، کرکی و تمام ابریشم در اندازه‌های ذرع و نیم، 2 ذرعی و 12 متر مربع است.
به گفته دبیر اتحادیه صادرکنندگان فرش، فرش ابریشم قم از نظر کیفیت و تنوع در طرح و رنگ رتبه نخست را در دنیا دارد. تراکم گره در فرش‌های ابریشمی به مرز یک میلیون گره در متر می‌رسد. این فرش پرز کوتاه بوده که یک پود نازک در رنگ‌های خاکستری، آبی و بژ دارد.
انارکی از تجار قدیمی فرش می‌گوید: قم به عنوان یکی از سه قطب فرش ایران مطرح بوده که فرش ابریشم آن علاوه بر کشورمان در تمام دنیا شهرت دارد.
وی ادامه می‌دهد: فرش ابریشم قم نسبت به شهرهای مراغه، زنجان، تبریز و ... قیمت بالاتری دارد که بسته به نوع نقشه و بافت آن متفاوت است. یک فرش ابریشمی 12 متری حداقل نزدیک به 30 میلیون تومان و قطعات کوچکتر آن نیز که بیشتر جنبه تزیینی و هدیه داشته از یک میلیون تومان به بالا قیمت دارد.
سالیانه یک‌هزار و 500 متر فرش تمام ابریشم در قم تولید می‌شود که به گفته امیر محمدی معاون بازرگانی داخلی سازمان صنعت معدن تجارت استان قم، نزدیک به 95 درصد آن به کشورهای ژاپن، خاور دور، حوزه خلیج فارس، آلمان و آمریکا صادر شده و پنج درصد دیگر کاربرد داخلی دارد.
فرش ابریشم با ایجاد 70 شغل جنبی زمینه اشتغال نزدیک به 45 هزار نفر را به وجود آورده و تعداد بافندگان استان قم 36 هزار نفر است.
هنری با هشتاد سال عمر
قدمت بافندگی در قم به هشتاد سال می‌رسد یعنی زمانی که تجار کاشان دار قالی‌های خود را به این شهر آوردند. طی این سال‌ها هنرمندان قمی قالی‌بافی را به تکامل رساندند و با مهارت شروع به بافت فرش‌های ابریشم با تعداد 2 هزار و 500 گره در هر دسی متر (یک دهم متر) کردند. ظرافت و یکدست بودن تار و پود این فرش‌ها به قدری است که گاه این شک به وجود می‌آید که مبادا با ماشین بافته شده باشد.
بافنده‌های قمی طرح‌های سایر مراکز قالی‌بافی ایران را که به مرور زمان مطلوب همگان شده انتخاب کرده و با مختصر تغییراتی می‌بافند.
به گفته محمدی یکی از طراحان فرش، آنچه که قمی‌ها در طراحی فرش بیشتر مدنظر قرار می‌دهند تلفیق و ترکیب‌بندی سبک‌های مختلف است.
طرح‌های متداول در قالی‌بافی قم عبارتند از بندی خشتی (موزاییکی بختیاری)، بته‌ای، درختی، شکارگاه، هندسی جوشقانی، شاه‌عباسی لچک و ترنج، شاه‌عباسی افشان، محرمات، ترنجی کف ساده، بندی کتیبه‌ای، محرابی، گل فرنگ، ظل السلطانی، محتشم و خشتی.
ایران زمین با گره‌های تار و پود فرش، گره‌های اتصال خود را با هنر، اندیشه و طبیعت محکم کرده است. فرش ایرانی حرف‌هایی از جنس زمینی، آسمانی و فرشی عرشی دارد. درک درست از آنچه در طبیعت می‌گذرد و مصور کردن آن در زیلوی زندگی، هنری است که هنرمندان ایرانی توانسته‌اند به آن سامان دهند.
دخترک روزها پای دار قالی نشسته و با دست‌هایی که ظرافت خود را سال‌هاست صرف زیبایی فرش‌ها کرده، گره گره نخ‌های ابریشم را فرود می‌آورد و در پیچ و تاب گل‌های اسلیمی و کارزار شکارگاه رویاهای خود را مصور می‌کند.
انتهای پیام/2258/م40
