به گزارش خبرگزاری فارس از زنجان، مردم در هر زمانی از کلاه و سرپوش برای حجاب و حفاظت از خود استفاده می‌کردند. این سرپوش‌ها که زنان ایرانی از سال‌های گذشته از آن استفاده می‌کردند انواع مختلفی دارد و زنان زنجانی نیز همچون سایر زنان ایرانی از سرپوش استفاده می‌کردند.
در گذشته سرپوش‌های مختلفی در بین زنان زنجانی رواج داشت و این سرپوش‌ها به روش‌های مختلف ساخته میشد.
زنان دیروز با زیبایی هر چه تما‌تر و با الگو گرفتن از زنان گذشته با پارچه‌های زیبا و رنگی این سرپوش‌ها را می‌دوختند و با کمک گرفتن از ایده ذهن خود نقش‌های بسیار زیبایی بر روی این سرپوش‌ها ایجاد می‌کردند. انگار نقش و نگارهای پارچه‌های زمان گذشته بسیار زیبا بود و رنگ‌های به کار رفته در این پارچه‌ها زیبایی‌های خاصی داشت.
زنان با ذوق هنری خود از پارچه‌هایی با طرح‌ها و نقوش زیبا در دوختن سرپوش خود استفاده می‌کردند، سرپوش‌هایی که از دور نقش و نگار و طرح‌های به کار رفته در آن چشم هر بیننده‌ای را مجذوب خود می‌کرد.
زنان زنجانی نیز با کمک گرفتن از ایده و خلاقیت خود سرپوش‌هایی بسیار زیبا خلق می‌کردند که زیبایی‌های زنان را دوچندان می‌کرد.
امروز نیز پس از گذشت سال‌ها این سرپوش‌ها در بعضی از نقاط استان زنجان توسط زنان استفاده می‌شود و هنوز استفاده از سرپوش‌ها در بین آنها رواج دارد.
با توجه به نظام فکری و مذهبی جامعه ایرانی و همچنین با در نظر گرفتن اینکه یکی از تمایزهای فرهنگ ایرانی و اسلامی، نسبت به سایر مذاهب اعتقاد داشتن به مصونیت زنان بوده حفظ حجاب از اصول اولیه تفکر اسلامی است.
زنان ایرانی از گذشته‌های دور به حفظ حجاب اهمیت خاصی می‌دادند و در این فکر افتادند که از سرپوش‌های زیبا برای حجاب خود استفاده کنند.
این سرپوش‌ها در کنار اینکه زیبایی‌هایی خاصی داشت برای حجاب زنان نیز به کار برده میشد و دختران نیز با الگو گرفتن از مادران خود از سنین کودکی از این سرپوش‌ها استفاه می‌کردند.
«عرقچین» و «کلاه» از نوع سرپوش‌های استفاده شده در بین زنان زنجانی است که امروز نیز این سرپوش‌ها در بعضی نقاط مورد استفاده قرار می‌گیرد.
*عرقچین
شکل سرپوش «عرقچین» مانند کلاه است که با استفاده از چهار تکه پارچه مثلث شکل متصل به هم می‌شوند و جنس پارچه به کار رفته در آن از پارچه‌های لطیف مانند حریر یال، مخمل در رنگ‌های سفید، قرمز، سرمه‌ای یا گل‌دار است.
به طور معمول از عرقچین به عنوان سرپوش افراد میان سال و مسن استفاده می‌شود و قرار گرفتن آن در سر باعث محکم شدن موی سر و روسری می‌شود.
نوع دیگر عرقچین که از پارچه گل‌دار تهیه می‌شود عبارت است از مقدار 25 سانتی‌متر پارچه که دو سر آن را به هم دوخته و قسمت بالایی آن را با استفاده از نخ و سوزن چین‌اندازی می‌کنند به اندازه‌ای که بر روی سر محکم شود.
سپس قسمت داخلی آن را آستر دوخته و بر طرفین گوش نیز مقداری نخ یا از همان رنگ پارچه روبان تهیه کرده و به صورت بند می‌دوزند و این بند باعث محکم ماندن عرقچین بر روی سر می‌شود.
در مواردی نیز در میان این بند یا نخ مهره‌های رنگی قرار می‌دهند که باعث تزئین و زیبایی می‌شود.
نوع دیگر عرقچین با استفاده از نخ‌های پنبه‌ای و با استفاده از قلاب ساخته می‌شود مانند عرقچین‌هایی که «اورشوم» نامیده می‌شود و در مراسم عروسی برای عروس تهیه می‌کردند که امروزه این نوع عرقچین منسوخ شده است.
*کلاه
در دوران گذشته استفاده از کلاه در میان دختران از سن چهار سالگی تا سن پیری رایج بوده است ولی امروزه در بعضی نقاط استان زنجان از کلاه تنها به هنگام عروسی و برای مدت دو سال استفاده می‌شود.
در روستاهای مورد بررسی زنان سالخورده هنوز از کلاه استفاده کرده و عدم وجود آن دور از شان انگاشته می‌شود.
این سرپوش در زبان محلی «بورک» و در زبان کردی «اورچکه» نامیده می‌شود.
کلاه از دو قسمت تشکیل شده و بخش نخست اورتا (وسط) یا تپه نامیده می‌شود که قطر آن حدود چهار سانتی‌متر است.
بخش دوم کناره یا «قیراخ» است که جنس پارچه به کار رفته در کلاه از نوع ظریف همانند مخمل، حریر یال، اوتماسینار است.
بخش دوم قسمت داخلی کلاه از پارچه‌های یک رنگ و با توجه به سن افراد انتخاب می‌شود.
به طوری که رنگ‌های تیره نظیر سرمه‌ای، سبز، نیلی و رنگ‌های شاد قرمز و صورتی برای افراد جوان و میانسال است و قسمت کناری نیز از پارچه‌های گل‌دار استفاده می‌شود.
طریقه دوخت کلاه بدین صورت است ابتدا قسمت وسط کلاه را تهیه کرده و مقداری پارچه که اندکی بیشتر از دور سر است با دستچین اندازه می‌کنند.
سپس آن دو را به هم دوخته و برای ظرافت بیشتر قسمت داخلی آن را آستر می‌دهند و در زیر گردن نیز بندی متصل کرده که «باق یا قلاب» نامیده می‌شود.
برای عروس نیز از این کلاه استفاده می‌کنند با این تفاوت که هر دو قسمت آن یک رنگ و اغلب به رنگ قرمز است.
برای تزئین کلاه عروس دور تا دور کلاه را با استفاده از سکه‌های بنددار (قلاب‌دار) سکه‌دوزی می‌کنند.
بر روی برش وسط کلاه و دور کلاه سیم‌های نقره‌ای و یا سکه دوخته و یا اینکه تنها در پایین، لبه کلاه را که بر روی پیشانی انداخته و یا به یراق‌های نقره‌ای و سکه مزین است.
قسمت پایین کلاه ما بین آستر و در رویه کلاه را «جهک یا یراق‌دوزی مشکی» می‌کنند که این نوع تزئین برای افراد مسن‌تر رایج است.
با نگاهی به زندگی گذشتگان تفاوت نحوه زندگی آنها با زندگی ماشینی امروز به چشم می‌خورد.
بیشتر پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها هنگام تعریف از دوران‌ها و زمان‌های گذشته به نیکی از آن روزگاران یاد می‌کنند و معمولا در سخنان آنها رضایت خاصی است.
با وجود اینکه امکانات گذشته قابل مقایسه با زندگی ماشینی امروز نیست اما مادران و پدران احساس خوشبختی بیشتری از آن روزگار دارند و با لذت و گاهی با حسرت خاطرات را به فرزندان و نوه‌ها خود تعریف می‌کنند.
گویا که کودکان و نوجوانان و حتی جوانان امروزی قادر به درک آن روزگاران نیستند و تصور زندگی آنها را ندارند.
استفاده از سرپوش‌هایی مانند عرقچین و کلاه به عنوان رسم و رسومات گذشتگان محسوب میشد و امروز هم در بعضی نقاط این سرپوش‌ها استفاده می‌شود.
بهتر نیست جوانان امروز با الگو گرفتن از گذشتگان این رسم و رسومات و آثار گذشتگان را تا حدی ارج نهند تا این رسم و رسومات قدری زنده و الگویی برای نسل‌های آینده باشد.
انتهای پیام/73008/ذ40/ف4004
