به گزارش خبرگزاری فارس از زنجان، این بنای آرامگاهی در جنوب شرقی محوطه تاریخی گنبد سلطانیه قرار دارد که در زمان شاه طهماسب صفوی برای مولانا حسن کاشی معروف به شیرازی از علمای حکمت الهی ساخته شده است.
مقبره مولانا حسن کاشی مطابق با الگوی ساخت و سازهای عصر صفوی ساخته شده است.
از جمله ویژگی‌های بارز این بنا کاربرد خط معقلی با بنایی که به شیوه آجر و کاشی به رنگ فیروزه‌ای بر گلوی گنبد و نمای خارجی بدنه اجرا شده، قرینه‌سازی در ساختار و تزئینات مقرنسی از نوع معلق به رنگ سفید و قهوه‌ای در سطوح داخلی گنبد می‌باشد.
این گنبد با ساقه نسبتا بلند از نوع گنبدهای دو پوششی است که یک پوشش تزئینی نیز بر آن افزوده شده و در مجموع با گنبد الله الله مقبره شیخ صفی‌الدین اردبیلی قابل مقایسه است.
در صورت بازدید مسافران نوروزی و گردشگران از این بنای تاریخی و آشنایی مردم به ویِژه جوانان با مفاخر گذشته، رشد و توسعه فرهنگی در کشور به وجود می‌آید.
گفتنی است، ملاحسن کاشی 700 سال پیش 2 هزار بیت قصیده در دفاع از ولایت حضرت امیرالمومنین(ع) سروده است.
معبد داش کسن زنجان بنایی دیدنی و منحصر به فرد در دل صخره‌ها
معبد داش کسن زنجان بنایی دیدنی و جذاب قدیمی و منحصر به فرد در دل صخره‌ها که در تعطیلات نوروزی توجه بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی را به خود جلب می‌کند.
معبد تاریخی داشکسن یکی از جذاب‌ترین بناهای دیدنی استان زنجان است که در حاشیه روستای ویر در حدود 15 کیلومتری جنوب شرقی شهر تاریخی سلطانیه واقع شده است.
این معبد تاریخی از سمت شمال به دشت سلطانیه و بنای تاریخی آرامگاه سلطان محمد خدابنده مشرف است.
صخره‌ها در این بنا با هنرمندی خاصی تراشیده شده و به همین خاطر نام آن را داشکسن که به معنی «سنگ‌بُر» است نام نهاده‌اند.
این بنا تاثیر متقابل ایران و چین بر یکدیگر را بیش از هر محل دیگری در این مکان به نمایش گذاشته است، چنانچه تلفیق طرح‌های اسلیمی و نقش اژدها این موضوع را متذکر می‌شود.
با رسیدن فصل بهار تماشای منحصر به فردترین معبد ایران لذت خاص خود را دارد و اژدهای موجود در این معبد منتظر گردشگران از سراسر ایران و حتی از خارج از کشور است.
معبدی با طرح اژدها که یادگاری باقیمانده از دوره ایلخانیان است که به شکلی ماهرانه توسط هنرمندان آن زمان تراشیده شده است.
این بنای صخره‌ای ماندگار در زنجان با طرح اژدهای خود گردشگران را در فکر فرو می‌برد و تصور می‌کنند با معبدی چینی روبرو هستند، اما این بنای تاریخی از آثار به جا مانده از حکومت مغول‌ها است.
طبق نظر برخی باستان‌شناسان، قدمت این معبد به قبل از اسلام می‌رسد که در نوع خود در ایران منحصر به فرد است.
این بنای صخره‌ای، پس از مرگ ارغون‌شاه، با پشتکار الجای خاتون، خواهر سلطان محمد خدابنده آغاز شد ولی به پایان نرسید.
مجموعه تاریخی داشکسن مرکب از ایوان‌ها، نقوش برجسته و محوطه‌های باستانی است که در جهات مختلف به ویژه نقش حجاری شده اژدها، منحصر به فرد و قابل توجه است.
آثار به جای مانده در محل این احتمال را قوت می‌بخشد که ایلخان مغول ارغون پیش از گرایش به دین اسلام، اقدام به ساخت این معبد نموده است.
در ساخت این معبد، همواره پیروی از تقارن طولی مد نظر بوده و این تقارن در همه بخش‌های معبد به چشم می‌خورد.
بنای منحصر به فرد داشکسن به دو نقش برجسته اژدها و چند محراب اسلامی در دو سمت آن و به قرینه یکدیگر مزین است که نمونه مشابه نقش‌های آن در هیچ جای ایران دیده نمی‌شود.
معبد داشکسن از نظر نقوش تزئینی یکی از با ارزش‌ترین نمونه‌های معماری صخره‌ای در تاریخ معماری ایران به شمار می‌رود.
نقش‌های اژدها به طول پنج متر و عرض 1٫5 متر بزرگ‌نرین نقوش تزئینی این معبد به شمار می‌روند.
دیگر نقوش تزئینی این معبد، طاقچه‌های فاخری است که در ضلع شرقی و غربی معبد در کنار نقوش اژدها کنده شده‌اند. همچنین نقوش اسلیمی که ماهرانه تراشیده شده‌اند با طرح‌های متنوع در آن دیده می‌شوند.
محدوده معبد اژدها مستطیلی و به ابعاد تقریبی 100 متر در 50 متر است که یک قسمت از آن به واسطه حفاری در تپه ایجاد شده است.
با اینکه این معبد بی‌نظیر از دوره ایلخانیان است ولی در حال حاضر آثار زیادی از شکل نخست این معبد باقی نمانده و تنها سنگ‌های بزرگ و پراکنده در گوشه کنار معبد دیده می‌شود و توجه زیادی به آن نمی‌شود.
در حال حاضر پس از گذشت سال‌ها مردم زیادی از نقاط مختلف کشور برای دیدن این بنای باشکوه راهی زنجان می‌شوند بنایی که هیچ مشابهی مثل آن در کشور وجود ندارد.
بر اساس فرضیه‌ای، غارهای «داشکسن» در دو دوره تاریخی جدا از هم مورد استفاده قرار گرفته است. در دوره نخستین، این غار نیایشگاه آئین مهرپرستی در عهد ساسانی بوده است، اما از این دوره آثاری به جای نمانده است.
دوره دوم که نقش‌های اژدها، برگ مو، پیچک و طرح‌های اسلیمی، یادگار آن دوره است، به دوران فرمانروایی ایلخانان تعلق دارد. سنگ‌های سبز بکار گرفته شده در حصار ارگ سلطانیه، مطمئناً از محل تاریخی داشکسن (سنگ‌بُر) بریده شده است.
در نتیجه برش و انتقال سنگ، فضای لازم جهت کنده‌کاری و دخمه‌سازی در این محل فراهم شده و این مکان با اندکی تغییرات به آرامگاه تبدیل شده است.
بنابراین، محوطه تاریخی داشکسن را می‌توان در ردیف آرامگاه‌های دوره ایلخانی نیز طبقه‌بندی کرد.
به نظر می‌آید هنرمندان خلاق معبد صخره‌ای در خلق حجاری‌ها و کنده‌کاری‌های زیبا که در غرب و شرق این نیایشگاه گسترده شده علاوه بر مهارت در تکنیک سنگ‌تراشی از پاره‌ای اصول پیکرتراشی نیز الهام گرفته‌اند.
ظهور و پیدایش این معبد صخره‌ای را می‌توان با توجه به شکل معماری (چلیپائی) آن و وجود فضاهایی مانند مهرابه‌های مهرپرستان به سده‌های اول و دوم میلادی بازگرداند.
از سوی دیگر نحوه پرداخت نقوش آن متأثر است از اوضاع اجتماعی ایران قرن هشتم (هـ.ق) نقوش حجاری شده اژدها، طرح‌های گیاهی، ردیفی از بن نگاره‌ها بر روی گلدان‌هایی در دو سوی طاق هلالی که در دهه‌ها و سده‌های بعد، این شیوه تزئینی را بر گرداگرد ایوان‌های مساجد می‌بینیم.
همراه با محرابی‌هایی با تزئینات مقرنسی، آمیزه‌ای از هنر ایران و چین را با مفهوم و محتوایی دیگر به وجود آورده. اژدهای نقش شده بر پیکره صخره‌ای داشکسن در هنر و اندیشه ایرانی مظهر ظلم، ستم و پلیدی است.
تاکنون این بنا صدمه‌های زیادی دیده، آنقدر که وقتی از دور به آن نگاه می‌کنی، چیزی نمی‌بینی مگر یک صخره و تکه‌هایی از سنگ که در دامنه آن ریخته، با وجود این هنوز هم به‌خاطر نقشه معماری‌اش و همین‌طور به‌خاطر نقش‌های تزئینی‌اش، یکی از ارزشمندترین بناهای سنگی ایران به‌حساب می‌آید.
انتهای پیام/2308/س10/ف4004
