به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، به دیار نصف جهان که وارد شوید جاذبه پل‌های زیبایش شما را به غرفه غرفه نور و آینه دعوت می‌کند و در رقص دل‌انگیز درختان حاشیه زنده‌رود دل را به نغمه آوازهایی می‌سپرد که در حجره‌های باصفای خواجو و «الله وردی‌خان» می‌پیچد.
زنده‌رود دل‌نواز در مسیر بیدارگر و زندگی بخشش با ورود به اصفهان میهمان دل‌آرای پل‌های زیبایی می‌شود که آمدن زنده رود را هلهله می‌کنند و با نغمه روح بخشش مصفایش کل می‌کشند و شادی می‌کنند.
هزاران سال پل‌های شهر اصفهان هر صبح و شام خنده‌زنان دامن پر مهرش را زیر آسمان زرد و آبی نثار رهگذران خسته‌ای می‌کند که دقایقی یا ساعتی در سایه روح افزایش غبار خستگی از جان بزدایند.
سی‌وسه‌پل، حلقه اتصال دو چهارباغ و دستبند طلایی زنده رود
سی و سه پل که دارای 33 چشمه یا دهنه است به سال 1011 ه.ق به دستور شاه‌عباس و با نظارت سرداری به نام الله‌وردی‌خان با 295 متر طول و کمتر از 14 متر عرض توسط استاد «حسین بناء اصفهانی» ساخته شد.
در زمان صفویه با احداث محله جلفا که سکونت‌گاه ارامنه صنعتگر و هنرمندی بود که به اصفهان کوچ کرده بودند، این پل به سبب اتصال محلات و قصبات قدیمی شمال اصفهان به محله جلفا، به پل جلفا نیز مشهور بود که به روایت «ایرج افشار» در کتاب «استان اصفهان»، این پل در ابتدا 40 دهنه داشته که تعدادی مسدود شدند و اکنون 33 چشمه آن باقی مانده است.
در دو طرف پل معبر باریک و مسقفی وجود دارد که محل بیتوته گردشگران و دلخستگان است و دو پیاده‌رو هم برای عبور در بالا و پائین خود دارد که پیاده‌روی پایینی گذرگاه مسقفی است که در بین پایه‌های پل ایجاد شده و در برخی ایام قهوه‌خانه‌هایی در زیر پل دایر می‌شود و هم میعادگاه آوازخوانانی است که برای تفرج هنری به این پل و پل خواجو می‌آیند و پیچیدن نغمه‌هایشان در غرفه‌ها صدها نفر را به گردشان حلقه می‌کند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس از اصفهان، «ریچارد فرای» در کتاب جشن‌های ملی ایرانیان می‌نویسد: «در ایران قدیم جشنی در 13 تیرماه به نام «آب ریزان» یا «آبریزگان» در زیر پل برگزار می‌شد که مردم در این مراسم شاد با پاشیدن آب و گلاب به یکدیگر به شکرگزاری از نعمت آب و سرسبزی می‌پرداختند.»
مهندسی معماری بکر و تابش نور در زاویه‌های حساب‌شده سی و سه پل تصاویری رویایی پدید آورده که در عکس‌های عکاسان مطرح جهان جاودانه شده است.
از مصالح به‌کار رفته در ساخت پل می‌توان به آجرهای قدیمی در قسمت فوقانی و سنگ در پایه‌های پل اشاره کرد، همچنین به‌کار رفتن «ساروج» سبب ماندگاری و استحکام این پل و دیگر پل‌های اصفهان و عدم فرسایش در آب شده است.
ساروج از ابتکارات معماران ایرانی در دوران بسیار کهن است که برای ساختن آن نخست خاک رس و آهک را به نسبت شش و چهار مخلوط می‌کنند و گلی سفت می‌سازند و دو روز آن را ورز می‌دهند.
بعد، قسمتی از خاکستر کوره‌های حمام را با مقداری مواد الیافی لوئی (تخم و پرزهای نوعی نی) به آن اضافه می‌کنند و مخلوط تازه را با چوب‌هایی به قطر ده سانتیمتر می‌کوبند تا به خوبی به اهم عجین شوند و گاهی سفیده تخم مرغ را نیز به آن می‌افزودند که ملاتی مستحکم به وجود می‌آمد.
سیوسه پل که حلقه زیبای پیوند دو چهارباغ عباسی و چهارباغ بالاست و دستبدآجری طلایی بر دستان ظریف زنده رود است، تعدادی اتاق و شاه‌نشین نیز بر روی پل دارد که محل استقرار بزرگان و شاهزاده‌ها برای تماشای رودخانه و پرندگان و نیز مسابقات شنا و قایق‌سواری بوده است.
بسیاری از سیاحان و جهانگردان جهان با اشاره به شکوه معماری و هندسه عجیب و نیز بهره‌گیری از فنون فیزیک آب در ساختن این سازه، سیوسه پل را ستایش کردند و سال گذشته مجله «تایم» با رأی داوران میراثی یونسکو این پل را در ردیف 10 پل رویایی و جادویی جهان قرارداد.
این پل شگفت‌انگیز در طبقه زیرین با آب‌برهای نیم‌دایره و راهروهای عریض و اتاق‌های 4 بخش و در بالا با معبر اصلی و ایوان چه‌ها و غرفه‌های جانبی ساخته شده که دو سقاخانه قرینه نیز دارد که بدون استفاده مانده است، این اثر به شماره 110 در فهرست میراث تاریخی کشور به ثبت رسیده است.
پل «خواجو» الگوی مهندسی سد سازی دنیا
خواجوی پیر نیز دیگر پل رهگذار زنده رود است که بی‌آبی این رود را در مسیر بی‌تفاوتی موظفان فرهنگی به سوگ نشسته است، پل خواجو که در گذشته به نام‌های پل «شاهی» یا «رکن الملک» و نیز پل شیراز (به جهت واقع شدن نزدیک دروازه شیراز و استراحت مسافران شیرازی اطراف پل) و نیز به نام پل حسن‌آباد هم مشهور بوده و در زمان شاه‌عباس دوم و در سال 1060 ه.ق ساخته شده است.
«خواجو» از نظر داشتن تزئینات و گچ‌بری و کاشی‌کاری بر سایر پل‌های اصفهان برتری دارد و در عدد زیباترین پل‌های جهان به حساب می‌آید که در اصل شاهکاری از سد سازی و به منظور ایجاد دریاچه مصنوعی برای تفریح و قایق‌رانی و نیز بهره‌برداری کشاورزی در آن زمان ساخته شده است که در عصر صفوی با بستن دهانه پل دریاچه‌ای به وجود می‌آوردند و خوانین و شاهزادگان به تماشای شنا و نمایش‌های آبی می‌پرداختند.
چند اتاق زیبا و مزین به گچ‌بری و نقاشی و کاشی‌کاری روی پل تعبیه شده که به «بیگلر بیگی» مشهورند و صحنه بسیاری از وقایع تاریخی دوران صفوی بودند و در اشعار شاعران زیادی به این اتاق‌های زیبا اشاره شده است که این سازه در ردیف مهم‌ترین آثار سد سازی قدیم و الگوی مهندسی پل سازی دنیا قرار می‌گیرد.
هدف شاه‌عباس دوم از ساخت این پل اتصال محلات مرکزی و تاریخی شهر به حسن آباد و تخت فولاد و جاده شیراز بوده که با اجرای زیبای کاشی‌کاری ممتاز در به غرفه‌های بالا و کاشی‌های الوان در غرفه‌های پایین و طرفین پل، این اثر به شاهکار پل سازی دنیا و افتخار معماری ایران تبدیل شده است.
بناهای 8 ضلعی بیگلربیگی هر نوروز شاهد ساز و دهل‌نوازی و رقص و پای‌کوبی درباریان و تماشای مردم اصفهان در زمان تحویل سال و جشن‌های نوروزی بوده است و به روایتی شالوده این پل در زمان «حسن بیک ترکمان» قبل از عهد صفوی در دوران تیموری ریخته شده است.
پلکان‌های زیبای دو طرف پل که برای نشستن ساخته شده و رنگ طلایی اتاق‌ها و بدنه پل که با نورپردازی زیبا جلوه‌ای رویایی به این اثر می‌بخشد، با 132 متر طول و 14 متر عرض، سالانه پذیرای صدها هزار گردشگر و بیننده مشتاق است.
پل «جوئی» و 7 کاخی که به قصه‌ها پیوستند
دیگر پل شهر پل‌ها و گنبدها، پل «جوئی» است که در لهجه اصفهانی‌ها، گاهی پل چوبی یا پل جوبی هم خوانده می‌شود که بین 33 پل و پل خواجو واقع‌شده که در عصر شاه‌عباس دوم هم زمان با ساخت عمارت های «هفت دست» و «نمکدان» و «کاخ آیینه» بنا شده است.
این اثر زیبا با 147 متر طول و 4 متر عرض در 21 دهنه یا چشمه ساخته شده که هدف از بنای آن آب رسانی به کاخ‌های سلطنتی و برخی مزارع و در نمای شرقی و غربی خود دارای دو پیش‌آمدگی 8 ضلعی برای ساخت اتاقی زیبا و 10 ضلعی است که این پل به سبب وجود جوئی سنگی در قدیم در همین محل به پل جوئی معروف شده است.
این پل که یک سر آن در خیابان کمال اسماعیل اصفهان قرار دارد با طاق جناغی و آب برهای مثلثی ساخته شده و با هزینه «سید عبدالرحیم محمودیه» تاجر سرشناس اصفهانی با سنگ‌های تراش خورده و ملات ساروج در پایه‌ها و آجر و ملات گچ در بخش فوقانی بنا شده و به شماره 1305 در فهرست آثار ملی قرار گرفته است.
یکی از خارجیانی که در عهد قاجار از این پل بازدید کرده روایت می‌کند: «این پل در وسط دارای برج 6 گوشه است که از هر طرفش 3 چشمه جاری بوده وبا 14 تاق مثل هم معبری برای بردن آب به قصرهای هفت‌گانه است.»
وقتی سخن از قصرهای هفت‌گانه به میان می‌آید دل هر ایران دوست و اصفهان شناسی به درد آمده و بر ظل السلطان حاکم کوردل و نادان زمان قاجار در اصفهان لعنت می‌فرستد، کاخ‌های زیبای (سعادت‌آباد، کلاه فرنگی، نمکدان، آیینه‌خانه و هفت دست و ...) از عمده قصرهای زیبایی بودند که به دست این ظالم با خاک یکسان شدند.
به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، متأسفانه خشک‌سالی‌های اخیر، پل‌هایی که با خیسی ساروج تنها قادر به حیات هستند را در معرض تخریب قرار داده و صدای تذکرهای گاه و بیگاه دوست‌داران میراث اصفهان هم به جایی نمی‌رسد.
عبور مترو استحکام و سلامت پل‌های تاریخی و دیگر ابنیه اصفهان را تهدید کرده وعدم رسیدگی به این آثار بی‌بدیل سبب بروز فرسایش و از بین رفتن نمای پل‌ها بر اثر یادگار نویسی های برخی افراد نادان شده است که شهرداری با مسکنی موقتی و غیرحرفه‌ای با پاشیدن رنگ بر دیواره‌ها سعی در مخفی کردن آثار جنایت جهل بر پیکره مظلوم پل‌های اصفهان شده است.
انتهای پیام/2301/ل/پ3003
