استانها

۰۸:۴۷ ۱۳۹۳-۱-۴

فارس گزارش می‌دهد

دشت خدا آماده میزبانی از مسافران بهار

قروه به معنای دشت خداست که این شهرستان با مردمانی خونگرم آماده میزبانی از مسافرانی است که با بهار از راه می‌رسند.

به گزارش خبرگزاری فارس از قروه، قروه یکی از شهرستان‌های استان کردستان در ارتفاع 1790 متری از سطح دریا قرار دارد که از شمال به شهرستان بیجار، از شرق و جنوب شرقی به شهرستان همدان، از جنوب به شهرستان سنقر و از غرب به شهرستان دهگلان محدود می‌شود.

آب و هوای قروه نسبتا سرد و نیمه خشک است و میزان بارندگی سالانه به طور متوسط در حدود 480 میلی‌متر است.

این شهرستان در مسیر راه اصلی سنندج ـ همدان قرار دارد و از این راه به طول 77 کیلومتر به سوی جنوب شرقی تا شهر همدان و به طول 87 کیلومتر به سمت شمال غربی تا سنندج فاصله دارد.

محدوده کنونی شهرستان قروه از قرن نهم به بعد در قلمرو علی ‌شکرشاه از امرای جهانشاه میرزا قراقوینلو بوده است. ظاهراً بلوک اسفندآباد (شهرستان قروه کنونی) در دوره حکومت قراقویونلوها به همدان تعلق داشته و در زمان «کنون» پسر بلافصل اردلان که حاکم کردستان در سال‌های 606 تا 626 ه.ق بوده به کردستان الحاق شده است.

در سال 901 ه.ق قلمرو علی‌ شکرشاه به انضمام مهربان و جوانمرد کنونی به سرخاب‌بیک پسر مامون‌بیک واگذار می‌شود.

در دوره قاجاریه در دارالحکومه اسفندآباد که در قدیم قلمرو علی‌شکر نامیده می‌شد و یکی از بلوکات هجده‌گانه سنندج به شمار می‌رفت در قریه قصلان بود.

در عهد امان‌الله خان بزرگ قصلان قلعه، عمارات، مسجد، باغ و بیشه فراوانی داشته است.

مستندات تاریخی نشانگر آن است که قروه نه تنها به عنوان یک شهر در دوره قاجاریه مطرح نبوده بلکه مراکز جمعیتی روستایی دیگری که در اطراف آن وجود داشته مانند روستای قصلان بدون تردید یک مرکز جمعیتی، قدیمی در منطقه محسوب می‌شده و از اهمیت و مرکزیت بیشتری برخوردار بوده است.

هنوز هم آثاری از این ارگ و قلعه باشکوه را می‌توان در روستای قصلان که از روستاهای هدف گردشگری است مشاهده کرد.

هر چند تنها خطوطی از بقایای آن بر جای مانده است اما حمام تارخی قصلان از آثار ماندگار این دوره است که همه ساله پذیرای خیل علاقه‌مندان به آثار تاریخی است.

با احداث و اهمیت یافتن راه همدان - سنندج به تدریج روستای قروه که بر سر این راه قرار داشته موقعیت میان راهی می‌یابد و به واسطه همین موقعیت؛ اندک‌ اندک رشد کرده و تا سطح یک شهر ارتقاء یافته است.

قرائن تاریخی موید آن است که این روند از اواخر دوره قاجاریه شروع می‌شود و هسته اولیه روستای قروه در کنار چشمه سراب و در ارتفاعات جنوب غربی شکل گرفته است.

این ارتفاعات بر دشت وسیع حاصلخیز شمال و شمال شرقی خود مسلط بوده و عامل اصلی رشد چشمگیر شهر در خلال سال‌های 1335 تا 1365 در درجه اول قوی‌تر شدن ارتباط بین سنندج و همدان و سپس اهمیت شهر قروه در رابطه با مراکز زراعی اطراف خود برای تامین خدمات بوده و گسترش شهر در امتداد جاده سنندج به همدان از شمال شرقی تا جنوب شرقی بوده است.

از نظر وجه تسمیه اشاره شده که قروه معرب کلمه فارسی میانه (گوربگ) بوده و مرکب از (گروگور) یعنی (دشت و صحرایی هموار) و از این جهت است که (گور) با (بگ) به معنی خدا که برروی هم گوربک (قروه – دشت خدا) است.

در خصوص وجه تسمیه این شهر روایات گوناگون دیگری نیز عنوان شده است از جمله: قروه در اصل گل‌وا (Galva) بوده و به محلی اطلاق می‌شد که گل در آن زیاد بوده و با اندکی بارندگی گل به وجود می‌آید.

واژه قروه را گل‌وا "Golva" نیز گفته‌اند و در اصطلاح به محلی اطلاق می‌شود که در آن گل زیاد به‌عمل می‌آمد.

مردم قروه به زبان کردی و ترکی آذری تکلم می‌کنند، ارتباط با شهر همدان از یک سو و تاسیس تشکیلات اداری تابع استان کردستان از سویی دیگر موجب شد که فرهنگ محلی از آمیختگی فرهنگ کردی و آذری به وجود آمده و در این به‌هم پیوستگی، هسته جمعیتی و نگهداری ثابت و مداوم آن در منطقه بی‌نهایت مؤثر بوده است.

در حال حاضر 165 اثر تاریخی و گردشگری در شهرستان قروه شناسایی شده است که از این تعداد 115 تپه، 34 محوطه، 14 بنا و دو بافت تاریخی است که از مهم‌ترین این آثار می‌توان به مجموعه تفریحی سراب کوثر، امامزاده و چشمه آبگرم طبیعی باباگرگر، پل تاریخی فرهادآباد، حمام قصلان، آثار صخره‌ای فراتاش (فرهاد تراش) و منطقه حفاظت شده بدر و پریشان اشاره کرد.

بد نیست بدانید سالانه هزاران مسافر از اماکن تاریخی قروه بازدید می‌کنند که سراب کوثر تاکنون رکورددار میزبانی از مسافران در این شهرستان بوده و باباگرگر و حمام قصلان در رده‌های بعدی قرار داشتند.

اماکن متبرکه و آثار باستانی

بقعة باباگُرگُر (امامزاده سید جلال‌الدین)

این بقعه در روستایی به نام «باباگُرگُر» (در زبان ترکی یعنی بابا ببین ببین) در 24 کیلومتری قروه قرار دارد. این بقعه به امامزاده «سید جلال‌الدّین بن موسی الرضا( ع )» مشهور است که از نوادگان امام محمدباقر(ع) است.

بنای مقبره روی صخره سنگی حاصل از آب و گازهای معدنی ساخته شده است.

در گذشته ورودی بنا به صورت دیوار چینی از خشت و قلوه بود و پوشش چوبی داشت و اتاق مقبره دارای گنبد شلجمی بود.

در ساخت گنبد از سنگ‌های لاشه‌ای محلی روی پایه‌های خشتی و سنگی استفاده شده بود اما در بازسازی‌هایی که در سال‌های اخیر صورت گرفته بنای ساختمان با استفاده از آجر و سیمان مرمت شده است. در پای بنا سوراخی به قطر 10 سانتی‌متر وجود دارد که بادی با سرعت زیادی و بوی تند گوگرد از آن خارج می‌شود و با انداختن شیء کوچک یا سکه‌ای در درون سوراخ از آن نیاز می‌گیرند. سپس دهانه سوراخ را محکم گرفته و پس از مدتی رها می‌نمایند، گاز در اثر تجمع با فشار زیادی خارج شده و محتویات درون سوراخ را به بیرون پرتاب می‌کند. زائران عقیده دارند که در صورت پرتاب شدن شیء، نیاز آن شخص برآورده می‌شود.

در این محل چشمه‌های آهک‌ساز فراوان، برجستگی‌هایی را به وجود آورده که مشهورترین آنها «اژدها» نام دارد.

این پدیده حدود 300 متر طول، پنج متر ارتفاع و پهنایی بین چهار تا هفت متر دارد. در وسط سنگ اژدها شکاف طویلی وجود دارد. هر اندازه ارتفاع آن افزایش می‌یافته، پهنای شکاف به علت رسوب‌گذاری جدید تنگ‌تر شده است.

مردم منطقه به این بقعه اعتقاد وافری دارند و در مورد سنگ که به شکل اژدهاست نقل قول‌های زیادی وجود دارد.

تاریخ دقیق ساخت بقعه مشخص نیست، ولی به روایت عده‌ای، پیش از دوره قاجار توسط معماران محلی ساخته شده است.

حمام قصلان

حمام قصلان در روستایی به همین نام در مسیر دینور ـ زنجان ، در پنج کیلومتری شمال قروه قرار دارد و تپه بزرگ باستانی آن از عملکرد وسیع شهری قصلان که حاکی از دوره‌های تاریخی است حکایت دارد.

حمام بزرگ قصلان و برج آن در سال 1255هـ.ق در روزگار آصف اعظم تعمیر شده، تاریخ ساخت حمام احتمالاً مربوط به اواخر عهد زندیه و در زمانی است که خسروخان اول به عنوان والی کردستان حکومت داشت.

این بنا دارای بخش‌های مختلفی نظیر هشتی، حمام سرد، هشتی و میان در، حمام گرم، خلوتی‌های خصوصی و عمومی، خزینه و تون است و تزئینات منحصر به‌فرد آهک‌بری با طرح‌های گیاهی، هندسی، انسانی و حیوانی در آن مشاهده می‌شود که در نوع خود با اهمیت و قابل مقایسه با حمام خان در شهر سنندج است.

تپه باستانی قصلان

تپه قصلان مربوط به دوران پیش از تاریخ ایران باستان تا دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان قروه، بخش مرکزی، روستای قصلان واقع شده و این اثر در تاریخ 9 اردیبهشت 1382 با شماره ثبت 8524 به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

این تپه بزرگ باستانی حکایت از عملکرد وسیع شهری آن در دوران تاریخی می‌کند. به نظر می‌رسد که پس از پایان آخرین مرحله سکونت در تپه قصلان، آبادی به محوطه‌ای که اکنون آثار دیوارهای قطور برج و باروی آن در مساحتی 5/2 هکتار دیده می‌شود منتقل شده است.

این روستا "در دژی" نام داشته و دارای برج و بارو و حمام و همچنین کاروانسرایی دایر در کنار حصار بوده است.

این روستا در قدیم مرکز حکومت ناحیه قروه بوده است که در اطراف این تپه، بقایای قبوری به صورت پراکنده دیده می‌شود.

غار و صخره‌های تاریخی فرهادتاش (وینسار)

در حدود 35 کیلومتری شرق شهر قروه، در فاصله سه روستای داشبلاغ، آقبلاغ و وینسار بر روی کوهی مرتفع، بقایای یک معدن بزرگ سنگ قرار دارد که از نظر نوع، اندازه و تراش سنگ دارای ویژگی‌های خاص و از اهمیت بسیار برخوردار است.

باور مردم بر آن است که این سنگ‌ها به داستان شیرین و فرهاد ارتباط دارد. نوع حجاری و سفال‌های موجود در منطقه، احتمالاً به دوره ساسانی تعلق دارد. این منطقه در ایام بهار به عنوان تفرجگاه مورد استفاده مردم است.

در ضلع شرقی همین کوه فرهادتاش، دهانه غاری وجود دارد که "اورل استین" مستشرق اروپایی هنگام بررسی منطقه غرب کشور، از این غار نام برده و ظاهراً نتوانسته وارد آن شود.

حوالی منطقه فرهادتاش نمونه‌های فسیل دریایی زیادی وجود دارد.

پل فرهاد‌آباد

این پل در 15 کیلومتری شمال غربی شهرستان قروه، در روستای فرهادآباد قرار دارد و در مسیر جاده قدیمی بیجار روی رودخانه «بایتمر» احداث شده است.

تاریخ ساخت پل به طور دقیق مشخص نیست و با توجه به شیوه معماری پل به نظر می‌رسد که احتمال قوی از پل‌های دوران صفویه باشد.

این پل در زمان حکومت خسروخان اول مقارن با حکومت زندیه تعمیر و بازسازی شد و فرهاد میرزای معتمدالدوله زمانی که حاکم کردستان بود آن را مرمت کرد؛ از این‌رو آن را پل فرهاد‌آباد می‌نامند.

از آنجا که این پل توسط امیر علایی به دست تعمیر سپرده شد، به نام پل امیر نیز مشهور است.

پل فرهادآباد دارای هشت دهانه و 80 متر طول است. چشمه‌هایی که در وسط این پل قرار دارد، بزرگ‌تر از دیگر چشمه‌ها است و نوع قوس به کار رفته در این پل عموماً جناقی است.

تخریب و ویرانی پل در اثر سیلاب‌های بهاری در سال 1369 موجب شد که میراث فرهنگی استان، احیا و مرمت کامل پل را به انجام برساند. روستایی به نام "ویس مرید" از موقوفات این پل است.

سراب قروه

در بخش جنوبی شهر قروه، سرابی طبیعی وجود دارد که یکی از تفرجگاه‌های مردم منطقه محسوب می‌شود. این دریاچه کوچک که به سراب قروه مشهور است منبع تأمین‌کننده آب آشامیدنی قروه نیز است و در اندکی از شهر قرار دارد و در کنار این دریاچه امکانات قایق‌سواری بر روی دریاچه نیز وجود دارد.

هسته اولیه روستای قروه در کنار چشمه سراب و در ارتفاعات جنوب غربی شکل گرفته است این ارتفاعات بر دشت وسیع حاصلخیز شمال و شمال شرقی خود مسلط بوده است.

منطقه حفاظت شده بدر و پریشان

منطقه حفاظت شده بدر و پریشان با مساحت 43 هزار هکتار در ضلع جنوبی شهر قروه و با فاصله 12 کیلومتر از آن واقع شده است.

این منطقه مجموعه‌ای از ارتفاعات به‌هم پیوسته با پوشش گیاهی مناسب و گونه‌های جانوری مهمی چون کل و بز است.

به منظور حفظ این گونه‌ها و چشم‌اندازهای طبیعی و بسیار زیبای آن، از تاریخ 1375 به عنوان منطقه شکار ممنوع تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفته است.

به دلیل ظرفیت بالای منطقه از نظر وضعیت زیستگاه و گونه‌های موجود و به منظور حفاظت و برنامه‌ریزی شده بهتر در اوایل سال 1385 منطقه مذکور به منطقه حفاظت شده بدر و پریشان ارتقاء یافت.