«دلشاد رحیمی»، از محققان بخش مردمشناسی تاجیکستان در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس در دوشنبه با اشاره به قدمت جشن نوروز اظهار داشت که در مورد پیدایش جشن نوروز اندیشه و گمان‌های بسیاری چه در گذشته و چه امروز مطرح شده است که هر کدام جالب و قابل توجه است.
به گفته وی، تعدادی از تاریخ‌نگاران، نویسندگان و محققان فرهنگ، رسوم و سنت‌های مردمی بر اساس منابع تاریخی، به خصوص اساطیر موجود در کتاب «شاهنامه» حکیم فردوسی و تصاویری که در آثار تاریخی تخت جمشید در ایران موجود است نتیجه گرفته‌اند که این جشن با از زمان «شاه جمشید» آغاز یافته‌است.
رحیمی افزود که اما گروه دیگری از محققان نیز زمان شاهان «پیشدادی» و تعدادی دوران «کوروش کبیر» و عده‌ای هم دوران «کیومرس» را آغاز زمان جشن نوروز می دانند.
به اعتقاد این محقق مردم‌شناس، جشن نوروز به دوران جمشید و کیومرس متعلق است و آغاز جشن نوروز تنها اسطوره‌ای است که برای مردم فارسی‌زبان و ملت‌های شامل فرهنگ ایرانی تاریخ 10 هزار ساله دارد.
وی تاکید کر که سنت تجلیل از آغاز سال نو به دوران خیلی قدیم بر‌می‌گردد که انسان‌ها ارزش و جایگاه زمان پایان زمستان و رهایی از سرما را درک کرده و به مناسبت آغاز فصل تازه‌ای که با خود نفس گرمی طبیعت را داشت جشنی برگزار کرده‌اند.
رحیمی معتقد است که آغاز نوروز و برپایی مراسم شادی و خوشحالی به دوران خیلی قدیم جامعه بشری مرتبط است.
وی همچنین گفت: احتمالا این جشن حتی خیلی پیشتر از دوران «زرتشت» بوده و به زمانی مرتبط است که اقوام آریایی با توجه به دمای هوا از یک منطقه به منطقه دیگر تغییر مکان می‌کردند.
مردم شناس تاجیک تصریح کرد: آن‌هایی که می‌گویند: نوروز یک جشن زرتشتی است از تاریخ آگاه نیستند به این دلیل که اگر کتاب «اوستا» را تحقیق کنیم در هیچ جای آن حرفی از نوروز نیست.
وی تاکید کرد: بر این باورم که گذشتگان ما زمانی که حتی هیچ دینی شکل نگرفته بود آغاز بهار را جشن می‌گرفتند.
به اعتقاد رحیمی، نوروز یک جشن حتی قبل زمان ظهور آیین زرتشتی بوده و در هر دورانی با آیین‌های مذهبی مطابق و همرنگ شده است و در هر مرحله تحت تاثیر ادیان و مذاهب قرار گرفته و با سنت‌هایی تکمیل و رنگینتر شده است.
آیین‌های همسان نوروزی در میان مردمان ایران و تاجیکستان
محقق مردمشناسی تاجیک در ادامه گفت: اکنون نوروز تکمیل و رنگارنگتر شده است و برای هر قوم و ملت خارج از محدوده فرهنگ آریایی‌تبار نیز عزیز و گرامی است.
وی با اشاره به یکی از سنت‌های این جشن که گستردن دسترخان (سفره) نوروزی در هر کدام از کشورهای منطقه است، تاکید کرد: مردم تاجیک از قدیم این عادت را داشتند که در نوروز هفت ظرف را با میوه و مواد غذایی پر کرده روی سفره می‌گذاشتند.
به گفته رحیمی این عادت در میان مردم ایران نیز تا به امروز رایج است اما با گذشت زمان چه در تاجیکستان و چه در ایران این سنت را توضیح عامیانه داده می‌گویند که بر سفره حتما هفت موادی را که با حرف «سین» آغاز می‌شود بایستی قرار داد.
این در حالی است که در اصل این هفت سین ربطی به حرف سین نداشته بلکه به معنای هفت سینی یا هفت ظرف است؛ همانطوری که امروز نیز مردم ایران به ظرفی که غذا توزیع می‌شود سینی می‌گویند.
وی گفت: در هیچ کدام از منابع تاریخی از جمله در «نوروزنامه» عمر خیام، «آثار الباقیه» ابوریحان بیرونی، شاهنامه فردوسی و در کتاب «تاریخ طبری» در مورد هفت سین، هفت شین و هفت میم که برخی از محققان معاصر به آیین نوروزی مرتبط می‌دانند و تلاش می‌کنند به برنامه این جشن وارد کنند؛ سخنی گفته نشده است.
محقق تاجیک ادامه داد که ایرانی‌ها و تاجیک‌ها به عنوان ملت‌های خویشاوند بیشتر سنت‌های نوروزی را حفظ کرده‌اند و با تقلید از ایشان، اقوام دیگر ساکن در آسیای مرکزی و جنوبی، این جشن را شناخته و ارج می‌گذارند.
وی همچنین افزود که ایرانی‌ها و تاجیک‌ها در 2 دهه اخیر با مهاجرت به مناطق دیگر جهان این جشن را با خود برده‌اند و اکنون در زمان رشد تکنولوژی آغاز بهار نازنین در هر گوشه و کنار دنیا نیز به کوشش و و ابتکار آن‌ها تجلیل می‌شود.
رحیمی به این نکته نیز اشاره کرد که جشن نوروز در گذشته جشن کشاورزان بود اما حالا نقش آن‌ها در برگزاری این جشن خیلی کمرنگ شده و آن را عمدتا در کاخ و سالن‌های نهادهای دولتی و در شهرها با حضور شخصیت‌های سیاسی و اهل علم و فرهنگ تجلیل می‌کنند.
وی گفت: اکنون جشن نوروز به یک آیین همبستگی بین ملت‌ها و کشورها تبدیل شده و اعتراف آن از سوی مجمع عمومی سازمان ملل به عنوان یک جشن بین‌المللی باعث شکوه و شهامت بیش از بیش این آیین شده‌است.
انتهای پیام/ز
