به گزارش خبرگزاری فارس از قم، اقتصاد مقاومتی روشی برای مقابله با تحریم‌ها علیه یک منطقه یا کشور تحریم شده بوده و در شرایطی که صادرات و واردات برای آن کشور مجاز نباشد و این روش با نوع سیاست‌ها و برنامه‌های دولت قابلیت اجرایی دارد. این بار در سلسله گفت‌وگوهای تشریح اقتصاد مقاومتی به بررسی عملکرد دولت تا به امروز در راستای اقتصاد مقاومتی پرداخته‌ایم.
در این زمینه گفت‌وگویی با دکتر حجت الاسلام والمسلمین رجایی معاون پژوهش جامعه المصطفی داشته‌ایم.
فارس: سیاست‌ها و برنامه‌های اقتصادی دولت چقدر با اقتصاد مقاومتی هم خوانی دارد؟
دولت یازدهم در ابتدای کار تلقی اش این بود با به کارگیری یک سیاست خارجی فعال و تعامل با نظام بین الملل می‌تواند مشکل اقتصادی ایران را حل کند اما بعد از چند ماه این راه حل با شکست مواجه شد و دولت جدید متوجه شد که تنها با تکیه بر سیاست خارجی نمی‌توان مسائل کشور را حل کرد، البته در پایان دوره دولت دهم انتقاداتی هم در همین زمینه به احمدی نژاد وجود داشت که قوی با تهاجم اقتصادی غرب مبارزه نکرد در صورتی که انتظار می‌رفت زمانی که تحریم‌ها وضع شد ستاد جنگ اقتصادی کشور فعال شود.
فارس: اما به نظر عده‌ای با امتحان این راه پاسخ عده‌ای که بر روی این بحث پافشاری داشتند، داده شد؟
برای امتحان این راه دو سال زمان از دست رفت که مشکلاتی زیادی در این مدت به مردم وارد شد. اینکه عده‌ای می‌گویند این راه هم باید امتحان می‌شد بحث در امتحان شدن آن نیست، بحث سر این است که دولت می‌توانست همزمان با سیاست خارجی فعال در داخل بر روی اقتصاد مقاومتی کار کند یعنی این دو مانع یکدیگر نبودند و رها کردن بخشی به امید بخش دیگر کار اشتباهی است. سیاست مقام معظم رهبری نیز از ابتدا این بود و به همین دلیل می‌فرمودند «باید به درون برگردیم در کنار اینکه سیاست خارجی فعال را هم دنبال می‌کنیم».
دولت دهم و یازدهم امکان این را داشتند که به طور همزمان هر دو را دنبال کند، به هر حال زمان را از دست داده‌ایم و و اگر دولت یازدهم این مسئله را جدی نگیرد آسیب به عموم مردم وارد خواهد شد در همین راستا مسئولین باید هوشیار بوده و منویات رهبری را جدی بگیرند.
در برابر فشارهای آمریکا و این جنگ اقتصادی نباید یک روز هم از دست بدهیم، با اتحاد ملی در کشور، یکپارچگی قوای سه گانه و توان عمومی مردم می‌توان اقتصاد مقاومتی را پیاده سازی کرد تا با استفاده از برنامه شناوری که متناسب با این فشارها و تحریم‌ها باشد اقتصاد را هدایت کرده و جلو ببریم. مهمترین هدف در اقتصاد مقاومتی آسایش بیشتر مردم است چرا که تکیه گاه انقلاب مردم هستند و اگر مردم را از دست بدهیم در واقع تکیه گاه قدرت خود را از دست داده‌ایم.
فارس: در حال حاضر دولت یازدهم چطور باید اقتصاد مقاومتی را به اجرا در بیاورد؟
نخستین گام به کارگیری افرادی در حوزه تصمیم گیری است که این افراد دارای منافع اقتصادی نبوده و دلسوز نظام و انقلاب باشند یعنی این افراد هیچگونه نفع اقتصادی در سیاست‌ها و برنامه‌های اقتصادی نداشته باشند چراکه ذات بشر منفعت طلب است و برنامه‌ها را به سوی منافع خود سوق می‌دهد. دومین قدم مبارزه با مفاسد اقتصادی است، در کشور ما درگا‌ه‌ها و خلأ زیادی برای بروز فساد اقتصادی وجود دارد که بخشی از آن خلأ قانونی و بخش دیگر فرهنگی است. متاسفانه سیستم اقتصادی ما دامن گیر فساد شده بنا بر این بحث مبارزه با فساد اقتصادی نباید یک امر لوکس باشد. امروزه به شدت به مبارزه با فساد اقتصادی برای افزایش اشتغال و بهره وری نیاز داریم از طرفی ما مسلمان هستیم و بر این اعتقاد هستیم که اگر فساد و گناه در جامعه ای زیاد شود به تعبیر قرآن دچار عذاب شده و اینها سنت‌های خداوند در جامعه هستند، یعنی وقتی بتوانیم فساد را در جامعه ریشه کن کنیم مطمئنا اقتصاد هم رشد خواهد کرد.
اگر دولت‌ها عزم جدی در این زمینه نداشته باشند خیلی از برنامه‌های این دولت‌ها باموفقیت همراه نخواهد بود مثلا بودجه‌ای برای کارهای لازم اختصاص می دهند اما چون بسترها فساد آلود است بودجه به کارهای مورد نظر هدایت نخواهد شد و دوباره به نقطه اول خود بعد از تلاش‌های فراوان و صرف بودجه می‌رسیم در حالیکه پیشرفتی حاصل نشده است. زمانی که مسئولین وارد کار شوند مطمئنا مردم هم در این زمینه به میدان خواهند آمد و یک خواست عمومی برای از بین بردن فساد شکل خواهد گرفت.
فارس: این موضوع توسط دولت‌ها مطرح شد اما هنوز مشکلی حل نشده است؟
استفاده ابزاری از مبارزه با فساد اقتصادی جایز نیست، متاسفانه دولت‌ها با عنوان حزب بازی از این مسئله استفاده ابزاری کرده‌اند و در انتخابات‌های اخیر هم شاهد این بودیم در صورتی که این شعار مختص دولت‌ها نیست بلکه یک شاخص است که مردم می‌توانند از آن برای سنجش احزاب، دولت‌ها و جریان‌های سیاسی استفاده کنند که تا چه اندازه این گروه‌ها در مبارزه با فساد اقتصادی جدی و راستگو بوده‌اند؛ چرا که در بستر آلوده هیچ برنامه توسعه‌ای موفق نخواهد شد، این موضوع در ادبیات توسعه در دنیا هم عنوان شده است که یکی از شرط‌های لازم برای توسعه هر کشوری سلامت اداری و پاک بودن دولت‌هاست. امکان ندارد کشوری یا سازمانی رشد کند و همزمان فاسد هم باشد این موضوع با قوانین الهی هم امکان پذیر نیست. رشد پویا و دائم نه رشدهای مقطعی و کوتاه مدت با فساد اقتصادی مبارزه کرده‌اند و در کشورهای پیشرفته امکان پول شویی و سودهای بادآورده بسیار کم است.
فارس: چرا بعد از گذشت 35 سال از انقلاب هنوز سیستمی ایجاد نشده که از بروز فساد در تمام ارکان جامعه جلوگیری کند؟
در نظام‌های دموکراسی این مشکلات وجود دارد. اصولا سیستم‌های قدرت متکی با انتخابات متاثر از ثروت هستند و زمانی که ثروت در میان باشد چنین مشکلاتی به وجود می‌آید و در اینجا باید این مسئله مورد بررسی قرار گیرد که آیا این مدل‌های انتخاباتی درست است؟ چه اصلاحاتی در این مدل‌ها باید صورت گیرد؟ یعنی وقتی نماینده‌ای با زور و ثروت یک گروه به قدرت برسد تابع منافع آن گروه نه منافع کل مردم و جامعه خواهد بود، یا گروه‌ها و جریان‌های قدرتمندی که اقتصاد در دست آنهاست بر روی ریاست جمهوری و دولت تاثیر بگذارند طبعا در بلند مدت از همان کانال، تاثیرگذاری خود را ادامه خواهند داد؛ پس یک امر پیچیده اجتماعی است که به اراده اشخاص وابسته است و دانشمندان باید بیشتر در این زمینه فکر کنند که چطور در مدل‌های سیاسی، انتخاباتی و شکل گیری قدرت در جامعه به وجود بیاورند که با فساد مبارزه کنند.
صرفه نظر از این امر اصلی با عنوان امر به معروف و نهی از منکر در اسلام وجود دارد که فقط در زمینه گناهان شخصی نباید از آن استفاده کرد و واجب‌تر است در برنامه‌های اجتماعی و گناهانی که در سطح کلان وجود دارد اقدام شود. با این حال هنوز عده زیادی از بدنه دولت و عموم مردم ما سالم و علاقمند به سلامت و نه فساد هستند از همین رو دولت و مجلس باید به این موضوع جدی‌تر بپردازند. البته مطرح کردن این موضوع به معنای این نیست که بحث‌های دیگر اقتصاد مقاومتی کمرنگ هستند بلکه به عنوان یک زیر بنای اساسی زمانی این کار موفق خواهد بود که بحث مبارزه با فساد را جدی بگیریم یعنی پیش زمینه پیشرفت مبارزه با فساد است.
مسئله دیگر اینکه در حال حاضر اگر هیچ نفتی صادرات نکنیم فقط دو میلیون بشکه مصرف داخل است یعنی اقتصاد ایران از انرژی ارزان استفاده می کند، کدام کشور پیشرفته از انرژی ارزان استفاده می‌کند؟ مسئولین الان نگران هستند چرا نمی‌توانیم نفت صادر کنیم و دلار نفتی بیاوریم در صورتی که حتی هیچ نفتی صادرات نداشته باشیم همین که نفت و گاز ارزان در اختیار اقتصاد ماست سرمایه‌ای است که به آن توجه نمی‌شود و فقط نگران این هستیم که چرا دلارهای نفتی کم شده است.
فارس: یعنی حتی در شرایط تحریم هم ایران امتیازات خوبی نسبت به کشورهای پیشرفته دارد؟
به عنوان مثال چین یا هند بخش عمده انرژی مورد نیاز خود را وارد می‌کنند و هر دو کشور پرجمعیت جهان هستند، این دو کشور نفت و گازی نداشته و علاوه بر این جمعیت زیادی هم در خود جای داده‌اند، در صورتی که ایران علاوه بر انرژی ارزان قیمت جمعیت کمتری هم نسبت به آنها دارد، پس ظرفیت‌های عظیمی در ایران وجود دارد که با مدیریت و تدبیر صحیح مدیران می‌تواند اقتصاد ما را دگرگون کند.
فارس: یک تیم قوی اقتصادی تا چه اندازه می‌تواند در بهبود اقتصاد موثر باشد؟
عمده مشکلات به مدیریت برمی گردد، مشکل اساسی کشور ایران نه در منابع است نه در زیر ساخت‌ها بلکه بیشترین مشکلات به در نوع مدیریت است که باید درست شود.
فارس: پیشنهاد شما به دولت برای بهبود وضعیت اقتصادی چیست؟
نخستین قدم دولت برای ورود جدی به اقتصاد مقاومتی جدیت در مبارزه با فساد اقتصادی است و در قدم بعدی سیاست‌های ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری باید با جدیت اجرا شود؛ البته با نگاه کوتاه مدت نه بلند مدت چون باید در این سه سال و نیم باقی مانده از ریاست جمهوری ایشان برنامه‌ها جواب بدهد. دولت باید با نگاه کوتاه مدت برنامه‌های عملیاتی خوبی را با تیمی که صاحب منافع اقتصادی نیستند طراحی کند.
فارس: با همین وضعیت موجود چه مدت زمان نیاز است تا اقتصاد مقاومتی در کشور عملیاتی شود و وارد این فاز از اقتصاد شویم؟
در یک روز هم امکان عملیاتی شدن بخشی از اقتصاد مقاومتی وجود دارد، خیلی از کارهای اصلاحی امکان عملیاتی شدن در یک روز، یک ماه و یک سال دارند چون این کار درک درست از وضعیت موجود و اتخاذ تصمیمات صحیح است یعنی با یک تصمیم صحیح و به جا تاثیر زیادی در شرایط جامعه پدید خواهد آمد ولی تاکید می‌کنم تصمیم را باید کسانی بگیرند که صاحب منافع اقتصادی نبوده و دارای شناخت کامل از اقتصاد ایران و صاحب فکر باشند.
البته این تصمیم گیری باید متمرکز باشد، رئیس جمهور باید بر تمام وزارت خانه‌ها و وزیران خود نظارت داشته باشد چرا که همه این وزارتخانه‌ها و ارگان‌ها منافع بخشی دارند و اینطور نیست که تمام منافع آنها در راستای منافع عمومی باشد لذا به یک ستاد متمرکز نیاز است که حتی سیاست‌های کلی وزارتخانه‌ها را مشخص کند. در حال حاضر در شرایط جنگ اقتصادی هستیم و باید همه تصمیمات در یک ستاد متمرکز گرفته شود، اگر بخواهیم هر دستگاهی را به حال خود رها کنیم در حوزه اختیارات خود کار کنند این کار در مدت زمان تعیین شده به نتیجه نخواهد رسید.
-----------------------
گفت‌گو: نجمه عزتی
-----------------------
انتهای پیام/2258
