به گزارش خبرنگار دفتر منطقه‌ای فارس در دوشنبه، ژنرال «عبدالرشید دوستم» رهبر حزب جنبش ملی اسلامی افغانستان و نامزد معاونت اول ریاست جمهوری افغانستان (به همراه اشرف غنی احمدزی) هفته گذشته از ازبکستان و قزاقستان بازدید به‌عمل آورد. در حالی که در رسانه‌های افغانستان در این خصوص هیچ اطلاعی وجود نداشت، فقط 2 رسانه آسیای مرکزی (نشریه «وچرنی دوشنبه» چاپ تاجیکستان و سایت شبکه تلویزیونی «آستانه تی‌وی» قزاقستان) در رابطه به این سفر و اهداف احتمالی آن صحبت کردند.
در این میان، نمایندگی‌های سیاسی افغانستان در تاشکند و آستانه و همچنین وزارت‌خانه‌های امور خارجه 2 کشور یادشده نیز از تائید این موضوع خودداری کردند.
ولی عکس‌های منتشره در صفحه فیس بوک «عبدالرشید دوستم» به‌نوعی خبر انجام این سفر به تاشکند و آستانه را تائید می‌کند. این عکس‌ها حداقل نشان می‌دهند که دوستم در آستانه از جای‌های دیدنی پایتخت قزاقستان و مشخصاً برج 97 متری «بایتریک» و مجتمع تجاری و تفریحی «خان شاتیر» (چادر خان) بازدید داشته است.
بر اساس اعلام برخی از منابع کارشناسی، رهبر جنبش ملی اسلامی افغانستان طی این سفر با برخی از مقامات سیاسی و امنیتی ازبکستان و قزاقستان دیدار و گفت‌وگو داشته است.
فارس به دلیل بررسی بیشتر اهداف سفر نامزد معاونت اول ریاست جمهوری افغانستان در تیم اشرف غنی احمدزی با برخی از کارشناسان مسائل سیاسی و امنیتی منطقه گفت‌وگویی انجام داد.
تلاش برای تجدید همکاری‌های نظامی-فنی
به‌اعتقاد «الکساندر کنیازف» کارشناس سیاسی روس بازدید دوستم از تاشکند، آستانه و آلماتی با بحث انتخابات قریب‌الوقوع ریاست جمهوری افغانستان ارتباط دارد.
وی که با خبرنگار دفتر منطقه‌ای فارس در دوشنبه صحبت می‌کرد، گفت: دیدارهای دوستم در تاشکند و آستانه هدف حمایت این 2 کشور مهم آسیای مرکزی از تیم «اشرف غنی احمدزی» در انتخابات 4 آوریل (15 فروردین) را دنبال می‌کرد.
در حال حاضر، بسیاری از گروه‌های سیاسی افغانستان شامل رئیس جمهور حامد کرزی به‌دنبال ایجاد شرایطی هستند تا انتخابات لغو و یا حداقل به‌تعویق بیفتد که دوستم و اشرف غنی احمدزی با این موضوع موافق نیستند.
به‌نظر کنیازف، مذاکرات دوستم با مقامات ازبکی و قزاق اهداف دیگری را نیز دنبال می‌کند: در افغانستان در مجموع این باور وجود دارد که صرف نظر از نتایج انتخابات قریب‌الوقوع ریاست جمهوری، وضعیت نظامی- سیاسی این کشور متمایل به ناامنی خواهد شد که ضمنا این اختلاف فقط محدود به‌بحث طالبان و غیر طالبان نشده بلکه گروه‌های قومی را نیز فرا خواهد گرفت که در نهایت امر یکی از سناریوهای محتمل تقسیم این کشور به‌مناطق و قلمروهای قومی درگیر خواهد بود.
این صاحب‌نظر مسائل سیاسی و امنیتی منطقه، ادامه داد: در اوائل دهه 90 وضعیت مشابهی وجود داشت که دوستم در مناطق غالباً ازبک‌نشین شمالی عملاً دولت مستقل ایجاد کرده بود. در آن موقع در پایتخت آن که شهر مزار شریف به‌شمار می‌رفت نمایندگی‌های سیاسی روسیه، ازبکستان، ایران، ترکمنستان، پاکستان و... حضور داشتند.
حتی در وزارت امور خارجه این دولت خودمختار (با اینکه دولت رسمی برهان‌الدین ربانی وجود داشت و طالبان در کابل حکومت می‌کردند) من روادید دریافت کرده بودم که کاملاً قانونی دانسته می‌شد.
وی خاطرنشان کرد: در آن موقع دوستم از ازبکستان کمک‌های نظامی- فنی دریافت می‌کرد و چنین کمک‌هایی به‌میزان نسبتاً محدودتری از سوی روسیه نیز ارائه می‌شد که در مجموع قزاقستان و قرقیزستان نیز به اشکال مختلفی سهم داشتند.
بنابراین فکر می‌کنم که یکی از اهداف بازدید رهبر جنبش ملی اسلامی افغانستان از ازبکستان و قزاقستان تجدید ارتباطات به‌اصطلاح قدیمی می‌باشد. چرا که چنانچه بحث تقسیم و تجزیه افغانستان جدی شود پس دوستم مجبور خواهد بود تا در جهت حفظ مناطق تحت کنترل خود (جوزجان، سرپل و تا حدودی بادغیس، سمنگان و فاریاب) اقدام کند.
جلب حمایت کشورهای همسایه
«رحمت‌الله عبدالله‌اف» معاون رئیس مرکز مطالعات افغانستان و منطقه، سفر ژنرال دوستم به‌ازبکستان و قزاقستان را در راستای تامین حمایت کشورهای مهم ترک‌زبان مرتبط با افغانستان از تیم اشرف غنی احمدزی می‌داند.
وی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در دوشنبه، تصریح کرد: در قیاس با سایر کشورهای آسیای مرکزی، ازبکستان و قزاقستان بالاترین نقش اقتصادی در افغانستان را دارند که این موضوع در مرحله بعد از سال 2014 برای مناطق شمالی این کشور مهم خواهد بود.
عبدالله‌اف همچنین یادآور شد که صرف نظر از تحولات 2 دهه اخیر افغانستان، دوستم همیشه از بازیگران مهم صحنه سیاسی این کشور باقی مانده است که این عامل و همچنین تعلق نژادی وی برای جمهوری‌های ترک‌زبان منطقه موضوع حائز اهمیتی می‌باشد.
این کارشناس سیاسی تاجیک در پاسخ به این پرسش که چرا دوستم از باقی کشورهای آسیای مرکزی بازدید به‌عمل نیاورد، گفت: به‌نظر من در آماده‌سازی این سفر تا حد زیادی غیررسمی دوستم به‌ازبکستان و قزاقستان، سفرای این 2 کشور نقش داشته‌اند.
از سوی دیگر، احتمالاً این کشورها دوست ندارند که به نماینده یکی از تیم‌های نامزدهای انتخابات آتی ریاست جمهوری افغانستان و آن هم بر مبنای تعلق و نزدیکی قومی توجه نشان بدهند. به‌‌نظرم به‌این دلیل بود که بازدید رهبر جنبش ملی اسلامی افغانستان به‌کشورهای یادشده از چشم رسانه‌ها پنهان نگاه داشته شد.
آینده افغانستان و نقش احتمالی دوستم
کنیازف با اشاره به‌تحولات صورت گرفته در طول بیش از یک دهه اخیر در عرصه منطقه‌ای، یادآور شد: مثلاً اگر ازبکستان هم در گذشته و هم امروز تنها مسیر دسترسی به‌‌جهان خارج برای مناطق تحت کنترل احتمالی دوستم (و همین‌طور شمال افغانستان) دانسته شود، پس نقش قزاقستان طی این مدت به‌مراتب افزایش یافته است. قزاقستان امروز یکی از همکاران بسیار مهم کابل در آسیای مرکزی دانسته شده و به‌نقش آن در افغانستان توجه قائلند.
وی ادامه داد: مذاکرات پشت درهای بسته دوستم با مقامات امنیتی و انتظامی قزاقستان حکایت از مسائل حساسی دارد. از نظر سیاسی (احتمالاً نه به‌لحاظ حقوقی بلکه از نظر اقدامات عملی) پذیرفته شدن خودمختاری ازبک‌ها در شمال افغانستان در صورت در مسیر تجزیه قرار گرفتن تحولات این کشور، بحث حفظ مناسبات اقتصادی موجود با شمال افغانستان و تجدید همکاری‌های نظامی- فنی دهه 1990 از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود.
معاون رئیس مرکز مطالعات افغانستان و آسیای مرکزی در پاسخ به‌این پرسش که «برای کشورهای آسیای مرکزی تا کجا ارتباط نزدیک با رهبران مناطق شمالی افغانستان اهمیت دارد؟»، گفت: بدون شک همه کشورهای منطقه نیازمند ارتباط خوب با مناطق مرزی و به خصوص شخصیت‌های کلیدی و تاثیرگذار می‌باشند که برای برخی از نواحی شمالی افغانستان (به‌ویژه مناطق مرزی با ازبکستان و ترکمنستان) دوستم این نقش را بازی می‌کند.
این نوع ارتباط موثر بودن خود را در دوران جنگ ائتلاف شمال علیه طالبان ثابت کرده بود و به این دلیل است که هر یک از کشورهای منطقه (و بخصوص کشورهای هم‌مرز با افغانستان) امروز نیز از هر طریقی مناسبات خود با متنفذین قومی و نظامی با استان‌های شمالی افغانستان را حفظ کرده و یا در صدد تجدید آن برآمده‌اند.
عبدالله‌اف با توجه به بحث حضور گروه‌های افراطی و تروریستی بین‌المللی در برخی از مناطق افغانی هم‌مرز با آسیای مرکزی و از جمله تاجیکستان، تعامل با رهبران منطقه‌ای افغانستان را در جهت جلوگیری از نفوذ آن‌ها به‌آسیای مرکزی را عامل مهم خواند.
انتهای پیام/.
