به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز، امروزه در سطح جهان دستیابی به دو هدف توأمان « امنیت غذایی» و « توسعه پایدار » برای همه کشورها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و بخصوص در گروه کشورهای در حال توسعه بعنوان محور سیاست‌های اقتصادی آنها تلقی می‌شود و در برنامه‌ریزی توسعه همواره مورد توجه مسئولان و سیاست‌گذاران این کشورها است.
یکی از عوامل تعیین کننده و کلیدی در رسیدن به این اهداف، دسترسی به منابع ارزشی پایدار است که با توجه به اینکه اکثر کشورهای در حال توسعه با بی‌ثباتی درآمدهای ارزی حاصل از صادرات مواد اولیه مواجه هستند، برخورداری از محصولات کشاورزی دارای مزیت تولیدی و صادراتی به منظور برقراری یک جریان با ثبات تامین ارز حایز اهمیت فراوانی در فرایند رشد و توسعه این کشورها است.
توسعه صادرات محصولات کشاورزی موجب شکوفائی بخش کشاورزی می‌شود که به نوبه خود زیربنای توسعه اقتصادی است.
در همین زمینه در ایران در دو دهه اخیر صادرات بخش کشاورزی سهم قابل توجهی از صادرات غیرنفتی را به خود اختصاص داده و از جایگاه ارزآوری در خور اهمیتی برخوردار بوده است.
افزایش رشد صادرات نه تنها به شکل مستقیم بر تولیدات کشاورزی اثر می‌گذارد بلکه به موجب توسعه صادرات، بهرهوری نهاده‌های نیروی کار و سرمایه نیز بهبود می‌یابد و بر رونق اقتصادی بخش کشاورزی می‌افزاید.
بدین ترتیب، مزیت نسبی کشور در تولید محصولات کشاورزی می‌تواند وسیله مناسبی جهت توسعه صادرات از طریق نفوذ هرچه بیشتر در بازارهای بین‌المللی بوده تا از این رهگذر نه تنها به مرور زمان نیازهای کشور نیز مرتفع شده، بلکه از استعدادهای مربوط به مازاد منابع انسانی و سرمایه‌ای موجود در بخش کشاورزی استفاده بهینه‌تری صورت گیرد.
در میان محصولات مختلف تولیدی در بخش کشاورزی ایران زعفران جزو محصولات خاص و سنتی کشور ما به شمار می‌رود و با توجه به قیمت بالای آن در صادرات غیر نفتی جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص می‌دهد. مزیت نسبی و اهمیتی که زعفران را از نظر تولید، سطح زیر کشت، اشتغالزایی و نیز قابلیت توسعه ایران برخوردار کرده است.
ایران حدود 90 سطح زیر کشت و 95 درصد تولید جهانی را به خود اختصاص می‌دهد و به عنوان بزرگترین تولیدکننده زعفران از نظر کمیت و کیفیت در سطح جهان می‌باشد.
تولید و کشت زعفران از سال‌ها پیش در ایران وجود داشته است و با توجه به نیاز اندک آن به آب که محدودترین عامل تولید کشاورزی در مناطق تولید این محصول است، سطح زیر کشت و تولید آن در سال‌های اخیر افزایش چشمگیری داشته است، به طوری که درآمد عده کثیری از کشاورزان در مناطقی همچون جنوب خراسان که با محرومیت اقتصادی و محدودیت شدید منابع آب مواجه می‌باشد به این محصول وابسته است. با توجه به آنکه مقدار قابل ملاحظه‌ای از تولید این محصول صادر می‌گردد و ایران به عنوان بزرگترین تولید کننده و صادر کننده زعفران در دنیا مطرح است، گسترش صادرات زعفران با توجه به مزیت نسبی این محصول و ارزآوری قابل توجه و اهمیتی که زعفران از نظر تولید، سطح زیر کشت، اشتغالزایی و نیز قابلیت توسعه صادرات دارد، دارای اهمیت فراوان است.
از این رو با توجه به اثرات اقتصادی، اجتماعی، تاریخی و موقعیت استثنایی زعفران ایران در دنیا بررسی و توجه به ابعاد اقتصادی تولید و صادرات زعفران از اهمیت ویژه‌ای در توسعه این محصول و ارتقای جایگاه جهانی آن دارا می‌باشد. در این نگاه اقتصادی به محصول زعفران به ترتیب تولید، قیمت ،صادرات و آثار جهانی شدن و همچنین برخی نتایج تحقیقات اقتصادی پیرامون این محصول که به شایستگی طلای سرخ نامیده می‌شود مورد بررسی قرار گرفته است.
زعفران
زعفران از گیاهان مفید دارویی و غذایی به شمار می‌آید و در بازارهای جهانی، متقاضیان متعددی داشته و گیاهی است پایا با ارتفاع تقریبا 30 سانتیمتر که دارای برگهای باریک، بلند و ناودانی هستند ساقه زیر زمینی آن از دو پیاز تشکیل می‌شود.
گل‌های زعفران ارغوانی، منظم و شامل لوله‌ای دراز است که به سه گلبرگ و کاسبرگ منتهی می‌شود. هر رشته کلاله ظاهر بوقی شکل دارد و در واقع زعفران مورد استفاده همین کلاله سه شاخه است که به هنگام برداشت میله، خامه نیز با آن همراه است.
زعفران خیلی مرغوب قسمت کلاله گل یعنی قسمت انتهایی خامه است و میله خامه، زعفران درجه دو و نامرغوب را تشکیل می‌دهد.
95 درصد بازار زعفران دنیا در اختیار ایران است
رئیس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌شرقی گفت: 95 درصد بازار زعفران دنیا در اختیار ایران است.
مسعود محمدیان با اشاره به برنامه‌های توسعه بخش کشاورزی در استان، در قالب استفاده بهینه از منابع تولید و حمایت سازمان در افزایش سطوح زیرکشت این محصول ارزشمند و استراتژیک با آب مصرفی اندک و ارزش افزوده بالا اظهار کرد: افزایش حمایت‌های رسانه‌ای از این امر، سازمان را در ارائه خدمات بهتر و سریع‌تر به بهره‌برداران موفق خواهد کرد.
وی با بیان اینکه امروزه ارزش زعفران بر کسی پوشیده نیست، افزود: با توجه به بازار بسیار خوب این محصول در آسیای صغیر و اروپا، این امکان برای ما به صورت بالقوه بوجود می‌آید که با برنامه‌ریزی دقیق، خود را در رقابت با کشورهای رقیب مانند ایتالیا و اسپانیا که در این زمینه هر روز قدرتمند‌تر می‌شوند نگه داشته و بازار مناسب 95 درصدی این محصول در سطح جهان را که به ایران اسلامی تعلق دارد، کماکان حفظ کنیم.
محمدیان اضافه کرد: برای رسیدن به نظام جامع و هماهنگی که بتواند جایگاه واقعی این محصول ارزشمند را تثبیت کند راه زیادی را در پیش رو داریم.
وی گفت: مشکلات تولیدکنندگان و کشاورزان، نبود سیستم‌های مناسب بسته‌بندی، فقدان راهکاری پایدار برای بازاریابی در سطوح مختلف بین‌المللی و گاه داخلی، وجود واسطه‌های گوناگون داخلی و خارجی و عدم ثبات در قیمت‌ها از عمده‌ترین مشکلات پیش روی زعفرانی است که ظرفیت تبدیل شدن به یک محصول استراتژیک ارزآور را دارد.
محمدیان تصریح کرد: جهادکشاورزی استان تلاش دارد در کنار توسعه سطوح زیر کشت و حمایت از بهره‌برداران، شرایط لازم را برای ایجاد ارزش افزوده این محصول، با هدایت و حمایت از سرمایه‌گذاران برای ایجاد صنایع فرآوری و بسته‌بندی آن مهیا سازد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان‌شرقی با بیان اینکه دستگاه‌های فرهنگی ما باید در سطوح مختلف به فرهنگ‌سازی در زمینه مصرف و تولید محصولات مهمی همچون زعفران بپردازند، اضافه کرد: اهمیت این محصول آن قدر زیاد است که با اندکی تعامل متوجه نیاز به برقراری رشته‌های تخصصی پرورش زعفران در دانشگاه‌ها نیز آشکار می‌شود چرا که پرورش آن کاملاً با اقلیم گرم و نیمه خشک کشور ما سازگار بوده و تجربیات گرانبهایی در این زمینه است که اگر آنها را به صورت آکادمیک درآوریم، بهرهوری بسیار گسترده‌ای را در آینده شاهد خواهیم بود.
وی با اشاره به عزم جدی سازمان در جلوگیری از عرضه فله‌ای این محصول با توسعه صنایع بسته‌بندی و فرآوری آن در استان افزود: با توجه به زیرساخت‌های موجود در شهرستان مرند در توسعه این صنایع، بیشترین سهم اعتبارات توسعه کشاورزی، به صنایع فرآوری و بسته بندی محصولات کشاورزی تعلق خواهد یافت.
محمدیان افزود: با هدف استفاده بهینه از منابع موجود در بخش کشاورزی و کاهش استفاده از آب در این بخش، توسعه کشت پسته، زیره، کلرنگ و کلزا نیز مورد حمایت سازمان قرار گرفته و با توجه به ارزش افزوده بالای این محصولات، علاوه بر رونق بخشی به کشاورزی شمال‌غرب کشور، موجبات افزایش درآمد بهره‌برداران نیز حاصل خواهد آمد.
*توجه ویژه به بسته‌بندی محصول زعفران در آذربایجان شرقی
رئیس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌شرقی گفت: توجه ویژه به بسته‌بندی محصول زعفران در استان، تلاشی برای محافظت از بازار جهانی متعلق به ایران اسلامی است.
محمدیان، با اشاره به افزایش سطح زیر کشت زعفران، با مصرف آب اندک و ارزش افزوده بالا گفت: برای رسیدن به نظام جامع و هماهنگی که بتواند جایگاه واقعی این محصول را تثبیت کند راه زیادی در پیش است چرا که مشکلات تولیدکنندگان و کشاورزان، نبود سیستم‌های مناسب بسته‌بندی، فقدان راهکاری پایدار برای بازاریابی، وجود واسطه‌ها و عدم ثبات در قیمت‌ها از عمده‌ترین مشکلات پیش روی زعفران است.
وی با بیان اینکه فرهنگ‌سازی در زمینه مصرف و تولید محصولات مهمی همچون زعفران ضروری است، اضافه کرد: اهمیت این محصول آن قدر زیاد است که با اندکی تامل متوجه نیاز به برقراری رشته‌های تخصصی پرورش زعفران در دانشگاه‌ها نیز آشکار می‌شود، چرا که پرورش آن کاملا با اقلیم گرم و نیمه خشک کشور ما سازگار بوده و تجربیات گرانبهایی در این زمینه موجود است که در صورت تبدیل شدن به دانش آکادمیک، بهرهوری بسیار گسترده‌ای را در آینده به‌دنبال خواهد داشت.
رئیس سازمان جهادکشاورزی استان با اشاره به عزم سازمان در جلوگیری از عرضه فله‌ای این محصول با توسعه صنایع بسته‌بندی و فرآوری آن در آذربایجان‌شرقی افزود: با توجه به زیرساخت‌های موجود در شهرستان مرند در توسعه این صنایع، بیشترین سهم اعتبارات این شهرستان به صنایع فرآوری و بسته‌بندی محصولات کشاورزی تعلق یافته است.
محمدیان با اشاره به اینکه ورود افراد سودجو به نظام تولید و توزیع محصول زعفران از عمده آسیب‌های توسعه تولید این محصول در کشور و استان محسوب و محصول تقلبی، بازار این محصول را آشفته می‌سازد ادامه داد: سازمان در کنار توجه ویژه به توسعه کشت آن در اراضی مستعد استان با هدف حمایت از تولیدکنندگان، با استقبال از طرح‌های ایجاد و راه‌اندازی صنایع بسته‌بندی و فرآوری، با حمایت از طرح توسعه مرکز موجود فرآوری و بسته‌بندی زعفران در مرند، به برنامه‌های خود در این راستا تداوم می‌بخشد.
رئیس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌شرقی گفت: تغییر الگوی کشت درحاشیه دریاچه ارومیه، از مهمترین راهکارهای جلوگیری از فاجعه زیستی و تداوم تولید در بخش کشاورزی به شمار می‌آید.
محمدیان با اشاره به اینکه برای مقابله با تداوم بحران خشک شدن دریاچه ارومیه، توسعه کشاورزی در پیرامون حوزه آبریز این دریاچه متوقف شده است گفت: صرفه‌‌جویی در استفاده ازمنابع آبی، توسعه آبیاری تحت فشار، پوشش انهار، احداث کانال‌های آبیاری، تغییر الگوی کشت، جایگزینی باغات پسته درکنار افزایش سطوح زیر کشت زعفران، کشت کلرنگ و به خصوص کلزا در برنامه کاری این سازمان قرار گرفته است.
وی با تاکید به شوری بیش از حد چاه‌های آب این حوزه آبریز، هشدار داد: در صورت بروز فاجعه خشکیدن دریاچه ارومیه، 204 هزار هکتار از اراضی کشاورزی در حاشیه این دریاچه در استان، به شوره‌زار تبدیل و قابلیت تولید را بصورت کامل از دست می‌دهد.
کشت زعفران در 120 هکتار
مسعود محمدیان رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی هم میزان کشت زعفران را در استان 120 هکتار اعلام کرد و افزود: بیشتر کاشت زعفران در استان در شهرستان مرند صورت می‌گیرد که برنامه سازمان با توجه به کمبود آب در استان در حال حاضر در 20 شهر استان این محصول کاشته می‌شود.
ترویج کشت زعفران با توجه به کمبود آب در آذربایجان شرقی
«ایوب ایرانی‌فام»، معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌شرقی نیز یادآور شد: گسترش کشت این محصول جزو سیاست‌های سازمان و از اولویت‌های اجرایی این مدیریت محسوب می‌شود تلاش بر این است در قالب طرح‌های توسعه‌ی بخش کشاورزی استان و تعمیم الگوی کشت در اراضی زراعی شهرستان‌های مستعد، بر اساس برنامه‌ریزی‌های در حال انجام، جایگاه آذربایجان‌شرقی در تولید و فرآوری این محصول زراعی ارزشمند، بیش از پیش افزایش یابد.
وی افزود: به علت عدم تداخل نیاز آبی محصول زعفران با محصولات عمده‌ی زراعی و باغی، این محصول بهرهوری مناسبی دارد و نیاز آبی آن بسیار اندک است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌شرقی تشریح کرد: یکی از مسائلی که می‌تواند کمک قابل توجهی به افزایش تولیدات کشاورزی و از جمله زعفران کند مسئله آموزش است که شامل تسهیلات آموزش عمومی و تخصصی است.
ایرانی‌فام ادامه داد: حمایت قیمتی، سهم عمده‌ای در افزایش سود کشاورزان و حذف دست واسطه‌ها دارد و یکی از ابزارهای آن خرید توافقی زعفران است که حداقل می‌تواند هزینه کشاورزان را در مورد تولید زعفران پوشش دهد.
وی با اشاره به مشکلات رو در رو با زعفران‌کاران افزود: به علت کمبود مراکز خرید و تأخیر در پرداخت مطالبات زعفران‌کاران با مشکلاتی روبه‌رو شده‌اند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌شرقی اظهار کرد: اختصاص یارانه‌های نهاده‌ای از قبیل کود و... می‌تواند نقش عمده‌ای در افزایش محصول داشته باشد.
*آغاز برداشت زعفران در مرند
جلال رحیم‌زاده مدیر جهاد کشاورزی شهرستان ویژه مرند امروز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در مرند اظهار کرد: شهرستان مرند به علت داشتن آب و هوای مناسب برای کشت و تولید زعفران در استان آذربایجان‌شرقی قطب به حساب می‌آید.
وی افزود: از 11 هزار هکتار اراضی شهرستان مرند امسال 85 هکتار به کشت زعفران اختصاص داده شده و پیش‌بینی می‌شود امسال 320 کیلو زعفران تولید و به بازارهای داخلی و خارجی صادر شود.
معاون سازمان جهاد کشاورزی استان میزان برداشت زعفران در هر هکتار را 4 تا 4.5 کیلو اعلام کرد و گفت: در حال حاضر با داشتن یک کارگاه فرآوری این محصول به صورت فله‌ای و فرآوری شده بسته‌بندی می‌شود.
وی افزود: پیش‌بینی می‌شود امسال تولید زعفران در شهرستان مرند نسبت به سال‌های گذشته 15 درصد افزایش داشته باشد.
انتهای پیام/60002/ع40/د1000
