به گزارش خبرگزاری فارس از قم، با فرا رسیدن ایام محرم در سراسر دنیا به ویژه ایران اسلامی مردم به عزاداری و سوگواری می‌پردازند. اما گاهی اوقات افرادی که بی‌خبر از حادثه عاشورا هستند با نگاه از بیرون به جوامع عزادار به این فکر می‌کنند که این عزاداری‌ها به دنبال خود افسردگی و دل‌مردگی را در جامعه ایجاد کرده و موجب غمگین‌تر شدن افراد جامعه می‌شود.
در همین زمینه گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام مسعود آذربایجانی قائم مقام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و عضو هیئت علمی گروه روان شناسی داشته‌ایم.
فارس: آیا تأثیراتی که عزاداری محرم بر روی افراد می‌گذارد موجب ایجاد افسردگی در سطح جامعه می‌شود؟
نکته‌ای را باید قبل از جواب این سوال مشخص کنیم که آیا این موضوع را به صورت علت بحث کنیم یا معلول. یعنی مواقعی افراد به دلایل مختلف دچار عارضه غمگینی هستند و به خاطر ناکامی، مشکلات و... غم‌هایی در وجودشان است که خود تمایل به غم و مجالس اندوه دارند ولی بحث دیگر این است که آیا مجلس سوگواری امام حسین(ع) موجب افسردگی افراد می‌شود؟
ما به وضوح این را می‌بینیم که مجالس عزاداری امام حسین چون چند کارکرد دارد نه تنها موجب افسردگی نمی‌شود بلکه با افسردگی نیز منافات دارد. یک جنبه این مراسم‌ها تخلیه هیجان‌ها است یعنی کسی که اتفاقاً ناراحتی و غم و اندوه دارد وقتی در این مجالس شرکت می‌کند غم و ناراحتی وی با همین گریه کردن، توجه به مصائب امام حسین(ع) و اینکه مصیبت خیلی بالاتر از مشکلات وی برای امام خود اتفاق افتاده است، تقلیل پیدا می‌کند و موجب می‌شود یک نوع بازنگری و نگرش جدید در وی نسبت به معنایی که به مشکلات خود می‌دهد ایجاد شود.
از جنبه الگو گیری نیز وقتی به امام خود نگاه می‌کند و مسائل و مشکلاتی که برای ایشان اتفاق افتاده را تجسم می‌کند قبول مشکلات خود سهل‌تر و تحمل آنها آسان‌تر می‌شود. این موارد کارکردهایی است که مجلس امام حسین(ع) دارد و علاوه بر این خود افرادی که در این مجالس شرکت می‌کنند با فلسفه بلاها و مشکلات آشنا می‌شوند و همه اینها تأثیرگذار است که نه تنها غمگینی و افسردگی این افراد در این مجالس بیشتر نمی‌شود بلکه احساس تخلیه و سبکی کرده و حتی نشاطی معنوی و روحی پیدا کنند.
جنبه دیگری که باید به آن توجه کرد خود نحوه عزاداری‌هاست، یک بخشی از عزاداری‌ها به دلیل بیان مصائب امام حسین(ع)، انسان غمگین و اندوهناک می‌شود ولی این در نگاه اول و سطحی است اما در نگاه عمیق‌تر جایگاه امام حسین(ع) را بخواهیم بررسی کنیم صرفاً این حادثه یک تراژدی و اتفاق هولناک نیست و انسانی را می‌بینیم که در اوج ایثار است، پس روح افراد سوگوار امام حسین به سمت تعالی حرکت می‌کند چون در می‌یابند انسان‌هایی وجود داشتند که برای رسیدن به مقاصد عالی و اهداف مقدس حاضر شده‌اند تا این حد فداکاری و ایثار داشته باشند.
فارس: از نظر روان‌شناختی عزاداری امام حسین با دیگر عزاداری‌ها چه تفاوتی دارد؟
باید بین عزاداری امام حسین(ع) با دیگر سوگواری‌ها تفکیک قائل شویم، البته با توجه به تحقیقاتی که صورت گرفته خود مجلس سوگواری هم موجب تقلیل ناراحتی و اندوه فرد عزادار می‌شود به دلیل هم‌دردی دیگران، حمایت عاطفی و اجتماعی از طرف دیگران و زمینه‌ای که پیش می‌آید فرد از مرحله اول سوگ که به آن انکار می‌گویند در آمده و به تدریج خود را با واقعیت تطبیق دهد. در واقع خود مجالس سوگواری و عزاداری کمکی است برای کنار آمدن با واقعیت ولی تفاوتی که سوگواری امام حسین(ع) با دیگر سوگواری‌ها دارد در چهره است، عزاداری امام حسین(ع) دو چهره دارد:
1- چهره غم و اندوه
2- وجود بالاترین مرحله فضائل انسانی و ارزش‌های متعالی که در تابلوی این عزاداری و سوگواری می‌بینیم.
علاوه بر این مراسماتی مانند سینه زنی، شعارها و نوحه‌هایی که بیان می‌کنند آهنگ و نوای آن در روح و روان افراد تأثیر می‌گذارد و خود همین شوق و اشتیاقی را در جوانان ایجاد می‌کند که حتی بعضی از جوانانی که به مجالس مسجد و سخنرانی علاقه‌ای ندارند در عزاداری‌ها با میل و رغبت شرکت می‌کنند، پس موضوع صرفاً بُعد غمناکی و اندوهناکی نیست.
برای افسردگی مجموعه‌ای از علائم وجود دارد که یکی از آن علائم غم و ناراحتی است، کسی را می‌توان افسرده نامید که مجموعه علائم را در وی ببینیم، مجموعه علائم شامل ناامیدی، حالت درماندگی، بی‌میلی به لذات متعارف، گوشه‌گیری و... است که این مجموعه علائم در عزاداری امام حسین(ع) نیست تنها یک علامت است که با توجه به آن نمی‌توان گفت که عزاداران امام حسین افسرده هستند.
فارس: آیا ذات مرثیه سرایی و سوگواری منشأ افسردگی و دل‌مردگی افراد و جامعه است؟
همیشه مرثیه سرایی و سوگواری دلیل بر افسردگی نیست یکی از دلایل مرثیه سرایی حالت افسرده انسان‌هاست ولی دلایل دیگری هم هست؛ مثلاً می‌خواهد به کمال و محبوبی برسد و هنوز نرسیده، این فرد ممکن است در حالت اشتیاق و خوشحالی باشد اما از فراغ دوری گریه هم می‌کند و گاهی اوقات انسان‌ها گریستن‌هایی دارند که در اثر خوشحالی و شوق است و با دیدن یکی از علائم نمی‌توان بیان کرد که دچار افسردگی شده و این تحلیل نادرستی است.
انتهای پیام/78002/ی40
