به گزارش خبرگزاری فارس از قم، با توجه به مشکلات نظام آموزشی کشور در زمینه آموزش معارف دینی در مدارس و ضعف متون دینی، مسئولین کشور تصمیم گرفتند که با تشکیل ستاد همکاری‌های حوزه علمیه و آموزش و پرورش از ظرفیت‌های حوزه علمیه در آموزش معارف دینی به دانش آموزان استفاده کنند. ستاد همکاری‌ها از سال 85 تشکیل شده است و با عنایت مقام معظم رهبری و مسئولین کشور توانسته تا کنون قدم‌های مثبتی در رسیدن به اهداف تعیین شده بردارد.
حجت‌الاسلام والمسلمین مجتبی ملکی دبیر ستاد همکاری‌های حوزه علمیه و آموزش و پرورش اعتقاد دارد که حوزه به دنبال کمک به آموزش و پرورش و ایفای وظیفه حساس خود یعنی تدوین معارف دینی و علوم دینی است و کارهای اجرایی بر عهده وزارت آموزش و پرورش قرار دارد.
ستاد همکاری حوزه و آموزش و پرورش از چه زمانی شروع به کار کرده است و چه نیازی دیده می‌شد که این ستاد تشکیل شد؟
ستاد همکاری‌های حوزه‌های علمیه و آموزش و پرورش با امضای تفاهم نامه‌ای میان وزیر وقت آموزش و پرورش و مدیر وقت حوزه علمیه قم در 1385 تشکیل شد. همان‌طور که مستحضر هستید آموزش و پرورش متولی اصلی تعلیم و تربیت رسمی عمومی کشور است. باور ما این بوده که تعلیم و تربیت به ویژه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی باید اسلامی باشد و باید آن را از متولیان اصلی تبلیغ دین یعنی حوزه‌های علمیه به دست آورد. با توجه به اینکه آموزش و پرورش متولی اصلی تعلیم و تربیت با رویکرد اسلامی است و حوزه‌های علمیه متولی اصلی تبلیغ و تدوین معارف دینی هستند ضرورت تعامل و همکاری بین این دو نهاد آموزشی و پرورشی کاملا روشن می‌شود علاوه بر این مشخص می‌شود که این تعامل و همکاری نه یک تعامل عرضی و موازی بلکه یک تعامل و همکاری طولی است.
سابقه همکاری حوزه و آموزش و پرورش به چه زمانی بر می‌گردد؟
اگرچه ما همکاری حوزویان با آموزش و پرورش را قبل از انقلاب هم شاهد بودیم و شهید رجایی، شهید بهشتی، شهید باهنر و شهید مفتح از پیشتازان همکاری حوزه و آموزش و پرورش هستند ولی آن‌ها پدیده بودند نه جریان و ما اکنون به دنبال جریان سازی هستیم که این کار هم به صورت رسمی و عملی به بعد از سفر رهبری در سال 89 به قم مربوط می‌شود. ایشان در دیدار اعضای جامعه مدرسین و نخبگان حوزه تاکید کردند که حوزه‌های علمیه وظیفه سنگینی در قبال آموزش و پرورش دارند و این فرمایشات نقطه عطفی بود در تعامل و همکاری بین حوزه و آموزش و پرورش که از آن زمان به حمدالله به دستور مدیر وقت حوزه‌های علمیه کارگروهی برای یافتن راه‌های تحقق این هدف تشکیل شد و این ستاد از آن موقع شکل گرفت.
ستاد همکاری حوزه و آموزش و پرورش زیر نظر چه ارگانی قرار دارد و رئیس ستاد توسط چه کسی تعیین می‌شود؟
بر اساس موافقت نامه‌ای که در سال 90 به امضای وزیر وقت آموزش و پرورش و مدیر وقت حوزه‌های علمیه رسید و یک بازنگری و باز تعریفی از فعالیت‌های ساختار ستاد صورت گرفت ستاد همکاری‌ها از 6 نفر از معاونین حوزه‌های علمیه و6 نفر از معاونین آموزش و پرورش تشکیل شده است. ریاست ستاد مشترک بین وزیر آموزش و پرورش و حوزه علمیه برادران است و نحوه انتخاب دبیر ستاد به این شکل است که در جلسه اعضای ستاد داوطلبان برنامه‌های خود را ارائه می‌دهند و با رای گیری اعضای ستاد، دبیر ستاد انتخاب می‌شود.
ستاد همکاری حوزه و آموزش و پرورش چه وظیفه‌ای دارد و چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
بر اساس موافقت نامه‌ای که بین روسای دو دستگاه تنظیم شده است فعالیت‌های ستاد در پنج عرصه فرهنگ‌سازی، تربیتی و تبلیغ، آموزش و منابع انسانی، آموزش و برنامه‌ریزی درسی و پشتیبانی تعریف شده است. در این عرصه‌ها فعالیت‌ها تعریف شده است و در هر کدام از این عرصه‌ها بر اساس اسناد بالادستی برنامه‌هایی را طراحی و تعریف کرده‌ایم و برای اجرا وارد عمل می‌شویم.
کمیته‌های استانی ستاد همکاری حوزه و آموزش و پرورش به چه صورتی فعالیت می‌کنند؟
برنامه کار به این شکل است که در هر استانی کمیته همکاری استانی وجود دارد که نماینده ولی فقیه و امام جمعه مرکز استان ریاست آن را بر عهده دارد. مدیر کل آموزش و پرورش استان نایب رئیس کمیته و معاون پرورشی و فرهنگی استان دبیر کمیته هستند. سایر اعضا شامل مدیرکل تبلیغات، مدیرکل اوقاف، مدیران حوزه‌های علمیه برادران و خواهران، نماینده استانداری و نماینده شهرداری مرکز استان بوده و با عنوان کمیته همکاری استان فعالیت می‌کنند.
در سال جاری ستاد چه برنامه‌هایی در دستور کار قرار داده است؟
ستاد دارای 22 عنوان برنامه تعریفی است که این برنامه در سال 89 با حضور رئیس مجلس، وزیر آموزش و پرورش و مدیر حوزه‌های علمیه رونمایی شد که اولویت اصلی برنامه‌های ستاد را تشکیل می‌دهد. در بحث فرهنگی و تبلیغ مشاوره مذهبی را داریم به این صورت که طلاب و روحانیون علاقه‌مند و توانمند با گذراندن دوره‌های آموزشی لازم در واحدهای آموزشی حضور پیدا می‌کنند و نیازهای مشاوره‌ای دانش آموزان در بخش مشاوره مذهبی را پاسخ می‌دهند و بخش دیگر حضور روحانیون و طلاب در مناسبت‌های خاص مانند ایام محرم، دهه بصیرت و ولایت، برنامه‌های اسلامی و پیام‌های غدیر و قربان است. این برنامه در سال‌های قبل به خوبی اجرا می‌شد ولی با برنامه‌هایی که امسال صورت گرفته است به دنبال توسعه کمی و کیفی این برنامه‌ها هستیم. در بحث منابع انسانی طرح‌هایی را در سال‌های قبل و با حضور خوب حوزویان و فرهنگیان اجرا کردیم که شاید یکی از شاخص‌ترین آن‌ها طرح جامع بصیرت فرهنگیان بود.
طرح بصیرت فرهنگیان به چه صورت اجرا می‌شود و چند نفر را در بر می‌گیرد؟
در طرح بصیرت دوره‌های آموزشی ضمن خدمت با رویکرد دوره‌های بصیرتی به منظور افزایش توانمندی معلمان برای پاسخگویی به شبهات دانش آموزی و با استفاده از ظرفیت اساتید حوزه علمیه برگزار می‌شود. این طرح برای همه فرهنگیان قابل اجرا است ولی به علت ظرفیت کم در بعضی مناطق معلمان دینی و پرورشی در اولویت قرار دارند. در سال گذشته ظرفیت ما برای حدوداً 15 هزار نفر از فرهنگیان بود و حدود 15میلیون نفر ساعت دوره‌های آموزشی طرح جامع بصیرت اجرا شد و امسال با پیگیری و مشارکت خوب مرکز آموزش نیروی انسانی وزارت آموزش و پرورش و حوزه‌های علمیه به دنبال این هستیم که این برنامه را توسعه دهیم.
اگر دانش‌آموزان نخبه و فرهنگیان بخواهند از دروس حوزوی استفاده کنند آیا شرایط فراهم شده است؟
ما در همان 22 برنامه دو برنامه برای اجرا در این زمینه داریم که شامل حوزه علمیه فرهنگیان و دیگری حوزه علمیه دانش آموزی است و در حال برگزاری جلساتی هستیم که بتوانیم این دو طرح را اجرایی کنیم. در مورد بحث حوزه علمیه فرهنگیان طرح ما این بوده که حوزه‌های علمیه در سراسر کشور در استان‌هایی که ظرفیت لازم را دارند تمهیداتی فراهم کنند که فرهنگیان علاقه‌مند بتوانند در برنامه‌هایی که حوزه علمیه تدارک دیده شرکت کنند و دروس حوزوی را به ویژه دروس کاربردی مثل تفسیر، علوم قرآنی، فلسفه و منطق را یاد بگیرند و دیگری حوزه علمیه دانش آموزی است که به دنبال این هستیم امکاناتی فراهم شود که دانش آموزان در مواقع اوقات فراغت دروس حوزوی را به طور آماتوری و با حضور در حوزه‌های علمیه آموزش ببینند که در راستای پیشرفت علوم انسانی دانش آموزان بسیار مفید خواهد بود.
آیا حوزه علمیه در تنظیم متون درسی مرتبط با آموزش و پرورش همکاری دارد؟
اصل و اساس همکاری حوزه و آموزش و پرورش در دو عرصه منابع درسی و منابع انسانی است. همان‌طور که مقام معظم رهبری فرمودند نیروی انسانی خوب ضعف محتوا را جبران می‌کند اما نیروی انسانی ضعیف محتوای خوب را هم از بین می‌برد و همچنین در سند تحول هم بیان شده است که محور تحول نیروی انسانی است بنا بر این نگاه باید به این دو عرصه باشد. در بحث تحول نیروی انسانی قدم‌های خوبی مانند راه اندازی دانشگاه فرهنگیان برداشته شده است اما در بحث محتوای آموزشی که سازمان پژوهش برنامه ریزی درسی وزارت آموزش و پرورش متولی آن است همکاری‌هایی بوده است اما کافی نیست و ما به دنبال این هستیم که در ساختار تشکیلاتی جایگاه قانونی این همکاری را تعریف کنیم. در بحث تدوین محتوای آموزشی بعضی از کتاب‌های درسی به صورت خیلی محدود از طرف حوزه در رشته‌های محدود تألیف شده یا نقد و بررسی کتاب‌های درسی از سال‌ها قبل توسط معاونت تبلیغ در حوزه علمیه صورت می‌گرفته ولی هم حوزه و هم آموزش و پرورش هر کدام برای خودشان کار می‌کردند. ما به دنبال این هستیم که این کار هدفمند شود و در قالب تفاهم و تعامل دو جانبه صورت بگیرد و آثار و برکات مثبت این حضور نرم افزاری از طریق تثبیت جایگاه تعامل و همکاری دو مجموعه در تدوین متون آموزشی نمایان شود.
به نظر شما مشکل متون درسی برای آموزش تعالیم اسلامی چیست و برای ارتقای این متون چه باید کرد؟
از گذشته حوزه‌های علمیه به این عرصه وارد نشده‌اند و آموزش و پرورش هم بدون کمک گرفتن از حوزه در این عرصه فعالیت می‌کرده است. بحث محتوای آموزشی از ابتدا یکی از دغدغه‌ها بود و در این راه دو مشکل اساسی داریم؛ یک مشکل مربوط به ساختار آموزش و پرورش است زیرا به گونه‌ای طراحی شده که اجازه ورود را به راحتی نمی‌دهد و اگر هم کاری صورت گرفته دغدغه مسئولین بوده است. مشکل دیگر نبودن آمادگی لازم در حوزه‌های علمیه است. حوزه‌های علمیه باید تنوع متون آموزشی داشته باشند و وقتی مثلاً بحث جامعه شناسی مطرح می‌شود باید 10 کتاب مطرح برای تدریس در آموزش و پرورش تألیف کرده باشد که آموزش و پرورش بتواند از میان آن‌ها برای تدریس انتخاب کند که این نقص وجود دارد و آمادگی لازم و مطلوب هنوز ایجاد نشده است.
به نظر شما دلیل اصلی وجود این ضعف چیست؟
علت اصلی این است که در طول سال‌های گذشته مخصوصاً قبل از انقلاب اسلامی حوزه‌های علمیه نقش و جایگاه و مسئولیت و وظیفه‌ای در قبال تعلیم و تربیت عمومی کشور نداشته‌اند و راه را برای ورود حوزه‌های علمیه بسته بودند و طبیعتاً در حوزه‌های علمیه هم کسی به این مقوله به صورت جدی توجهی نداشته است. ما به دنبال این هستیم که با تعریف ستاد به عنوان یک تشکل قانونی برای تثبیت جایگاه این همکاری‌ها در ساختار آموزش و پرورش و حوزه‌های علمیه قدم‌هایی برداریم و راه را برای همکاری دو مجموعه فراهم کنیم. البته در تثبیت این جایگاه در حوزه‌های علمیه قدم‌های خوبی برداشته شده و موافقت نامه‌ای که به امضای وزیر آموزش و پرورش و مدیر حوزه‌های علمیه رسید در شورای عالی حوزه‌های علمیه تصویب شد و طبیعتاً جهت‌گیری‌ها هم به سمت و سوی آموزش و پرورش به ویژه در بحث تدوین متون آموزشی است.
برای اصلاح ساختار آموزش و پرورش چه اقداماتی صورت گرفته است؟
یک نامه با امضای وزیر وقت آموزش و پرورش و مدیر حوزه‌های علمیه به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال شده و در دست بررسی است که امیدواریم هرچه زودتر این طرح مورد بررسی و تصویب قرار بگیرد و راه برای همکاری 2 مجموعه هموارتر شود.
همکاری وزرای آموزش و پرورش با حوزه‌های علمیه در سال‌های قبل چگونه بوده است؟
این مقوله مورد غفلت بوده و سال‌ها با وجود وزیران متدین و مکتبی به این مقوله کمتر پرداخته شده است. نخستین موافقت نامه در سال 85 به امضای وزیر وقت آموزش و پرورش و مدیر حوزه‌های علمیه رسید و قبل از آن در دولت‌های پیشین چنین برنامه‌ای تعریف نشده بود. بعد از سال 85 این همکاری به صورت نهادینه آغاز شده و نقطه عطف آن هم سال 90 بعد از سفر رهبری به قم بوده است.
آیا مدارسی وجود دارند که زیر نظر حوزه اداره شوند و یا به اصطلاح مدارس حوزوی داریم؟
چنین مدارسی در تعریف ستاد وجود ندارد. حوزه دنبال تصدی‌گری نیست و تعامل بین حوزه و آموزش و پرورش یک تعامل طولی است. حوزه‌های علمیه باید منابع قرآن و عطرت را استخراج کنند و فرآورده را به آموزش و پرورش بدهند و آموزش و پرورش به دانش‌آموزان ارائه کند. حوزه به دنبال کمک به آموزش و پرورش و ایفای وظیفه حساس خود یعنی تدوین معارف دینی و علوم دینی است و کارهای اجرایی بر عهده وزارت آموزش و پرورش قرار دارد.
ستاد همکاری حوزه و آموزش و پرورش در زمینه کارهای پژوهشی چه اقداماتی انجام می‌دهد؟
کار ما بیشتر کار ستادی است نه اجرایی و نقش حلقه وصل و هماهنگ کننده دو مجموعه را بر عهده داریم. شناسایی ظرفیت‌ها نیازها و برقراری ارتباط و پیوند بین این نیازها و ظرفیت‌ها را ما انجام می‌دهیم ولی فعالیت‌های اجرایی را دو مجموعه انجام می‌دهند و اگر حوزه بخواهد کار پژوهشی در آموزش و پرورش انجام دهد هماهنگی‌ها را انجام می‌دهیم و همچنین اگر آموزش و پرورش بخواهد در زمینه دینی فعالیتی را انجام دهد ما می‌توانیم فعالیت آن‌ها را با حوزه هماهنگ کنیم.
دانشگاه فرهنگیان به چه دلیلی تشکیل شده است و چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
محور تحول در آموزش و پرورش نیروی انسانی است و آموزش و پرورش و مسئولین تعلیم و تربیت به این نتیجه رسیده‌اند که نیازهای ما برای رسیدن به اهداف سند تحول از طریق دانشگاه‌ها تأمین نمی‌شود و نیاز است در بحث نیروی انسانی راهکار ویژه‌ای اندیشیده شود. تربیت معلم از یادگارهای ارزشمند دوران شهید رجایی و باهنر است و آثار برکات فراوانی برای آموزش و پرورش داشته ولی متأسفانه در طول زمان دارای فراز نشیب‌های بسیار تندی شده است. به همین دلیل مسئولین تصمیم گرفتند برای تثبیت جایگاه تربیت معلم و خروج آن از حالت شخص محوری، تربیت معلم تبدیل به دانشگاه فرهنگیان شود و اکنون شاهد هستیم که جایگاه و تشکیلات تربیت معلم ارتقاء پیدا کرده است. با توجه به اینکه ما در آموزش و پرورش استاد نمی‌خواهیم و معلم می‌خواهیم و مقام معظم رهبری بارها بر این مورد تاکید کرده‌اند، مسئولین و مخصوصاً مقام معظم رهبری به دانشگاه فرهنگیان عنایت ویژه‌ای دارند و اگر اهداف ما محقق شود در یک دوره 10 ساله از حیث منابع انسانی به اطمینان خاطر خواهیم رسید. دانشگاه فرهنگیان سال گذشته با 25 هزار دانشجو کار خود را شروع کرد و امسال هم حدود 20 هزار دانشجو را جذب خواهد کرد و دانشجویان از طریق کنکور و گزینش جذب این دانشگاه می‌شوند.
همایش‌های سالانه ستاد به چه منظوری و در چه زمانی برگزار می‌شود؟
هر سال به منظور فرهنگ‌سازی و ارائه گزارش از عملکرد یک ساله و همچنین اعلام سیاست‌ها و برنامه‌های دبیرخانه و ستاد در اردیبهشت همایش سالانه برگزار می‌شود که امسال نیز هفتمین همایش به عنوان (تربیت اسلامی، نیروی انسانی و تحول بنیادین) برگزار شد که مورد استقبال صاحب‌نظران حوزوی و آموزش و پرورش قرار گرفت.
با توجه به فعالیت‌های ستاد همکاری‌ها از سال 85 تا کنون موفقیت ستاد در دستیابی به اهدافش را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
فعالیت‌های ستاد را باید به سه قسمت تقسیم کرد که عبارتند از سال 85 تا سال 89 و سفر مقام معظم رهبری به قم و از سال 89 تا 90 که به دلیل بازنگری توافقنامه فعالیت‌های ستاد دچار رکود و سکون بود و از سال 90 بعد که به دلیل ساختار جدید ستاد همکاری‌ها فعالیت‌ها وارد دوره جدید شده و به توفیقات ویژه‌ای رسیده، اگرچه زمان کوتاه بوده اما قدم‌های کلیدی برداشته شده است. البته تا رسیدن به نقطه مطلوب که تحقق تعلیم و تربیت اسلامی و رسیدن به مراتبی از حیات طیبه است راه درازی در پیش داریم.
نقش رسانه‌ها را در اشاعه فرهنگ همکاری حوزه و آموزش و پرورش را چگونه می‌بینید؟
نقش رسانه‌ها در این زمینه بسیار پررنگ است و ستاد هم تمام تلاش خود را برای همکاری با رسانه‌ها در این زمینه انجام می‌دهد. من از مجموعه اطلاع رسانی خبرگزاری فارس که واقعاً از نهادهای خبررسان فعال، موفق و پرطرفدار است تشکر و قدردانی می‌کنم و امیدوارم فعالیت‌های شما برای رسیدن به اهداف عالی تعلیم و تربیت اسلامی که در فرمایشات ائمه اطهار و رهبری خیلی مورد تاکید قرار می‌گیرد ادامه یابد و نقش شما در این زمینه بسیار برجسته خواهد بود.
============
گفت‌وگو از علی زنگنه
============
انتهای پیام/2258/ر40
