به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز، لجن‌درمانی اصطلاحی قدیمی است که به روشی منحصر به فرد در درمان بیماری‌ها با استفاده از گل و لجن غنی از مواد معدنی و گیاهی اطلاق می‌شود.
استفاده از لجن‌ها به دلیل دارا بودن موادمعدنی غیرقابل حل مواد گیاهی از دیر باز توسط یونانیان باستان مورد استفاده قرار گرفته بود و در دهه‌های اخیر هم بریتانیایی‌ها و آلمانی‌ها این روش را به صورت حمام گلی یا مزارع سلامتی به کار گرفتند. خاک و مواد گیاهی فرسایش یافته در گذار سال‌ها در نقاط خاصی از زمین از جمله دریاچه ارومیه چنین خاصیتی را به همراه دارند.
فواید سلامتی بخش لجن‌ها یعنی وجود آنتی بیوتیک‌های طبیعی، معدنی و گیاهی در سالیان متمادی از نظر کمیت افزایش پیدا می‌کند و بعد از حضور فرد در میان لجن‌های درمانگر، مواد مفید موجود در آن به پوست او نفوذ می‌کند.
این مواد از طریق وارد گردش خون بدن می‌شوند و فیبرهای عصبی کوچکی را در لایه‌های خارجی پوست تحریک می‌کنند. این فرآیند روی سیستم عصبی نیز تاثیر مثبت می‌گذارد.
مالیدن لجن روی پوست یا حمام لجن گرفتن از معمول‌ترین روش‌های لجن درمانی هستند و به تازگی نیز شرکت‌های تولید کننده شامپوها و مواد زیبا کننده، محصولات جدیدی برای استفاده از این روش درمانی عرضه کرده‌اند. با وجود این، مردم هنوز هم در کشورهایی مانند اتریش، کلمبیا و کشور خودمان از لجن درمانی و حمام‌های لجن برای کاهش درد مفاصل، سیاتیک، دردهای مزمن، روماتیسم و برطرف کردن ناراحتی‌های پوستی استفاده می‌کنند.
آب‌های شفا دهنده و گل و نمک‌های معدنی دریاچه ارومیه فرصت‌های گوناگونی از آب درمانی و لجن درمانی را برای درمان انواع بیماری‌های رماتیسمی، پوستی، زنان و... ارائه می‌کند.
دریاچه ارومیه به دلیل حجم فوق‌العاده بالای نمک و مواد معدنی آن خالی از حیات است و به این دلیل آب دریاچه قدرت شفابخشی و علاج امراض پوستی و رماتیسمی را داراست. همچنین غلظت بالای نمک این دریاچه این امکان را می‌دهد که به راحتی درروی آب شناور شده و تمدد اعصاب کنند بدون آنکه غرق شوید.
امروزه مردم جهان به بهداشت و زیبایی خود توجه خاصی دارند و هزینه زیادی را در سبد خانواده برای خرید محصولات بهداشتی، آرایشی و درمان و پیشگیری از بیماری‌های خود منظور می‌کنند. البته هر جا امکان استفاده از مواد طبیعی و دستورات بهداشتی درمانی کم عارضه برای این منظور فراهم بوده خواهان بیشتری را جذب کرده است، به طوری که آرام آرام انـواع طـب مکمل مانند «همیوپاتی»، «لیزر تراپی»، «لجن درمانی»، «طب سوزنی»، «تغذیه درمانی» و... جای خود را در عرصه‌های درمانی کشورها باز می‌کند که هم برای پزشکان و تلاشگران عرصه بهداشت و درمان جذابیت خاصی دارد و هم برای بیماران و نیازمندان.
دریاچه ارومیه در طول تاریخ همواره برای استفاده از خواص درمانی آن مورد توجه بوده است. طبیعت زیبای استان آذربایجان غربی به خصوص دریاچه ارومیه که یکی از مهم ترین پارک‌های حفاظت شده بین‌المللی است، این امکان را برای کشور فراهم کرده تا به کمک تکنولوژی‌های جدید و برتر مثل بیوتکنولوژی و بهره‌برداری اصولی و استحصال مواد معدنی از این دریاچه بتوان ضمن حفظ محیط زیست طبیعی آن کمک موثری هم به توسعه استان و کشور کرد.
از سال‌های گذشته آب و نمک و لجن دریاچه ارومیه برای درمان بیماری‌های پوستی، مفصلی، بیماری های زنان و روان درمانی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. باید گفت غیر از خواص درمانی این دریاچه که در حال حاضر نیز در حمام‌های لجن یا کنار دریاچه به صورت سنتی استفاده می شود، از حدود50 سال پیش از گل (لجن) و آب و نمک دریاچه بحر المیت که خواصی مشابه دریاچه ارومیه دارد، در ساخت محصولات آرایشـی و بهداشتی نیز استفاده می شود و این موضوع باعث احداث کارخانجات مختلف تولید لوازم آرایشی و بهداشتی در کنار دریاچه بحرالمیت شده است.
اغلب بیماری های کلاژن پوستی مفصلی که منشاء سایکوسوماتیک (روحی - جسمی) دارند با لجن و نمک دریاچه هایی شبیه دریاچه ارومیه قابل درمان هستند. همچنین می توان از خواص درمانی نمک دریاچه ارومیه در درمان بیماری های تنفسی مثل آسم و برونشیت و انواع سینوزیت‌ها نیز بهره برد.
با توجه به نتایج تحقیقی که به مدت دو سال و نیم به طولانی انجام شده و در آن از مراکز مختلف درمانی مشابه در کشور آلمان و اردن بازدید به عمل آمده، می‌توان به واقع اذعان داشت با بهره‌گیری از متدهای جدید درمانی و ساخت مراکز درمانی مدرن در کنار دریاچه ارومیه نیز می توانیم نه تنها در توسعه صنعت توریسم بلکه در کمک به بیماران نیازمند گام‌های موثری را در کشور برداریم. ضمن اینکه این گونه مراکز می توانند کمک موثری به ارتقای آموزش روش های جدید درمانی در سیستم بهداشتی - درمانی کشور کرده و خود تبدیل به محیط علمی مرجع برای سایر کشورها از جمله کشورهای همسایه شوند.
دریاچه ارومیه به دلیل داشتن ارزش‌های اکولوژیک و منحصر به فرد، در سال 1346 براساس مصوبه شماره یک شورای عالی حفاظت محیط زیست کشور، به عنوان منطقه حفاظت شده و طبق مصوبه شماره 63 شورای عالی در سال 1354 به عنوان پارک ملی ارتقا یافت. همچنین در سال 1356 براساس مصوبات MAB (انسان و کره مسکون) به عنوان یکی از مناطق بین‌المللی ذخیره‌گاه‌های زیست کره در سطح جهان به ثبت رسیده است. این دریاچه با تمام جزایر آن در سال 1354 به عنوان یکی از تالاب‌های بین‌المللی در کنوانسیون رامسر ثبت و از طرف موسسه بین‌المللی تالاب‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین مناطق مهم پرندگان انتخاب شد. در این دریاچه در حال حاضر 27 گونه پستاندار، 212 گونه پرنده، 41 گونه خزنده، هفت گونه دوزیست و 26 گونه ماهی زیست می‌کند. دریاچه ارومیه دارای 102 جزیره است که همه آنها از سوی سازمان یونسکو به عنوان ذخیره‌گاه طبیعی جهان به ثبت رسیده است. دریاچه ارومیه از نظر سطح آب‌های آزاد، بیستمین دریاچه جهان از لحاظ وسعت و شورترین بعد از بحرالمیت محسوب می‌شود. طول دریاچه از 130 تا 146 کیلومتر و عرض آن از 58 کیلومتر تا 15کیلومتر (بین کوه زنبیل و جزیره اسلامی) متغیر است. حجم آب دریاچه ارومیه در مساحت 5 هزار و 822 کیلومتر مربع و با عمیق متوسط 5.4 متر بالغ بر 31 میلیارد مترمکعب برآورد شده است. حوزه آبریز دریاچه ارومیه دارای 52 هزار و 47 کیلومتر مربع بوده که در استان‌های آذربایجان غربی، شرقی، کردستان و قسمت بسیار کمی نیز در کشور ترکیه است.
اما این زیست‌بوم با تمام دار و ندارش رو به نابودی است، چرا که به گفته مسئولان سازمان محیط زیست، کاهش میزان نزولات جوی، پایین بودن راندمان آبیاری کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه و عدم اختصاص آب کافی برای تامین نیاز بیولوژیکی رودخانه‌های منتهی به دریاچه از عوامل تشدیدکننده بحران و کویری شدن منطقه به شمار می‌رود. چند سالی است که عوامل مختلف دست به دست هم داده‌اند تا منحصر به‌فردترین تالاب جهان به دلیل میزان پسرفت آب به تهدیدی جدی برای ساکنان منطقه تبدیل شود، در نتیجه پس‌روی آب دریاچه، وسعت آن به میزان قابل توجهی کاهش یافته و برخی قسمت‌های جنوبی دریاچه غیرقابل دسترسی و تبدیل به نمک‌زار شده است که این پدیده می‌تواند فجایع زیست محیطی بسیار زیادی را همراه داشته باشد.
دریاچه ارومیه که در کرانه خود، خاطرات زیادی را جای داده و واژه واژه‌اش گذری بر پیشینه ایرانیان کهن است، حالا نظاره‌گر غروبی غم‌انگیز بوده و به نمک نشسته و بوی نامطبوع مرگ، مرغان دریایی و پرندگان را فراری داده و شوره‌زار سپیدرنگ تن‌پوش ارومیه شده است.
دریاچه کهن «چی‌چست» دریاچه‌ای که در کرانه خود، خاطرات زیادی را جای داده و واژه واژه‌اش گذری بر پیشینه ایرانیان کهن است، حالا نظاره‌گر غروبی غم‌انگیز است. این روزها ارومیه به نمک نشسته و بوی نامطبوع مرگ، مرغان دریایی و پرندگان را فراری داده و شوره‌زار سپیدرنگ تن‌پوش ارومیه شده است.
میزان شوری آب دریاچه ارومیه 400 گرم در لیتر
بیوک رئیسی مدیرکل محیط زیست آذربایجان‌شرقی نیز در گفت‌وگو با فارس بیان داشت: در حال حاضر به دلیل کاهش بیش از حد آب دریاچه ارومیه میزان شوری آب این تالاب به 400 گرم در لیتر رسیده است.
وی میانگین نمک در آب دریاچه ارومیه را در شرایط عادی بین 180 تا 220 گرم در لیتر عنوان کرد و افزود: در حال حاضر وضعیت شوری آب دریاچه ارومیه به فوق اشباع رسیده که بیش از 350 تا 400 گرم در هر لیتر است.
شمارش معکوس برای آرتمیا
آرتمیا این جاندار سخت‌پوست که روزگاری در آب‌های دریاچه ارومیه می‌زیست، ناپدید شده است. آرتمیا غذای برخی پرندگان دریاچه ارومیه از جمله فلامینگوهاست، با از بین رفتن آرتمیا فلامینگوها نیز چند سالی است از دریاچه ارومیه دل کندند و دیگر بازنگشتند. در گذشته صدها هزار پرنده به این دریاچه مهاجرت می‌کردند و با مهاجرتشان ارومیه را جانی دوباره می‌بخشیدند، اما خشکسالی سبب شده تا ارومیه جایگاه بین‌المللی خود را از دست بدهد و از سوی دیگر پرندگان نیز حتی برای مرثیه‌خوانی به ارومیه بازنگردند. پرندگان به تدریج احساس کردند که دریاچه ارومیه دیگر برایشان آرامشی نخواهد داشت، آنها فهمیدند که حتی برای یک لحظه هم نمی‌توانند برای دیدن این دریاچه کهن و اساطیری بازگردند هر چند که پلیکان‌ها نیز از این قاعده مستثنی نبودند.
پرواز پرنده‌های بی‌خبر از همه‌جا پس از بازی و شیطنت وقتی روی دریاچه ارومیه می‌نشینند، نمک پر و بالشان را می‌گیرد و نمی‌توانند پرواز کنند، پرنده‌ها باز هم با تمام توانشان بال می‌زنند اما نمی‌توانند از دریاچه ارومیه جدا شوند، گویی به زمین چسبیده‌اند، گویی یکباره متوجه می‌شوند که مرگ گریبانشان را گرفته است. این توصیف یکی از دوستداران محیط زیست است که به طور اتفاقی شاهد مرگ یکی از پرندگان مهاجر به دریاچه ارومیه بوده است.
* وجدان تاریخ ما را نخواهد بخشید
اینک این ماییم و این لبخند نمکین دریاچه‌ای در حال مرگ، دریاچه‌ای که با همه زیبایی‌اش با همه قدمت خود و با همه نعمت‌هایش در حال نابودی است، این نابودی یعنی نابودی سه درصد از خاک ایران و ایرانی با پیکری زخمی برجای می‌ماند.
امروز برگی دیگر از تاریخ در حال نگارش است، اگر خشک شدن دریاچه در این ورق نوشته شود، هیچ‌گاه وجدان تاریخ ما را نخواهد بخشید، اگر چه دریاچه هامون چند سال پیش توسط بیگانگان خشکانده شد ولی اینک دریاچه ارومیه به دست خودمان در حال خشکیدن است.
* فاجعه انسانی در راه است
فراتر از بحران پیش‌رو که چند سال است گونه‌های گیاهی و حیوانی دریاچه را با مشکل روبه‌رو کرده است، بسیاری از کارشناسان دولتی و غیردولتی این نکته را متذکر شده‌اند که با کاهش مساحت دریاچه ارومیه و خشکی تدریجی، دریاچه ارومیه به شوره‌زاری 8 میلیارد تنی تبدیل می‌شود که زیست‌بوم انسانی منطقه را از بین خواهد برد و در نهایت منجر به مهاجرت‌های ناخواسته و از بین رفتن بخش مهمی از کشتزارهای اطراف می‌شود.
منشا خاصیت درمانی دریاچه‌ی ارومیه شوری آب دریاچه نیست چنانچه هم‌اکنون شوری دریاچه به حد بالایی رسیده است اما هیچ استفاده‌ای جز برداشت نمک ندارد، اما وجود لجن‌های حاوی عناصر طبیعی در لجن این دریاچه سبب منحصر به فردی آن شده است، هر چند که خشک شدن لجن دریاچه و قرارگیری توده‌های نمک بر روی آن باعث از بین رفتن و خشک شدن این ماده که به نوعی کرم مرطوب طبیعی محسوب می‌شود، شده است.
...........................
نگارنده: مریم عباسی
.........................
انتهای پیام/60001/ق40/ض1002
