به گزارش خبرگزاری فارس، مصر از موقعیت ژئوپلیتیکی خاصی برخوردار است و این موقعیت موجب شده تا کارشناسان مسایل مصر این کشور را قلب جهان عرب بنامند. از طرف دیگر، بسیاری از ظرفیت ها و مزیت های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی مصر این امکان را به مردمان این کشور داده تا در طول تاریخ نقش های مهمی را در حرکت فرهنگ و تمدن جهان اسلام ایفا نمایند.
بنابراین انقلاب مصر در روند تحولات بیداری اسلامی از جایگاه ویژه ای برخوردار است؛ چرا که سرنوشت مصر و میزان موفقیت ها و ناکامی های مردم مصر در دستیابی به اهداف انقلاب در چشم انداز منطقه بسیار تعیین کننده خواهد بود.
این در حالی است که جامعه مصر در سال سوم انقلاب در فضای ملتهب سیاسی و اجتماعی قرار دارد. بدون تردید، این امر در نتیجه تحولات و بازیگریی متغیرهایی است که در روند انقلاب مصر ایفای نقش می کنند و جامعه مصر را در آستانه بی ثباتی های سیاسی و امنیتی قرار داده اند.
در حال حاضر مهم ترین محور تحولات مصر آن است که جنبش موسوم به تمرد(شورش) طی فراخوانی مردم مصر را به برگزاری تظاهرات اعتراض آمیز علیه مرسی در روز 30 ژوئن (نهم تیرماه) هم زمان با نخستین سالروز ریاست جمهوری مصر دعوت کرده و خواستار برکناری محمد مرسی از قدرت و برگزاری انتخابات زود هنگام هستند. در مقابل، محمد مرسی اعلام کرده است تسلیم فشارها نخواهد شد و با هرگونه خشونت و تخریب برخورد خواهد کرد.
در این راستا، اکثر کارشناسان معتقدند وضعیت های حاکم بر جامعه انقلابی مصر بسیار پیچیده و مبهم بوده و به راحتی نمی توان چشم انداز روشنی در مورد استقرار ثبات سیاسی برای این کشور ترسیم کرد.
با این وجود، شناسایی دقیق مولفه های موثر در وقوع چنین وضعیتی با یک نگاه آسیب شناسانه کمک خواهد کرد تا ابعاد و چشم انداز انقلاب مصر به شکل بهتری تبیین و شفاف گردند.
1-کارشناسان عملکرد اخوان المسلمین را که توانسته است پس از پیروزی انقلاب سکان قدرت را به دست بگیرد، در بروز بحران های کنونی مصر موثر می دانند. در این راستا، دیدگاه های مطرح شده در این خصوص بیانگر آن است که اخوان به دلیل مشکلات اقتصادی و اجتماعی که جامعه مصر با آن مواجه است قادر به اعمال مدیریت اجرایی جامع و مانع نیست. به همین دلیل در بسیاری از تصمیم گیری ها آقای محمد مرسی دچار دو و یا حتی چندگانگی می شود و این امر به مخالفین داخلی فرصت داده تا اخوان المسلمین را متهم به انحصارگرایی در قدرت نمایند.
2-یکی دیگر از عوامل مهمی که در بروز مشکلات کنونی جامعه مصر بسیار موثر می باشد، باقی ماندن دستگاه های امنیتی، نظامی و قضایی دوران مبارک است. در این راستا، به نظر می رسد این نهادها که به شدت حافظ منافع حامیان گذشته غربی هستند در حال حاضر مانع از تحقق بسیاری از اهداف انقلاب مصر می شوند و حتی دایره رفتارهای خود را فراتر از تصمیم گیری های رئیس جمهور تعریف می کنند.
3-مداخله بازیگران خارجی مانند آمریکا، رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای عربی از جمله عربستان، قطر و امارات پس از سقوط مبارک این امکان را پیدا کرده اند تا دامنه حضور و نفوذشان را در مدیریت تحولات داخلی مصر افزایش دهند. البته هر کدام از این بازیگران معطوف به اهداف و مطالبات متفاوت و گاه متضاد و متناقض در مصر مداخله گری می کنند و خود این مساله در افزایش و تشدید چالش های محیط داخلی مصر بسیار موثر می باشد.
4-مشکلات اقتصادی مصر و عدم توان محمد مرسی به تحقق وعده های انتخاباتی در این خصوص موجب شده تا میزان احتیاط کاری های دولت مرسی در تعاملات خارجی بیش از سطح قابل تصور باشد. حتی بسیاری از کارشناسان معتقدند که دولت جدید بر پیگیری اهداف سیاست خارجی زمان مبارک اصرار دارد و این در حالی است که جامعه مصر در واکنش به نقض هویت ملی و اسلامی خود در زمان مبارک انقلاب کرده اند.
5-سهم خواهی گروه ها و جریان های سیاسی که برخی از آن ها لزوما متصل به متن جامعه انقلابی مصر نیستند و تنها با بهره گیری از مشکلات فعلی جامعه و فضای سیاسی موجود در صددند تا جایگاه سیاسی برای خود تعریف نمایند. البته بسیاری از رهبران این جریان ها دارای سابقه زیاد حضور در جوامع غربی برای زندگی و تحصیل دارند و معلوم نیست چه برنامه ای برای تحقق آرمان های مردم و جوانان انقلابی مصر دارند.
با عنایت به توضیحات فوق مشخص می شود که بازیگران کنونی انقلاب مصر (داخلی و خارجی) به هیچ عنوان در جهت تحقق اهداف انقلاب مصر گام بر نمی دارند و به نحوی که بازیگران داخلی اعم از دولت مستقر، احزاب و جریان های مذهبی و سیاسی و ... بیش از هر چیز در مسیر کاهش همبستگی های اجتماعی و سیاسی حرکت می کنند و بازیگران خارجی نیز در صدد به خدمت گرفتن مزیت های مصر در جهت اهداف و منافع متضاد خود هستند. شاید مهم ترین هدف مشترک بازیگران خارجی دور کردن مصر از اتخاذ راهبردهای مستقل منطقه ای است.
پیامد تحولات فوق بدین معنی است که انقلاب مصر تا آینده قابل پیش بینی هم چنان با اولویت حل و فصل مسایل داخلی درگیر خواهد بود و نباید انتظار داشت که در سیاست های منطقه ای و بین المللی با دستور کارهای روشن و فعال ظاهر شود.
نویسنده: رضا مومن زاده
انتهای پیام/ص
