به گزارش خبرگزاری فارس از سمنان، حضرت آیتالله خامنهای، رهبر معظم انقلاب اسلامی دهم اردیبهشت امسال در اجرای بند یک اصل 110 قانون اساسی، سیاستهای کلی «ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش کشور» را که پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام تعیین شده است، ابلاغ فرمودند؛ حدود 20 روز از این ابلاغیه میگذرد و امروز تبیین خردتر اهداف کلان این سیاستها از جمله وظایف رسانهها محسوب می‌شود.
متن سیاستهای کلی ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش کشور که به رؤسای قوای سهگانه و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ شده، بسیار جامع، مفصل و راهگشاست و اندکی تدبر و تعقل در آن میتواند گرهگشای مشکلات امروز نظام آموزش و پرورش باشد.
از آنجایی که یکی از اصلیترین وظایف رسانه، تبیین و پرداختن به بیانات ارزشمند رهبر معظم انقلاب اسلامی و منویات معظمله است، بر آن شدیم تا در این گزارش به بندهای یک و هفت سیاستهای کلی ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش کشور که جزو مهمترین بخشهای این سیاستها محسوب میشوند، بپردازیم.
آرمان حیات طیبه؛ در پیچ و خم منابع غربی
بند یک سیاستهای کلی ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش کشور صراحت دارد: «تحول در نظام آموزش و پرورش مبتنی بر فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی در جهت رسیدن به حیات طیبه (زندگی فردی و اجتماعی مطلوب اسلامی) و رشد و شکوفایی استعدادهای فطری و ارتقای کیفی در حوزههای بینش، دانش، مهارت، تربیت و سلامت روحی و جسمی دانشآموزان با تأکید بر ریشهکن کردن بیسوادی و تربیت انسانهای مؤمن، پرهیزکار، متخلق به اخلاق اسلامی، بلند همت، امیدوار، خیرخواه، بانشاط، حقیقتجو، آزادمنش، مسئولیتپذیر، قانونگرا، عدالتخواه، خردورز، خلاق، وطندوست، ظلمستیز، جمعگرا، خودباور و ایثارگر».
نیم نگاهی به تمام واژهها و اصول مطرح شده در این بند، نشانگر اوج درایت و باریکبینی رهبر معظم انقلاب اسلامی در پرداختن به نظام آموزش و پرورش است.
در شماره 39 ماهنامه «قبسات»، مطالب مفصلی راجع به تعلیم و تربیت اسلامی منتشر شده است؛ در این ماهنامه میخواندم که «بر اساس سیر تحول فلسفه تعلیم و تربیت در قرن بیستم ملاحظه می‌شود که این رشته با رویکرد استنتاجی یعنی استنتاج دیدگاه‌های تربیتی از مکاتب فلسفی شکل گرفته و در ادامه به راه‌ها و رویکرد‌هایی دیگری نیز منتهی شده است.»
درحوزه رویکرد استنتاجی یا رویکرد دلالت‌ها، فیلسوفان تربیتی غرب کوشیدند تا از سه مبنای فلسفی، یعنی وجودشناسی، معرفت‌شناسی و ارزش‌شناسی هر مکتب، دیدگاه‌های تربیتی متناسب با آنها را در سه حوزه اهداف، برنامه‌ها و روش‌ها استنتاج و استنباط کنند؛ اما نکته قابل نقد و تأمل اینجاست که آنچه در دنیای غرب به صورت این سه مبنای فلسفی در نظر گرفته می‌شود، دیدگاه‌هایی برگرفته از مکاتب فلسفی همان دیار است که به طور عمده با ایدهآلیسم افلاطونی آغاز و در قرون معاصر به مکاتب و نظریه‌های فلسفی مهمی چون پراگماتیسم، اگزیستانسیالیسم، فلسفه‌های تحلیلی، پست مدرنیسم و مانند آن ختم می‌شود؛ در کشور ما نیز همین روند دنبال می‌شود.
منابع و متون درسی به ویژه در سطوح بالای علمی به طور عمده ترجمه منابع غربی هستند و کتب تألیفی نیز به همین سرنوشت گرفتارند؛ این مسئله امری است که رسیدن به حیات طیبه را دچار مشکل میسازد.
علم و اخلاق توأمان؛ خواستهای دستیافتنی
بدون شک امروز راه برونرفت از وضعیت نامطلوب فعلی در این حوزه، انجام تحقیقات منظم، دامنه‌دار و تخصصی به منظور استفاده از اندیشه‌ها و نظریه‌های خاص فیلسوفان اسلامی در قلمرو جدیدی به نام «فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی» است.
اهمیت علم در این نوع از نظام تعلیم و تربیت نه تنها کمرنگ نیست؛ بلکه در سایه اصول دینی و اسلامی به قوت و غنای خاصی میرسد؛ در حقیقت علم و اخلاق توأمان آرمانی است که در سیستم تعلیم و تربیت اسلامی دستیافتنی می‌شود و انسان را رشد میدهد.
معاون آموزش متوسطه اداره کل آموزش و پرورش استان سمنان در این زمینه میگوید: یکی از شاخصهایی که در همه نهادهای اجتماعی به ویژه در آموزش و پرورش بسیار اهمیت دارد و منزلت و پایگاه اجتماعی افراد را مشخص میکند، میزان توجه به علم و دانش است.
حسین فولادیان اضافه کرد: در برهه کنونی باید به این نکته به خوبی توجه شود که هرگاه علم با اخلاق توأم شود، منزلت و رتبه فرد در جامعه افزایش پیدا خواهد کرد و دانشآموزان باید به این مسئله بیش از همه قشرها توجه کنند.
وی تصریح کرد: انسانهای بزرگ که همواره پایگاهی والا و قابل احترام بین مردم دارند، توانستهاند به خوبی علم و دانش را با اخلاق و تعهد همراه سازند و این در نهایت به ما میگوید که آنها به درجه «ایمان» رسیدهاند.
معاون آموزش متوسطه اداره کل آموزش و پرورش استان سمنان افزود: وقتی انسان به این درجه رسید، پایگاه اجتماعیاش ارتقا پیدا میکند و میتواند در جامعه تاثیرگذار باشد.
غفلت از دانشآموزان؛ آغاز مسیری بیانتها
نشاط و شادابی در مدرسه باعث رشد و شکوفایی در همه ابعاد وجودی یک دانشآموز می‌شود؛ امر مهمی که در پیشگیری از مدرسهزدگی و غفلت دانشآموزان از محیط آموزشی تأثیر بهسزایی دارد.
در عین حال، جلوگیری از غفلت نظام تعلیم و تربیت از دانشآموزان نیز یکی از بارزترین مسائلی است که میتوانند محققکننده منویات رهبر فرزانه انقلاب اسلامی باشد.
معاون آموزش متوسطه اداره کل آموزش و پرورش استان سمنان در این زمینه اعتقاد دارد: مدرسه همچون بوستانی است که میوه هایش، انسانها هستند و هیچ باغی در حقیقت میوه و ثمرهاش، مقدستر و مهمتر از مدرسه نیست.
فولادیان تصریح کرد: هر باغی که آفت بگیرد، با یک سمپاشی ساده از نابودی نجات پیدا میکند؛ اما اگر میوه بوستان تعلیم و تربیت و حریم مقدس مدرسه دچار آفتزدگی شود، به سادگی نمیتوان این آفت را از محصولاتش دور ساخت.
وی افزود: این امر میطلبد تا مربیان و مسئولان آموزش و پرورش توجه خود را به دانشآموزان در برهه کنونی که کشور از همه سوی زیر آماج حملات دشمن قرار دارد، صد چندان کنند و نباید گذاشت که دانشآموزان به هیچ وجه دچار غفلت شوند.
معاون آموزش متوسطه اداره کل آموزش و پرورش استان سمنان افزود: امروز اگر حریم مدرسه و دانشآموزان کشورمان دچار غفلت شوند، آسیب خواهیم دید و ثمره اصلی بوستان تعلیم و تربیت در معرض نابودی قرار میگیرد و باردهی مناسب نخواهد داشت.
فولادیان در عین حال گفت: هر چه قدر مراقبت و مواظبت ما از محصولات بوستان علم و دانش بیشتر شود، در نهایت برداشت بهتری خواهیم داشت و آینده کشور به خوبی تضمین می‌شود.
به هر حال، بند یک سیاستهای کلی ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش کشور به خوبی بر مبنای فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی در جهت رسیدن به حیات طیبه بنیان نهاده شده است.
رشد و شکوفایی استعدادهای فطری و ارتقای کیفی در حوزههای بینش، دانش، مهارت، تربیت و سلامت روحی و جسمی دانشآموزان با مسئولیتپذیری آحاد جامعه، مسئولان، فرهنگیان و البته خود دانشآموزان و خانوادههایشان محقق می‌شود.
رهبر معظم انقلاب اسلامی همچنین در بند هفتم سیاستهای کلی ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش کشور بر لزوم «بهینهسازی فضا، زیرساختهای کالبدی و تجهیزات مدارس در مسیر تحقق اهداف نظام تعلیم و تربیت اسلامی» تأکید فرمودهاند.
این مسیر با تأکید بر ضابطه‌مندسازی، بهسازی، زیباسازی، مقاومسازی و مصونسازی مدارس با رعایت اصول معماری اسلامی ایرانی، مکانیابی و توزیع فضا به تناسب نیازها، طراحی و ساخت مجتمعهای آموزشی و تربیتی و توسعه مشارکت مردم و نهادهای مدیریت شهری در احداث و نگهداری مدارس پیموده می‌شود.
همچنین احداث واحدهای آموزشی و پرورشی جدید متناسب با افزایش جمعیت و الزام سازندگان شهرکها به احداث واحدهای مورد نیاز آموزش و پرورش، ارائه الگو و ضابطه لازمالرعایه از طرف وزارت آموزش و پرورش برای ساخت مدارس، تجهیز مدارس به فناوری اطلاعاتی و ارتباطی و فراهم آوردن زمینه استفاده بهینه از آموزشهای مرتبط با فناوریهای نو در مدارس و . . . نیز در تحقق منویات رهبری باید مورد نظر قرار گیرد.
آموزش و پرورش؛ نیازمند پارکهای علم و فناوری
مدیر آموزش و پرورش شهرستان مهدیشهر در این زمینه بیان کرد: امروز بسیار ضروری است تا آموزش و پرورش در حوزه ایجاد زیرساختهای آموزشی و پژوهشی مورد نیاز کارهای عمیقتری انجام دهد.
علی طاهرزاده با اشاره به رشد فضاهای تحقیقاتی و پژوهشی در مراکز آموزش عالی در سالیان اخیر اظهار داشت: در صورتی که بخواهیم هر فضای جدیدی را برای علمآموزی و توسعه فعالیتهای تحقیقی و پژوهشی ایجاد کنیم، آموزش و پرورش و مدارس باید در اولویت باشند.
وی گفت: امروز اگر قصد داریم در منطقهای پارک علم و فناوری تاسیس کنیم و مسائل تحقیقی را رشد دهیم، آموزش و پرورش باید گزینه نخست باشد نه دانشگاهها؛ چراکه تجربه ثابت کرده است در همین شرایط نیز بیشترین مراجعهکنندگان به پارکهای علم و فناوری و مراکز رشد دانش و فناوری، دانشآموزان هستند.
مدیر آموزش و پرورش شهرستان مهدیشهر تاکید کرد: امروز باید پارکهای علم و فناوری در آموزش و پرورش دایر و در زمینه تشکیل تیمهای علمی و پژوهشی دانشآموزی در کشور بیشتر کار شود.
تولید محتوای الکترونیک؛ حلقه اصلی کار
مدیر آموزش و پرورش شهرستان مهدیشهر همچنین تولید محتوای الکترونیک را یکی از مهمترین مسائلی دانست که امروز باید در بدنه آموزش و پرورش به آنها بها داده شود.
طاهرزاده اضافه کرد: فعالیتهای تولید محتوای الکترونیک در مدارس باید سازماندهیشدهتر از گذشته صورت گیرد و روش کلی آموزش با توجه اینکه شمار زیادی از مدارس هوشمند شدهاند، استفاده از فناوریهای جدید قرار گیرد.
مدیر آموزش و پرورش شهرستان مهدیشهر هوشمندسازی مدارس را یکی از نیازهای اساسی دانشآموزان امروز عنوان کرد و بیان داشت: در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به این امر توجه فراوانی شده است و ابزارها و وسایل نیل به این هدف بزرگ و مهم باید در مدارس فراهم شود.
طاهرزاده با تاکید بر اینکه مدارس باید در فضاهای غیرآموزش رسمی نیز ورود پیدا کنند و انگیزههای دانشآموزان را برای حضور و تحصیل در مدارس افزایش دهند، گفت: مهدیشهر در سالهای گذشته توانست در تولید محتوای الکترونیک در درس زبان انگلیسی رتبه برتر کشور را از آن خود کند و این موفقیتها باید ادامه یابد.
وی تصریح کرد: امروز باید امکانات خوبی در اختیار دانشآموزان و فرهنگیان در مدارس قرار گیرد تا استعدادهای آنها در این زمینه نیز شکوفا شود؛ توسعه زیرساختها یکی از مسائل مهمی است که همه باید دست در دست یکدیگر دهند تا عملیاتی شود.
خداحافظی با شتابزدگیها
حضرت آیتالله خامنهای، رهبر معظم انقلاب اسلامی هجدهم اردیبهشت ماه امسال در دیدار هزاران نفر از معلمان و فرهنگیان سراسر کشور، آموزش و پرورش را یک دستگاه بسیار مهم و اساسی و زیرساخت اصلی برای شکلگیری جامعهای پیشرفته و برخوردار از خصلتهای والای انسانی و سبک زندگی اسلامی دانستند و تأکید کردند: ادامه مسیر پرشتاب پیشرفت کشور در ابعاد مختلف نیازمند حرکت جهشی و خلق حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی است و آموزش و پرورش در این عرصه قطعاً نقشآفرین است.
ایشان با اشاره به تصویب و ابلاغ سند تحول آموزش و پرورش، اجرایی شدن آن را مورد تأکید قرار دادند و افزودند: البته در اجرای سند تحول آموزش و پرورش باید از هرگونه شتابزدگی پرهیز کرد و با در نظر گرفتن همه جوانب و با تدبر و تأمل پیش رفت.
امید این است این نکات ارزشمند که هر یک میتواند در قالب برنامهای چندین برگی تهیه و تدوین شود، روزی مورد توجه قرار گیرد و سلامت و پیشرفت نظام آموزش و پرورش تضمین شود.
====================
گزارش از: مرتضی مزینانیصفابین
====================
انتهای پیام/2249/ی40/ث3001
