به گزارش خبرگزاری فارس از سمنان، هرگاه صحبت از روشهای تدریس میشود، عموماً همه توجهات معطوف به نحوه تعامل معلم با دانشآموزان شده و به نحوه تعامل دانشآموزان با یکدیگر کمتر توجه میشود.
در این بین، شاید بتوان سه رویکرد اساسی «رقابتی»، «انفرادی» و «مشارکتی» را در زمینه تعامل دانشآموزان در کلاس درس مورد بررسی قرار دارد که هر یک ویژگیهای خاص خود را دارد.
در رویکردهای رقابتی و انفرادی همه دانشآموزان به دنبال حفظ و ارتقای «جایگاه خود» هستند و سعی میکنند تا در روند آموزش، همواره خودشان را بر سایرین ترجیح دهند؛ در حالی که در رویکرد مشارکتی، دانشآموزان از طریق همکاری و مشارکت و در قالب تیمهای منسجم و فعال به یادگیری میپردازند و در قبال یادگیری یکدیگر لاجرم احساس مسئولیت میکنند.
در این وضع، دانشآموزان زمانی که همکلاسیهایشان نیاز به کمک داشته باشند، به یاری آنها میشتابند و موفقیت دیگران را در گروه، «موفقیت خود» و شکست همکلاسیهایشان را «شکست خود» میپندارند.
از این رو، در سال تحصیلی جاری به منظور تقویت زبان مادری و همچنین ایجاد شادابی و نشاط برای یادگیری بهتر دروس عربی و انگلیسی در مدارس استان سمنان، طرحی با عنوان «تپش واژهها» در این استان ارائه شده است.
نگاه ویژه طرح «تپش واژهها» به 3 درس
طرح تپش واژهها با نگاه ویژه به دروس زبان و ادبیات فارسی، زبان عربی و زبان انگلیسی و با رویکرد یادگیری مشارکتی در پایه سوم مدارس دوره راهنمایی استان سمنان در دست اجراست.
این طرح در رشته ادبیات فارسی ویژه مدارس شهری، در رشته زبان عربی مخصوص مدارس خاص و در رشته زبان انگلیسی مختص مدارس روستایی استان سمنان اجرایی میشود.
هدف اصلی از اجرای طرح تپش واژهها این است که نوجوانان استان سمنان و دانشآموزان سال سوم دوره راهنمایی در سال تحصیلی جاری بتوانند موفقتر از سال گذشته عمل کرده و رتبه علمی خوبی کسب کنند.
به نظر میرسد طرح تپش واژهها موجب توسعه روحیه رفاقت و همکاری، رشد مهارتهای اجتماعی، یادگیری عمیق مفاهیم درسی، نگرش مثبت نسبت به مدرسه و ایجاد روحیه خودباوری در دانشآموزان شود.
درخشش دانشآموزان مهدیشهری در طرح استانی تپش واژهها
مدیر آموزش و پرورش شهرستان مهدیشهر در این زمینه، با اشاره به اینکه در طرح استانی تپش واژهها دانشآموزان مهدیشهری خوش درخشیدهاند، اظهار داشت: 60 نفر از دانشآموزان این شهرستان در رقابتهای طرح تپش واژهها شرکت کردند که 9 نفر از آنها در سطح استان مطرح شدند.
علی طاهرزاده افزود: شهرستان مهدیشهر در این طرح در دو درس ادبیات فارسی و عربی توانست رتبههای سوم استانی را به خود اختصاص دهد.
وی با اشاره به برگزاری اختتامیه جشنوارهها و مسابقات دوره راهنمایی تحصیلی در شهرستان مهدیشهر که بیش از همه به تجلیل از برترینهای طرح تپش واژهها و جشنواره نوجوان خوارزمی اختصاص داشت، اظهار داشت: هر موفقیتی در آموزش و پرورش به چند عامل مهم بستگی دارد که همواره باید مورد نظر قرار گیرد.
مدیر آموزش و پرورش شهرستان مهدیشهر تصریح کرد: عامل نخست در این بین، تلاش و کوشش دانشآموزان و علاقهمندی آنها به اندوختن دانش و علم است. این انگیزهها امروز در بدنه نظام تعلیم و تربیت کشور، قوت و قدرت خوبی دارد و دانشآموزان با انگیزه خوبی به مباحث علمی و آموزشی ورود پیدا میکنند.
لزوم ایجاد فضای مناسبی یادگیری در خانه
مدیر آموزش و پرورش شهرستان مهدیشهر همچنین تشویق والدین در منزل و ایجاد بستری مناسب برای شکوفایی استعدادهای دانشآموزان را عامل دوم مؤثر در رشد تحصیلی و علمی دانشآموزان عنوان کرد.
وی بیان داشت: همواره باید تلاش کرد تا در خانه و خانواده، فضای مناسبی برای یادگیری و رشد علمی دانشآموزان فراهم آید.
طاهرزاده در تشریح سومین عامل موفقیت در نظام تعلیم و تربیت کشور، به نقش مؤثر و بیبدیل فرهنگیان، معلمان، مربیان و دبیران آموزشی اشاره کرد.
مدیر آموزش و پرورش شهرستان مهدیشهر ادامه داد: تلاش بیوقفه مدیران، معلمان و مربیان آموزش و پرورش در راستای ایجاد زمینههای فراگیری علم و دانش همواره ادامه دارد و در راستای تداومبخشی به مجاهدتهای علمی دانشآموزان و شکوفایی استعدادهای آنها بسیار مؤثر خواهد بود.
ارزیابی مناسب از فعالیتهای آموزشی در مهدیشهر
معاون آموزش متوسطه اداره کل آموزش و پرورش استان سمنان نیز در این زمینه اظهار داشت: اگر تلاش و پشتکار ویژه معلمان نبود، بدون شک امروز شاهد توفیقات روزافزون در عرصههای مختلف نبودیم و فرهنگیان همواره نشان دادهاند که در کشور نقشی تأثیرگذار و مهم بر عهده دارند.
حسین فولادیان افزود: در سالهای اخیر، تمهید مقدمات خوبی برای انجام فعالیتهای آموزشی، علمی و پژوهشی در شهرستان مهدیشهر صورت گرفته است و و در دورههای مختلف در مدیریت آموزش و پرورش مهدیشهر و شهمیرزاد شاهد فعالیتهای خوبی بودهایم که روزانه در حال افزایش است.
تپش واژهها در راه سایر استانها
معاون آموزش متوسطه اداره کل آموزش و پرورش استان سمنان اجرای طرح تپش واژهها را یکی از مهمترین برنامههای آموزش و پرورش استان سمنان دانست و گفت: تپش واژهها یکی از طرحهای ابتکاری استان سمنان بوده که در هیچ استانی به غیر از سمنان اجرایی نمیشود.
فولادیان افزود: این طرح به صورت آزمایشی در استان سمنان به مرحله اجرا رسیده است و سال آینده روش اجرا و نتایج آن به وزارت آموزش و پرورش ارسال میشود تا در صورت تأیید نهایی، در سایر استانها نیز عملیاتی شود.
وی مشارکت دادن دانشآموزان به طور مستقیم در روند یاددهی و یادگیری را از اهداف اصلی اجرای این طرح ذکر کرد و افزود: این طرح با تمرکز بر دروس ادبیات فارسی، زبان انگلیسی و عربی اجرایی میشود.
دانشآموزان در پیچ و خم نامهنگاریهای ساده
معاون آموزش متوسطه اداره کل آموزش و پرورش استان سمنان افزود: متأسفانه امروز با وجود اینکه زبان مادری دانشآموزان ایرانی، فارسی است؛ اما در بیشتر مدارس و فضاهای آموزشی، دانشآموزان با این درس ارتباط خوبی ندارند.
فولادیان ادامه داد: شمار زیادی از فراگیران حتی نمیتوانند نامهنگاریهای ساده را نیز انجام دهند و در عرصه نوشتن با مشکلات اساسی و جدی مواجه هستند.
وی افزود: در استان سمنان در راستای شناسایی برترینهای طرح تپش واژهها، در مجموع 10 کلاس درس انتخاب شدهاند که از این تعداد، دو کلاس درس از مهدیشهر بوده است.
معاون آموزش متوسطه اداره کل آموزش و پرورش استان سمنان ادامه داد: مهدیشهر در این بخش درصد قابل توجهی از رتبههای استانی را به نسبت سرانه جمعیت دانشآموزی به خود اختصاص داده است.
دقت و فرصت؛ لازمه اجرای طرح تپش واژهها
یکی از دانشآموزان شرکت کننده در طرح تپش واژهها نیز در این زمینه میگوید: تپش واژهها از نظر من طرح بسیار خوبی است؛ ولی تنها مشکلی که دارد، این است که سطح این مسابقات پایین است و همه میتوانند در رقابتهای نهایی آن شرکت کنند.
رضا باصفا افزود: زمان مسابقه به ما دیر اطلاع داده شد و به همین خاطر نتوانستیم با آمادگی کامل در مسابقات شرکت و رتبهای کسب کنیم؛ اما امیدواریم در سالهای آینده بتوانیم در چنین رقابتهایی به مقام دست یابیم.
وی تصریح کرد: اگر سطح این مسابقات را کمی افزایش دهند، طرح تپش واژهها میتواند در سراسر کشور اجرایی شود.
این دانشآموز مدرسه شهید حیدریپور مهدیشهر همچنین اعتقاد دارد: این مسابقات دارای تنوع بسیار زیادی است و طرح جالبی بوده که باید با دقت و فرصت بیشتری عملیاتی شود.
اضطراب دانشآموزان در کوران رقابتها
علیرضا بیدقی، یکی دیگر از دانشآموزان شرکت کننده در طرح تپش واژهها از مدرسه راهنمایی شهید حیدریپور مهدیشهر نیز عقیده مخالفی دارد و در این زمینه به سطح بالای مسابقات اشاره میکند و میگوید: به نظر من، سطح رقابتها بسیار بالا بود و تیم ما اگر رتبهای در شهرستان کسب نکرد، به این دلیل بود که تلاش زیادی برای حضور موفق در مسابقات نکرده بودیم.
وی تصریح کرد: کمکاری ما واقعیتی است که نمیتوانیم آن را بپوشانیم و افرادی نیز که در این رقابتها رتبه آوردند، بدون شک تمرین و تلاش زیادی کرده بودند و این موفقیت حقشان بوده است.
این دانشآموز افزود: هنگامی که میخواستیم برای مشاعره با سایر شرکتکنندگان رقابت کنیم، اضطراب زیادی داشتیم و فرصت اختصاص داده شده به این امر نیز بسیار کم بود؛ ما در حقیقت فرصتی برای فکر کردن و پاسخ دادن نداشتیم و اگر مسئولان این مسابقات لطف کنند و زمان بیشتری به این امر اختصاص دهند، بهتر است.
بیدقی افزود: مدارس شهمیرزاد، درجزین و مهدیشهر در راستای اجرای این طرح باید با آموزشگاههای شهرهای خودشان رقابت کنند و در مهدیشهر نیز به عنوان مثال مدارس شهید حیدریپور و کاشانی با هم مسابقه دهند؛ چراکه این مدرسهها سطح آموزشی نزدیک به هم دارند.
وی تصریح کرد: اگر این اقدام انجام شود، چون دانشآموزان شهرهای کوچک عمدتاَ همدیگر را میشناسند، رودربایستی کمتری با یکدیگر دارند و در مسابقات راحتتر میتوانند شرکت کنند.
لزوم اصلاح برنامهریزیها در زمان برگزاری رقابتها
یکی دیگر از دانشآموزان شرکت کننده در این طرح نیز با بیان اینکه بسیار با اجرای طرح تپش واژهها موافق است، میگوید: این طرح سبب میشود تا دانشآموزان خود را در زمینههای مختلف بسنجند و بدانند تا چه حدی استعداد دارند و میتوانند در یک شاخه رشد کنند.
علی فتحخواه اعتقاد دارد: از نظر من، طرح تپش واژهها باعث میشود تا دانشآموزان در درس مشخصی برای اینکه بتوانند خودی نشان دهند و در شهرستان و استان مقام بیاورند، فعال شوند و تلاش آنها دوچندان میشود.
وی با بیان اینکه طرح تپش واژهها معایبی نیز داشته است که باید برطرف شود، اظهار داشت: زمان مسابقات این طرح، چند روز مانده به امتحانات بود و این باعث میشد که دانشآموزان فرصت چندانی برای مطالعه و افزایش معلومات خود برای شرکت در مسابقات نداشته باشند.
روش اجرا؛ نیازمند بازنگری
این دانشآموز مهدیشهری همچنین میافزاید: بیشتر مطالب لازم برای شرکت در این رقابتها را بسیار سریع و بدون وقت و دقت خواندیم و یکی دیگر از معایب این طرح نیز این است که همه دانشآموزان شرکت کننده در مسابقه باید اشعار مشاعره را در بلندگویی میخواندند که افراد زیادی در پیرامونش حضور داشتند و در این شرایط، حتی برخی از دانشآموزان نمیتوانند اسم خود را درست بگویند، چه برسد به اینکه شعر بخوانند.
فتحخواه اضافه کرد: یکی دیگر از نکات قابل بحث در این مسابقات این است که در آن باید برای پسران بیشتر از دختران دانشآموز وقت بگذارند؛ زیرا دختران عمدتاَ در خانه هستند و کاری جز درس خواندن ندارند ولی پسران باید کارهای خرید منزل و فعالیتهای ورزشی و . . . را انجام دهند و فرصت کمتری دارند.
لزوم ایجاد زمینه فکری برای دانشآموزان
یکی از مدیرانی که مدرسه تحت نظرش مجری طرح تپش واژهها در سال تحصیلی جاری بوده است، نیز در این زمینه با اشاره به نقاط ضعف این طرح میگوید: عدم آشنایی قبلی دانشآموزان با این طرح یکی از مهمترین مسائلی است که باید به آن توجه شود.
حسن قانعپور اعتقاد دارد: طرح تپش واژهها باید ابتدا در پایه ششم ابتدایی با رویه خاص و منحصر خود اجرایی شود تا زمینه ذهنی و فکری مطلوبی درباره روند اجرای آن برای دانشآموزان ایجاد شود.
وی تصریح کرد: میتوان این طرح را در پایههای نخست دوره راهنمایی در مرحله شهرستانی عملیاتی کرد تا دانشآموزان در سال سوم آمادگی لازم را برای شرکت در آن داشته باشند.
مدیر مدرسه راهنمایی شهید حیدریپور مهدیشهر اضافه کرد: در راستای اجرای این طرح، درس زبان انگلیسی باید در مناطق شهری که استفاده از امکانات بیشتر و مطلوبتری برای دانشآموزان آن فراهم شده است، اجرایی شود یا اینکه دروس زبان و ادبیات فارسی، زبان عربی و زبان انگلیسی را به صورت سیال در اختیار مدیر مدرسه قرار داد تا بر اساس شرایط نسبت به انتخاب و اجرای آن اقدام شود.
قانعپور ادامه داد: نکتهای که باید در این بین به آن توجه اساسی داشت، این است که آیا مواردی که در طرح تپش واژهها برای رقابت نهایی شرکتکنندگان در نظر گرفته شده است، در سالهای قبل توسط معلمان پایههای پایینتر مورد نظر قرار گرفته و دانشآموزان تمرین و تکراری درباره آن داشتهاند یا خیر؟
وی گفت: به نظر میرسد مواد امتحانی طرح تپش واژهها باید در راستای دروس رسمی دانشآموزان باشد یا مواردی که در این مسابقات مد نظر قرار میگیرد، در امتحانات نوبت دوم دانشآموزان منظور شود تا شرکتکنندگان در طرح آمادگی بیشتری برای حضور در رقابتها داشته باشند.
محتوای آزمون؛ نیازمند مقدمهچینی از سالهای پایه
این مدیر آموزشی ادامه میدهد: در راستای اجرای این طرح، مکالمه زبان عربی و زبان انگلیسی مورد تاکید قرار گرفته است؛ در حالی که در سالهای قبل، دبیر یا معلمان مربوطه تنها در حد کتاب و آموزش رسمی با دانشآموزان کار و تمرین کردهاند.
قانعپور اضافه کرد: در زمینه مشاعره در درس ادبیات و زبان فارسی نیز باید در نظر داشت که یک دانشآموز سال سوم دوره راهنمایی در سالهای قبل تا چه اندازه به حفظ شعر مبادرت ورزیده است و در دوران تحصیل خود، تا چه اندازه توانسته اشعاری را که در کتابهای درسی آمده است، حفظ کند.
وی افزود: در این بین، ضروری مینماید تا مواردی که قرار است برای سال آخر دوره راهنمایی در راستای اجرای طرح تپش واژهها در بخش آزمون دانشآموزان مورد نظر قرار گیرد، در سالهای قبل مورد تاکید قرار گرفته باشد تا دانشآموزان آمادگی لازم را برای حضور در این طرح و مشارکت ایدهآل در فرایند اجرای آن داشته باشند.
مدیر مدرسه راهنمایی شهید حیدریپور مهدیشهر افزود: باید برای اجرای این طرح، در درس زبان و ادبیات فارسی، «اشعار خاص» و در دروس زبان انگلیسی و عربی «متن یا موضوعی خاص» همچون خرید از بازار، آشپزی و . . . به صورت یکسان برای همه دانشآموزان در نظر گرفته شود و اجراهای متفاوتی را از دانشآموزان شاهد باشیم.
تجلیل مطلوب از دبیران؛ حلقه فراموش شده
این مدیر آموزشی همچنین درباره نقاط قوت طرح تپش واژهها به موارد مختلف و متعددی اشاره میکند و میافزاید: ایجاد زمینه برای ورود به مقطع دبیرستان و اجرای این طرح در دورههای بالاتر یکی از مهمترین مزایای عملیاتی ساختن آن است.
قانعپور ادامه داد: اشعار و مکالمات فارسی، زبان انگلیسی و عربی که دانشآموزان در این طرح حفظ و تمرین کردهاند، برای همیشه در خاطر و ذهن آنها میماند و تا انتهای زمان تحصیل بدون تردید برای آنها در بخشهای مختلف مفید خواهد بود.
وی همچنین گفت: هدایایی که در این طرح برای دبیران مجری در نظر گرفته شده بود، نسبت به دانشآموزان بسیار کمتر بود؛ در حالی که معلمان زحمت اصلی را در هدایت تحصیلی و راهنمایی دانشآموزان در راستای اجرای این طرح میکشند و باید به آنها بیشتر توجه شود.
یکسانسازی متون؛ زمینهساز ارزیابی عادلانه
مدیر مدرسه راهنمایی شهید حیدریپور همچنین راهکارهایی برای اجرای بهتر طرح تپش واژهها در سالهای آینده در استان سمنان ارائه میدهد و میگوید: متنی که دانشآموزان قرار است در رقابت مد نظر این طرح در آن شرکت کنند، بدون شک باید یکسان باشد و دانشآموزان چند متن مشخص را به صورت خلاق و خودجوش، با اجراهای متفاوت و حاشیهپردازی ارائه و اجرا کنند.
قانعپور با تاکید بر اینکه باید هدایای بهتری برای ترغیب دبیران به منظور مشارکت در این طرح در نظر گرفته شود، اظهار داشت: برای تشویق بیشتر دانشآموزان لازم است تا ورود برترینهای این طرح به مدارس نمونه یا استعدادهای درخشان در مقاطع بالاتر بدون آزمون صورت گیرد.
وی بیان کرد: اعطای امتیاز مثبت به دبیران در سازماندهیها یا اعطای یک گروه تشویقی به مجریان طرح نیز میتواند در افزایش انگیزه و مشارکت در این طرح مؤثر باشد؛ همچنین میتوان سازماندهی دبیران موفق در این طرح را خارج از چارت مربوطه و به اختیار خودشان انجام داد.
توجیه دبیران؛ عامل رشد مشارکتها
مدیر مدرسه راهنمایی شهید حیدریپور افزود: میتوان برای دانشآموزانی که حائز رتبههای برتر در شهرستان یا مرحله استانی شدهاند، برای بخش نمره مستمر ارفاق یا افزایش قابل ملاحظهای را با اختیار دبیر مربوطه در نظر گرفت.
قانعپور اضافه کرد: دبیران مدارس نیز باید قبل از اجرای طرح تپش واژهها در ابتدای سال تحصیلی، با این طرح به طور کامل آشنا شوند و تسلط کافی به موضوع داشته باشند و شرایط و قوانین این طرح ثابت بماند و هر سال دچار تغییر و تحولات نشود تا کارها با انسجام و شکل بهتری به مرحله عمل برسد.
اهمیت پرهیز از نقش انفعالی دانشآموزان
وی همچنین با اشاره به نقش دانشآموزان در راستای اجرای بهتر طرح تپش واژهها اظهار داشت: معلمان مدارس باید برای تشویق دانشآموزان شرکت کننده در این طرح، در فرایند آموزشی و نمرهدهی امتیاز خاصی قائل شوند.
مدیر مدرسه راهنمایی شهید حیدریپور افزود: معمولا به این دلیل که در این طرحها عمدتاَ دانشآموزان نقش انفعالی دارند و در انتخاب، نقشی ایفا نمیکنند و کاری انجام نمیدهند، باید مسیر اجرا در این بخش اصلاح شود.
قانعپور افزود: باید مشخص شود که مدیر و معلم و برگزارکنندگان طرح تپش واژهها میخواهند دانشآموز چه نقشی را در این طرح بر عهده گیرد و این رویه که دانشآموزان هیچ راهی برای انتخاب کردن نداشته باشند و فقط مجری باشند، باید اصلاح شود.
شیوههاى تدریس؛ در گیر و و دار طرحها
معلم باید در جریان تدریس و فرایند تعلیم و تربیت، شیوههاى مختلفى را به کار برد.
امروز کلاسهاى درس را مىتوان به جاى «معلممحورى» به صورت «فراگیرمحورى» اداره کرد؛ در کلاس فراگیرمحور، دانشآموز در امر یادگیرى دخالت مستقیم و اساسى دارد.
در این شرایط، معلم راههاى یادگیرى را به شاگردان دیکته نمىکند، بلکه شیوههاى مختلف یادگیرى را پیش پاى آنان قرار مىدهد تا با استفاده از نیروى خلاقیت و ابتکار خود مسیر و روش یادگیرى را جستوجو کنند.
در برهه کنونی، باید به جاى اینکه معلم براى دانشآموزان اطلاعات فراهم کند، آنان را در موقعیتى قرار دهد تا خود به جستوجوى اطلاعات بپردازند؛ معلم در این شیوه تدریس، راهنماست و نقش یارىدهنده و هدایتگر را ایفا مىکند و امروز این امور باید در طرحهای آموزشی، پرورشی و پژوهشی مورد نظر قرار گیرد.
====================
گزارش از: مرتضی مزینانیصفابین
====================
انتهای پیام/2249/ی40/ث3001
