به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، هفته گذشته گروهی از خبرنگاران رسانه‌ها از تهران به استان آذربایجان‌غربی سفر کردند تا وضعیت مراتع و جنگلهای این استان را از نزدیک ببینند، طی سال‌های گذشته تخریب، تصرف جنگل و مرتع، آتش‌سوزی، فرسایش، قاچاق چوب مهمترین موضوعاتی بوده که در این گزارش سعی شده به وضعیت مراتع و جنگلهای استان آذربایجان‌غربی در این زمینه‌ها بپردازد.
استان آذربایجان‌غربی به وسعت 37 هزار و 59 کیلومتر مربع، سیزدهمین استان بزرگ کشور و 2٫25 درصد مساحت کل کشور را تشکیل می‌دهد، 4٫08 درصد جمعیت کل کشور را در خود جای داده‌است و هشتمین استان پرجمعیت کشور به شمار می‌رود.
این استان 2 میلیون و 750 هزار هکتار منابع طبیعی دارد که 2 میلیون و 650 هزار هکتار آن مرتع و 101 هزار هکتار جنگل است و جنگلهای زاگرس از این منطقه شروع می‌شود.
از آنجایی که این استان دومین استان پرآب کشور بعد از خوزستان است و به سبب بارندگی مناسبی که حدود 300 میلی‌متر و بالاتر از میانگین کشوری است، مراتع غنی گونه‌های متنوعی را در خود جای داده است، اما این مراتع در معرض برخی تهدیدها است.
*دو برابر ظرفیت دام مراتع استان آذربایجان‌غربی
وجود دام بیش از دو برابر ظرفیت در مراتع و چرای مفرط سال به سال به فقیر شدن مراتع می‌انجامد.
علی پیر مرادی مدیر کل اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان آذربایجان‌غربی می‌گوید: 9 میلیون واحد دامی در این استان وجود دارد که 5 میلیون آن وابسته به مراتع است، بنابراین دو برابر ظرفیت دام در مراتع تعلیف می‌کنند.
اکثر دامداری‌های این استان به صورت سنتی است و پیر مرادی می‌گوید: تلاش می‌کنیم، تا دامداری این استان را از حالت رمه‌گردانی و سنتی به سمت دامداری صنعتی سوق دهیم.
کارشناسان معتقدند، دامداری به روش سنتی که در آن دام برای تعلیف مجبور است، در مراتع بچرخد موجب از بین رفتن مراتع می‌شود.
به هر حال تعداد دام بیش از ظرفیت در مراتع در کنار آهکی بودن خاک‌ها، سیلاب‌های فصلی بالا بودن فرسایش خاک را سبب شده است، به طوری که میزان فرسایش در این استان حدود دو برابر میانگین کشور است و از 17 تا 27 تن در قسمت‌های مختلف استان متغیر است.
برای مقابله با سیلاب‌های فصلی بند‌آبهایی در این استان احداث شده که علاوه بر اینکه رسوبات در پشت این سدها جمع می‌شود، به نفوذ روان‌آب‌ها هم کمک کرده و به غنی‌شدن مراتع و چشمه‌ها می‌انجامد.
یکی از روستائیان به خبرنگار فارس گفت: بعد از احداث بندآب‌ها برای جلوگیری از رواناب‌ها، آب چشمه‌های روستا بیشتر شده و روستائیان از نظر تامین آب آشامیدنی و آبیاری هیچ مشکلی ندارند.
*وجود چاه‌های غیر مجاز و کاهش سطح آبهای زیرزمینی
البته وجود چاه‌های مجاز و غیر مجاز فراوان که گفته می‌شود که کلا 60 هزار و غیر مجاز آن 30 هزار حلقه است و نیز سد‌هایی که ارزیابی زیست محیطی روی آن انجام نشده، منجر به کاهش سطح آبهای زیرزمینی و افزایش فرسایش خاک شده است، البته دلیل اصلی کم شدن آب دریاچه ارومیه هم به همین دلیل است.
کارشناسان معتقدند که اگر آب دریاچه ارومیه 3.5 متر هم پایین بیاید این دریاچه خشک خواهد شد اما مسئولان در این سفر از افزایش 70 سانتیمتری آب این دریاچه خبر دادند که اگرچه در این فصل به دلیل پایین بودن تبخیر بوده اما انتقال آب پشت سدها نیز به بالا آمدن آب این دریاچه کمک کرده است.
* تجاوز به زمین‌های مراتع
طی 11 ماه نخست سال جاری 1292 فقره پرونده تصرفات تشکیل و به دادگاه معرفی شده و یک هزار و 808 هکتار تصرفات مرتعی در این استان صورت گرفته است.
*ریزگردهای منطقه عراق
به گفته مسئولان استان‌های آذربایجان غربی ریزگردهایی که منشاء آن عراق است برای جنگلهای منطقه همچنان مشکل جدی به شمار می‌آید. اگر چه طی این سالها اقدام جدی برای مقابله با ریزگردها در کشورهای همسایه انجام شده، اما همچنان استان‌های مرزی را تهدید می‌کند.
بر سر در اداره منابع طبیعی شهرستان پیرانشهر نوشته بود هر هکتار جنگل در سال 68 تن گردو غبار در خود رسوب می‌دهد و 2.5 تن اکسیژن تولید می‌کند و برای افزایش طول عمر جنگل بکاریم.
به گفته انور حسینی رئیس اداره منابع طبیعی پیرانشهر گردوغبار‌ها در توسعه جنگل عامل محدود کننده بوده که برخی کارشناسان نیز در ایجاد آفت‌های متعددی نقش گرد و غبار را انکار نمی‌کنند که خشکیدگی بلوط از آن جمله است.
* آتش‌سوزی مشکل جدی در استان و عامل تخریب جنگل
به گفته مسئولان این استان آتش‌سوزی‌هایی که در جنگل‌ها اتفاق می‌افتد، به دلیل اختلافات طایفه‌ای و یا با انگیزه تبدیل اطراف مزارع به محل کشت است. البته در این میان مردم حاشیه جنگل‌ها آتش‌سوزی را به عنوان راهی برای مقابله با گراز‌ها در پیش گرفته‌اند و به گفته انوری رئیس اداره منابع طبیعی پیرانشهر تفریحات مردمی نیز در ایجاد آتش‌سوزی نقش دارد.
* وجود نظام‌های بهره‌برداری متفاوت عامل تخریب مراتع
وجود نظام‌های بهره برداری متفاوت در استان به تخریب به منابع طبیعی و جنگل‌ها منجر شده است.
به گفته علی پیرمرادی مدیرکل اداره کل منابع طبیعی استان آذربایجان غربی 112 هکتار برای مسکن روستایی 132 هکتار برای طرح‌های غیرکشاورزی و 77 فقره معدن در سطح 72 هکتار برای برداشت معدن واگذار شده است که همه اینها به کم شدن سطح منابع طبیعی و جنگل انجامیده است.
از سوی دیگر نبودن طرح جامع کشاورزی و منابع طبیعی باعث شده سیاست‌های بخش تولید که با هدف توسعه سطح زیر کشت انجام می‌شود و نیز عدم اجرای برنامه‌های در راستای حفظ منابع طبیعی به از بین بردن منابع طبیعی منجر شود.
در طرح توسعه کشاورزی نیز که اواخر سال 90 توسط رئیس‌جمهور تصویب شد 2 میلیون هکتار به زمین‌های کشاورزی کشور اضافه شود، بسیاری این طرح را عامل از بین رفتن منابع طبیعی کشور می‌دانند که با کمبود فعلی آب افزایش سطح کشت تنها به تخریب مراتع می‌انجامد.
اما پیرمرادی مدیرکل اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان غربی گفت: تعامل خوبی بین بخش کشاورزی و منابع طبیعی وجود دارد و زمین‌های که به بخش کشاورزی واگذار می‌شود، قبلا مطالعات آب آن انجام شده است.
وی از مطالعه و بررسی 54 هزار هکتار از منابع طبیعی برای واگذاری به طرح توسعه کشاورزی خبر داد که تاکنون 9 هزار هکتار آن در راستای طرح توسعه کشاورزی واگذار شده است.
* تغییر کاربری‌های غیرمجاز
تغییر کاربری‌ها در این استان نیز همانند استان‌های دیگر مشکل‌ساز است. طی 11 ماه نخست سال جاری تصرف 1808 هکتار مرتع و 14 هکتار جنگل حاکی از این است که مشکل جدی در این زمینه است و معمولا این زمین‌های تصرف شده تغییر کاربری داده شده و به کشاورزی اختصاص می‌یابد.
پیرمرادی مدیرکل اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان غربی گفت: اخیراً فردی که 50 هزار هکتار از زمین‌های این منطقه را تصرف کرده بود خلع‌ید کرده‌ایم.
به گفته وی؛ این فرد که محمد امین نام دارد، ادعای 400 هکتار زمین را دارد که پرونده در دادگاه مطرح است.
*جلوگیری از زمین‌خواری
در اداره کل استان آذربایجان غربی برای جلوگیری از زمین‌خواری منابع طبیعی و زمین‌های ملی با بنچ مارک‌هایی (نقاط اصلی) مشخص شده است. تاکنون72 کیلومتر از منابع طبیعی این استان توسط بنچ‌مارک‌های تعیین شده تا از تصرفات افراد سودجو مصون بماند.
همچنین 99 درصد از مراتع این استان ممیزی شده، بهره‌بردار تعریف و آماده واگذاری است، 75 درصد از زمین‌های ملی هم به مساحت 2 میلیون و 85 هزار هکتار به نام دولت سند خورده است.
انتهای پیام/ب
