به گزارش خبرگزاری فارس از قم، چهاردهمین همایش کتاب سال حوزه با حضور اندیشمندان حوزوی و دانشگاهی و شرکت شخصیت‌هایی چون آیات استادی، حسینی بوشهری، امینی، میلانی و حجج اسلام عماد، معاون پژوهش حوزه‌های علمیه و عرب انصاری معاون سیاسی امنیتی استاندار قم در مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) برگزار شد.
در ابتدای همایش آیت‌الله رضا استادی، امام جمعه و رئیس شورای عالی حوزه علمیه به سخنرانی پرداخت و با اشاره به وضعیت کتاب‌های حوزوی اظهار کرد: اینکه تنها 200 کتاب از هزار اثر به مرحله دوم داوری کتاب سال رسیده نشان‌دهنده مشکلاتی در این عرصه است بنابراین با رعایت اخلاق حوزوی می‌توان تعداد آثار برتر را افزایش داد.
برخی کتاب‌ها اگر چاپ نشوند بهترند
وی افزود: گاهی دیده می‌شود آثاری در قم به چاپ می‌رسند که مؤلف هیچ توانی برای نگارش آن نداشته؛ اگر این گونه کتاب‌ها چاپ نشوند بهتر است.
امام جمعه قم با بیان اینکه انسان برای ورود به هر کاری باید مقدمات لازم برای انجام آن را مورد توجه قرار داد خاطرنشان کرد: اخلاق ایجاب می‌کند مؤلفان و نویسندگان پیش از شروع به تألیف یک کتاب توان خود را بسنجند.
وی ادامه داد: زمان انتشار یک کتاب و زمان‌بندی صحیح برای آن هم ضروری است؛ یک مؤلف در طول یک سال نمی‌تواند ده‌ها کتاب بنویسد مگر اینکه برای هر اثر وقت خاصی در نظر نگیرد و بدون دقت این کار را انجام دهد.
نویسندگان حوزوی نیازهای جامعه و نظام را مد نظر قرار دهند
استادی با تاکید بر انتخاب موضوعات خوب و مورد نیاز حوزه و نظام توسط نویسندگان حوزوی بیان داشت: برخی کتاب‌ها از نظر کارشناسان هیچ دردی را دوا نمی‌کنند زیرا موضوعات مورد ابتلاء را انتخاب نکرده‌اند.
رئیس شورای عالی حوزه علمیه اضافه کرد: بعضی نویسندگان هم بدون اینکه منابع اصلی را ذکر کنند عین یک متن را در کتاب خود نقل می‌کنند؛ ممکن است شیطان در انسان نفوذ کند اما باید توجه داشت ذکر منابع هیچ وقت از ارزش‌های کار نمی‌کاهد.
وی با اشاره به اهمیت فن ترجمه عنوان داشت: گاهی اصول این کار مراعات نمی‌شود که این مسئله هم مشکلاتی را به وجود می‌آورد.
استادی با تاکید بر رعایت حقوق سایر مؤلفان و نویسندگان در نگارش آثار جدید گفت: اخلاق نویسندگی ایجاب می‌کند که هر روایت و مطلبی با ذکر سند و منبع نخست در اثر جدید نقل شود.
نویسندگان حوزوی از طرح شبهات بی‌مورد بپرهیزند
امام جمعه قم ادامه داد: نویسندگان نباید شبهه‌ای را مطرح کنند که خود نتوانند پاسخ آن را بدهند؛ کتاب‌ها در اختیار افراد مختلف قرار می‌گیرند و آنگاه نمی‌توان مطالب اشتباه را از میان جامعه و عموم اقشار حذف کرد.
وی با بیان اینکه کتاب‌های حوزوی دارای وجهه دینی هستند گفت: باید این جنبه همواره مد نظر طلاب و روحانیون و نویسندگان این گونه آثار قرار داشته باشد.
استادی در ادامه به همایش کتاب سال حوزه اشاره کرد و افزود: انتخاب کتاب‌های برتر بسیار مشکل است و نمی‌توان با اطمینان گفت یک کتاب برگزیده واقعاً کتاب سال حوزه است؛ پیشنهاد من این است که تعداد آثار شایسته تقدیر بیشتر شوند و مثلاً از 100 کتاب برتر تجلیل صورت گیرد تا حق همه نویسندگان رعایت شود.
آثار برگزیده حوزوی به جامعه معرفی شود
رئیس شورای عالی حوزه علمیه بیان داشت: دست‌اندرکاران همایش کتاب سال حوزه باید آثار برگزیده حوزوی که مورد نیاز نظام و عامه مردم است را به وسیله رسانه‌های مختلف معرفی کنند و زمینه استفاده همگان را از آن فراهم آورند.
وی با طرح این سئوال که آیا وظیفه داریم با مسئله کتاب‌سازی مقابله کنیم یا خیر گفت: کتاب‌سازی پدیده‌ای مضر بوده و در شأن حوزه نیست بنابراین باید با این امر مبارزه کرد و شیوه مقابله با این امر این است که این گونه آثار هم معرفی شوند تا دیگران آنها را بشناسند.
استادی با اشاره به تأکیدات مقام معظم رهبری و مراجع تقلید مبنی بر تولید علم عنوان داشت: در این عرصه باید با پدیده کتاب‌سازی مقابله شود تا این آسیب مهم رفع شود و این کار هزینه‌هایی هم دارد.
پس از آن حجت‌الاسلام مهدی حقی دبیر همایش چهاردهم کتاب سال حوزه سخنرانی کرد؛ وی با اشاره به ارسال 958 اثر به دبیرخانه این همایش از سوی نویسندگان حوزوی اظهار کرد: این آثار در 15 گروه علمی دسته‌بندی شدند که گروه فلسفه و کلام با 121 اثر بیش از 14 درصد آثار را به خود اختصاص داد.
وی افزود: حضور این تعداد از آثار قلمی حوزویان، به معنای حیات، پویایی و تلاش صدها مجاهد راه علم و تقواست که می‌کوشند حکمت‌های ناب را از سرچشمه‌های زلال مکتب وحی در اختیار تشنگان معرفت قرار دهند.
دبیر همایش کتاب سال حوزه با بیان اینکه نوشتن مقالات علمی سابقه‌ای دیرینه در حوزه‌ها دارد گفت: امروز این امر دوباره در کانون توجه قرار گرفته و حوزویان در سال گذشته بیش از 2 هزار مقاله علمی را در نشریات تخصصی کشور منتشر کرده‌اند.
وی ادامه داد: در همایش امسال آثار رسیده به دبیرخانه به دست اعضای هیئت داوری هر گروه علمی ارزیابی اولیه شد و پس از کسب امتیاز لازم، به داوران و کارشناسان صاحب نظر در هر رشته تحویل داده شد.
حقی افزود: 638 اثر در مرحله نخست داوری مورد پذیرش قرار نگرفتند و تنها 198 کتاب به مرحله دوم راه یافتند.
دبیر همایش کتاب سال حوزه با بیان اینکه 43 اثر به عنوان کاندیداهای برتر شناخته شدند خاطرنشان کرد: در نهایت 12 کتاب به عنوان آثار برتر و 15 اثر هم به عنوان کتاب‌های شایسته تقدیر انتخاب شدند.
وی ادامه داد: شورای عالی همایش پس از تشکیل جلسات متعدد و بررسی علمی آثار پیشنهادی، در نهایت این تعداد کتاب را برای عناوین برگزیده و شایسته تقدیر انتخاب کردند.
حقی ضمن تشکر از تلاش نزدیک به 200 نفر از شخصیت‌های علمی و همکاران پرتلاش دبیرخانه کتاب سال حوزه بیان داشت: شورای سیاست‌گذاری، شورای علمی، هیئت داوری و اعضای دبیرخانه همایش طی این مدت زحمات فراوانی کشیدند و توانستند همایش چهاردهم را به بهترین نحو اداره کنند.
دبیر همایش کتاب سال حوزه با بیان اینکه جهت‌دهی پژوهش‌های حوزوی به سوی نیازهای پژوهشی و اهتمام به نوآوری در تولیدات علمی حوزویان از جمله سیاست‌های همایش چهاردهم بوده است گفت: از دیگر سیاست‌ها می‌توان به تقویت فرهنگ رقابت علمی سالم در میان پژوهشگران حوزه و ارتباط و تعامل اثربخش با پژوهشگران و واحدهای پژوهشی اشاره کرد.
وی ادامه داد: تفسیر و علوم قرآن، حدیث، درایه و رجال، فلسفه و کلام، اخلاق و عرفان، تاریخ و سیره، فقه و حقوق، کتب مرجع، ادبیات و هنر، علوم اجتماعی، اقتصاد و مدیریت، حقوق و علوم سیاسی، علوم تربیتی و روانشناسی، تصحیح و تحقیق، ترجمه و تکنولوژی آموزشی گروه‌های 15 گانه‌ای بودند که کتاب‌های رسیده به دبیرخانه در آنها دسته‌بندی شده و مورد داوری قرار گرفتند.
حجت‌الاسلام سید علی عماد معاون پژوهش حوزه‌های علمیه سومین سخنران این همایش بود؛ وی با اشاره به ظرفیت‌های بالای مراکز حوزوی اظهار کرد: پژوهش به مثابه فرآیند تولید دانش از ظرفیت‌های چشمگیری بهره می‌برد.
وی افزود: حجم در خور توجه نشریات علمی پژوهشی حوزوی نشان‌دهنده اهمیت این امر در میان حوزویان است؛ هم‌اکنون در نمایه نشریات دینی بیش از 120 نشریه علمی که توسط حوزویان منتشر می‌شود وجود دارد.
فعالیت 140 مرکز پژوهشی در حوزه
معاون پژوهش حوزه‌های علمیه با بیان اینکه در حال حاضر 140 مرکز پژوهشی در حوزه‌های علمیه فعالیت می‌کنند گفت: برخی از این مؤسسات از میانگین ظرفیت مراکز علمی ایران فراتر هستند.
وی ادامه داد: پایان‌نامه‌های حوزوی نیز ظرفیت گسترده‌ای هستند که می‌توانند کارآمدی بیشتری از امروز داشته باشند؛ بیش از 500 نشست علمی کاربردی نیز توسط مراکز حوزوی در طول سال برگزار می‌شود و دروس خارج فقه حوزه‌های علمیه نیز باید در این میان مورد توجه قرار گیرند.
فضلای حوزوی حضور جدی‌تری در سطح بین‌المللی داشته باشند
عماد با اشاره به ضرورت فعال‌سازی ظرفیت‌های پژوهشی و تحقیقی حوزه‌های علمیه و طلاب عنوان داشت: فضلای حوزوی باید حضور جدی‌تری در تولید علم در سطح ملی و بین‌المللی داشته باشند.
معاون پژوهش حوزه‌های علمیه گفت: علوم انسانی ایران از سال‌ها پیش و از زمان شکل‌گیری با تکیه بر علوم و باورهای غربی پدید آمد و امروز ما به دنبال بازبینی و پیرایش آن هستیم که این کار با وجود ضروری بودن بسیار مشکل است.
وی با بیان اینکه در حال حاضر حداقل شش ستاد بزرگ علم و فناوری در ایران فعال هستند ابراز کرد: این ستادها قلمروهای دانش را راهبری می‌کنند؛ دور ماندن حوزه‌های علمیه از این مراکز بعدها مشکلاتی را به وجود می‌آورد زیرا سال‌ها بعد نمی‌توان برخورد اصلاح‌گرانه داشت بلکه باید همزمان با تولید علم به اصلاح آن پرداخت.
عماد با تاکید بر مشارکت مراکز حوزوی در دیپلماسی علم در جهان اسلام تصریح کرد: در عرصه دیپلماسی علم باید از ظرفیت علمی حوزه‌های علمیه استفاده شود؛ معنای حقیقی این امر این است که نهاد حوزه به کمک نظام اسلامی بیاید و تعاملات میان همه مسلمانان را هدایت کند.
تدوین همزمان 19 طرح نیازسنجی در حوزه علمیه
معاون پژوهش حوزه‌های علمیه با اشاره به همکاری انجمن‌های علمی حوزه‌های علمیه و دستگاه‌های علمی اجرایی کشور در تدوین کلان‌پروژه نیازسنجی پژوهشی بیان داشت: باید وضعیت مطلوب و موجود را به خوبی بشناسیم و برای برطرف کردن این فاصله طرح‌های نیازسنجی را اجرا کنیم.
وی از تدوین همزمان 19 پروژه نیازسنجی در حوزه‌های علمیه خبر داد و خاطرنشان کرد: نخستین طرح در این زمینه نیازسنجی فقه است که امروز رونمایی از آن صورت می‌گیرد هرچند بازنگری در آن باید چند سال دیگر انجام شود.
عماد ادامه داد: مدیریت پیشین و فعلی حوزه‌های علمیه حمایت‌هایی جدی از تدوین طرح‌های نیازسنجی داشته‌اند و این کار موجب دلگرمی محققان و پژوهشگران شده است.
آیت‌الله سید هاشم حسینی بوشهری، مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور سخنران پایانی همایش چهاردهم کتاب سال حوزه بود که در سخنان خود با اشاره به رسالت حوزه‌های علمیه و روحانیت شیعه اظهار کرد: یکی از وظایف کلیدی طلاب تفسیر و تبیین مفاهیم دینی است.
وی افزود: یکی از رسالت‌های مهم روحانیون تولید علم است و مقام معظم رهبری نیز بارها این مسئله را مورد تاکید قرار داده‌اند.
مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور با بیان اینکه نسخه‌برداری از کتابی به کتاب دیگر حرکتی علمی محسوب نمی‌شود گفت: بخشی از فرهنگ‌سازی جامعه بر دوش روحانیت قرار دارد و این قشر باید وظیفه خود را در این زمینه به خوبی ایفا کند.
وی ادامه داد: به تعبیر امام صادق(ع) همت عالمان رعایت مرزهای حلال و حرام و نگهبانی از آن است اما همت سفیهان تنها روایت بدون اظهار نظر و تفسیر است.
آیت‌الله حسینی بوشهری مسئله نقد را مورد توجه قرار داد و ابراز کرد: بر اساس روایات تولیدات علمی دانشمندان با خون شهدا مقایسه می‌شود؛ این همایش که در تکریم ارباب قلم و دانش برگزار شده بسیار مبارک و با اهمیت است.
امام جمعه قم آثار به جا مانده از مراجع تقلید را از افتخارات تشیع دانست و افزود: زمانی که جرجی زیدان در کتاب خود شیعه را طایفه‌ای کوچک خواند که اکنون وجود خارجی ندارد غیرت دینی علمای شیعه موجب شد آنها در نشستی دوستانه تقسیم کار کرده و به تولید آثار علمی و نقد کتاب‌های جرجی زیدان بپردازند.
مطرح شدن جایگاه حوزویان در تولید دانش رهاورد همایش کتاب سال حوزه
وی گفت: همایش کتاب سال حوزه موجب مطرح شدن جایگاه حوزویان در تولید دانش دینی می‌شود؛ امسال نزدیک به هزار اثر مربوط به سال 90 به دبیرخانه این همایش ارسال شد هرچند ما به این مقدار قانع نیستیم و باید گفت این هزار مورد تمام موجودی و سرمایه حوزه‌ها نیست.
آیت‌الله حسینی بوشهری با تاکید بر شناسایی و معرفی آثار برتر حوزوی به منظور جان‌بخشی به مؤلفان و نویسندگان حوزوی بیان داشت: زمانی تعداد نویسندگان حوزه انگشت‌شمار بودند اما امروز نمی‌توان تعداد آنها را در شمار آورد ضمن اینکه در حال حاضر طلاب و روحانیون جوان با استنباطی قوی در مسائل مختلف اظهار نظر می‌کنند.
مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور ادامه داد: تقویت پژوهش و تحقیق در حوزه‌های علمیه از دیگر اهداف برگزاری همایش کتاب سال حوزه است تا روحانیون و طلاب از نخستین سال‌های تحصیل در حوزه با فنون صحیح تدریس و تحقیق آشنا شوند.
طلاب به اخلاق نویسندگی بیش از پیش توجه کنند
وی بر آسیب‌شناسی آثار حوزوی تاکید و اظهار کرد: اخلاق نویسندگی مسئله‌ای است که رعایت آن ضروری است ضمن اینکه موضوعاتی باید مورد توجه نویسندگان قرار گیرند که مورد نیاز جامعه باشند.
آیت‌الله حسینی بوشهری بیان داشت: مراکز پژوهشی حوزوی باید از کار یکدیگر اطلاع داشته و از موازی‌کاری بپرهیزند زیرا عمر انسان کوتاه است و نباید کارهای مشابه صورت گیرد بنابراین معاونت پژوهش حوزه‌های علمیه باید اطلاع‌رسانی صحیح در این زمینه را در اولویت امور قرار دهد.
تجلیل از نویسندگان و محققان برتر حوزوی ضروری است
امام جمعه قم با اشاره به تجلیل چهاردهمین همایش کتاب سال حوزه از دو شخصیت برتر تألیف و تدریس در حوزه‌های علمیه گفت: آیت‌الله امینی و آیت‌الله میلانی دو شخصیتی هستند که سال‌ها عمر خود را در راه تألیف و تدوین آثار علمی و قرآنی صرف کرده‌اند و تجلیل از آنها امری ضروری است.
وی رونمایی از کتاب اولویت‌های پژوهشی دانش فقه را مورد توجه قرار داد و افزود: این طرح و پروژه‌های مشابه می‌توانند راهنمای خوبی برای طلاب و محققان حوزوی و دانشگاهی باشند.
آیت‌الله حسینی بوشهری تصریح کرد: امروز آثار فراوانی در حوزه‌ها تولید می‌شوند اما آثاری که در تراز حوزه شیعی باشند کم هستند بنابراین باید با بررسی کاستی‌ها وارد عرصه‌هایی شویم که هنوز کار زیادی بر روی آنها صورت نگرفته است.
رونمایی از سند نیازسنجی پژوهشی فقه
پس از سخنرانی این افراد، از نخستین سند نیازسنجی پژوهشی دانش‌های حوزوی با عنوان «اولویت‌های پژوهشی دانش فقه» رونمایی شد. این سند در شش فصل شامل طرح تحقیق، تعریف واژه‌ها و اصطلاحات، رویکرد و روش تحقیق، عقود، ایقاعات، احکام، قواعد فقهی و فلسفه فقه تدوین شده و نمایه‌ها و پیوست‌ها نیز فصول بعدی آن را تشکیل می‌دهند.
تجلیل از یک عمر فعالیت علمی آیت‌الله امینی و آیت‌الله میلانی
علاوه بر رونمایی از سند مزبور و بر اساس روال همایش‌های گذشته کتاب سال حوزه، در همایش چهاردهم نیز دو تن از شخصیت‌های برتر حوزوی که عمری را در مسیر پژوهش، تألیف و تدریس دروس حوزوی و قرآنی گذرانده‌اند تجلیل شدند.
در همایش امسال آیت‌الله ابراهیم امینی، استاد و محقق حوزه‌های علمیه نخستین فردی بود که به دلیل 70 سال تلاش علمی و تحقیقی مورد تجلیل قرار گرفت؛ آیت‌الله امینی در سال 1304 شمسی در نجف‌آباد اصفهان به دنیا آمد و پس از به پایان رساندن دروس ابتدایی به حوزه علمیه اصفهان مهاجرت کرد. وی در سال 1326 راهی قم شد و از محضر اساتیدی چون آیات عظام سلطانی، بهاءالدینی، مجاهدی، مرعشی نجفی و گلپایگانی، بروجردی و امام خمینی(ره) استفاده کرد.
از جمله کتاب‌های آیت‌الله امینی طی سال‌های اخیر می‌توان به بررسی مسائل کلی امامت، بانوی نمونه اسلام، اسلام و تمدن غرب، آموزش همسرداری، آیین تربیت، خودسازی، وحی در ادیان آسمانی، الگوهای فضیلت و خداشناسی اشاره کرد.
در این همایش همچنین از 50 سال فعالیت علمی آیت‌الله سید علی میلانی نیز تجلیل شد. آیت‌الله میلانی فرزند عالم بزرگوار آیت‌الله سید نورالدین حسینی میلانی است که در سال 1327 در نجف اشرف دیده به جهان گشود و پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی در کربلا و در سال 1354 راهی مشهد مقدس شد.
او در ایران از محضر اساتیدی چون آیات عظام موسوی گلپایگانی، وحید خراسانی و حائری یزدی بهره برد و خود مؤسس چندین مرکز علمی و تحقیقی حوزوی شد.
مرکز الرساله در قم، مرکز ابحاث اعتقادی، پایه‌گذاری بنیاد فرهنگی امامت و مرکز نشر حقایق اسلامی از جمله این مراکز هستند که توسط آیت‌الله میلانی راه‌اندازی شده‌اند.
در پایان این همایش از 12 نفر از صاحبان آثار برگزیده و 15 اثر شایسته تقدیر با اهدای لوح و جوایزی تجلیل شد؛ معرفت پیشین، کمال نهایی انسان و راه تحصیل آن از دیدگاه فیلسوفان اسلامی، فلسفه دین دیوید هیوم، غرب‌شناسی علمای شیعه در تجربه ایران معاصر، منطق کارکردی و دفاع از دین، شیعیان افغانستان، حقوق زن و خانواده، درآمدی بر دانش مفردات قرآن، مراة الکتب، در پی فضیلت، بهتر بنویسیم و الدرالمنثور من المأثور و غیر المأثور از جمله آثار برگزیده چهاردهمین همایش کتاب سال حوزه بودند.
انتهای پیام/78004/ش40/چ3000
