به گزارش فارس، پایگاه تحلیلی «المانیتور» در مقاله‌ای به قلم «سمیه ایدیز» از روزنامه‌نگاران برجسته ترکیه، به سفر اخیر پوتین به ترکیه و پیامدهای آن بر موضع‌گیری‌های دو طرف در قبال سرنوشت اسد در سوریه اشاره کرد. اگرچه دو طرف همچنان از موضع خود در قبال دولت سوریه کوتاه نیامده‌اند؛ اما حاضر نیستند روابط اقتصادی خود را فدای اختلافات سیاسی کنند. تنها چند روز پس از دیدار پوتین و اردوغان، روسیه در قبال استقرار سپر موشکی ناتو در مرزهای ترکیه موضع ساده‌تری اتخاذ کرد و آنکارا هم منافع مسکودر سوریه را به رسمیت شناخت.
* دیدار اخیر پوتین با نخست‌وزیر ترکیه ممکن است باعث شود دو طرف به خاطر منافع اقتصادی، اختلافات خود را بر سر سوریه کنار بگذارند
سفر پر سر و صدای ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه به ترکیه برای گفتگو با رجب طیب اردوغان نخست‌وزیر این کشور بار دیگر توجه جهان را به روابط بین ترکیه و روسیه جلب کرده است؛ روابطی که اخیراً به دلیل اختلاف دو طرف در مسئله سوریه وضعیت مساعدی نداشته است. پوتین قرار بود این دیدار را در تاریخ 14 اکتبر انجام دهد و بسیاری به تأخیر افتادن این دیدار را نشانی از شدت گرفتن تنش‌ها بین دو طرف می‌دانند.
* پوتین تنها چند ساعت پس از فرود اجباری هواپیمای حامل مسافران روسی در آنکارا سفر خود را به ترکیه به تعویق انداخت
دلیل به وجود آمدن این دیدگاه این بود که سفر پوتین تنها چند ساعت پس از آن به تأخیر افتاد که ترکیه یک هواپیمای مسافری حامل شهروندان روسی را که از مسکوبه دمشق می‌رفت در آنکارا مجبور به فرود کرد و وسایل مسافران را برای پیدا کردن سلاح‌هایی زیر و رو نمود که ادعا می‌شد قرار است به دست ارتش سوریه برسند. مقامات روسی توضیح دادند که پوتین به دلایل پزشکی مجبور شده سفر خود را به تأخیر بیندازد؛ اما این توضیح هم شایعات را متوقف نکرد.
* اختلافات ترکیه و روسیه درباره سوریه و سرنوشت بشار اسد
دو کشور بر سر مسئله سوریه اختلافات شدیدی با هم دارند؛ آنکارا می‌گوید بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه (که زمانی یکی از نزدیک‌ترین شرکای منطقه‌ای اردوغان بود) بدون حمایت روسیه نمی‌توانست تا امروز در مسند خود باقی بماند. از طرف دیگر، مسکو معتقد است حمایت سیاسی از شورشیان در سوریه (از جمله توسط ترکیه که از همان ابتدا حامی شورشیان بوده است) به معنای دخالت غیر قابل قبول در امور داخلی کشوری دیگر است و تهیه سلاح برای مخالفان اسد (که به اعتقاد روسیه بیش‌تر تحت تأثیر ایدئولوژی‌های افراطی هستند تا آزادی‌خواهی) موجب گسترده‌تر شدن ابعاد خون‌ریزی‌ها در سوریه شده است.
* سابقه اختلافات دو کشور بر سر استقرار پدافندهای موشکی ناتو در مرزهای ترکیه
در همین حین، درخواست ترکیه برای استقرار موشک‌های ضد بالستیک «پاتریوت» در مرز ترکیه با سوریه توسط ناتو موجب افزایش تنش‌های لفظی بین روسیه با ناتو و در نتیجه ترکیه شده است؛ آنکارا ادعا می‌کند این موشک‌ها را برای مقابله با استفاده احتمالی اسد از کلاهک‌های شیمیایی به عنوان آخرین راه چاره برای حفظ موقعیتش می‌خواهد.
روسیه درباره تحولات موشکی در نزدیکی مرزهای خود بسیار حساس است و سال گذشته هم نارضایتی خود را از اقدام آنکارا به استقرار سیستم‌های راداری هشدار سریع (یکی از بخش‌های مهم پدافند موشکی ناتو) در جنوب شرق آنتالیا اعلام کرد.
اگرچه هدف اصلی این رادارها مقابله با تهدید از جانب ایران است که ادعا می‌شود دارد برای دستیابی به سلاح هسته‌ای تلاش می‌کند؛ اما مسکومعتقد است این پدافندهای موشکی تهدیدی برای امنیت روسیه به حساب می‌آید.
* روسیه و ترکیه حاضر نیستند به خاطر اختلاف درباره بحران سوریه، روابط اقتصادی خود را به خطر بیندازند
با توجه به این پیش‌زمینه، رسانه‌ها حق داشتند از سفر پوتین انتظار خبرسازی زیادی داشته باشند؛ به ویژه که او و اردوغان درباره موضوعات تنش‌زا زبان تندی هم دارند. با این حال، در دیدار اخیر دو طرف چنین اتفاقی نیفتاد. اگرچه هر دو طرف به موضع خود در قبال سوریه پایبند ماندند؛ اما همچنین تأکید کردند که حاضر نیستند روابط اقتصادی خود را که اهمیت استراتژیک زیادی دارد، به خاطر بحران سوریه به خطر بیندازند.
* توافق روسیه و ترکیه برای گسترش حجم تبادلات تجاری
حجم تبادلات تجاری دو طرف در حال حاضر 35 میلیارد دلار است و توافقنامه‌های فراوانی هم در استانبول امضا شد تا این حجم طی چند سال آینده سه برابر شود. وابستگی بسیار شدید ترکیه به گاز طبیعی روسیه هم عامل دیگری است که ضمانت می‌کند علی‌رغم اختلافات سیاسی، روابط دو طرف باثبات باقی خواهد ماند.
* توافق روسیه برای صادر کردن فناوری هسته‌ای به ترکیه به منظور استفاده در تولید انرژی
از طرف دیگر، حجم سرمایه‌گذاری ترکیه در روسیه نیز میلیاردها دلار تخمین زده شده و دو طرف همچنین توافق کردند تا روسیه فناوری هسته‌ای خود را برای تولید انرژی در اختیار ترکیه قرار دهد. روسیه همچنین بعد از آلمان، دومین کشوری است که هر سال بیشترین تعداد توریست‌ها را به ترکیه می‌فرستد؛ موضوعی که تعاملات اجتماعی و فرهنگی بین دو طرف را نیز افزایش داده است.
* پوتین و اردوغان بدون کوتاه آمدن از مواضع متفاوت خود درباره سوریه، اشاره کردند که آماده‌اند تا برای حل بحران با هم همکاری نمایند
رابطه نزدیک شخصی بین اردوغان و پوتین هم که سال‌ها قدمت دارد، در طور مذاکرات استانبول باعث شد تا دو طرف تنش‌ها را کنار بگذارند. اگرچه هیچ‌کدام از دو طرف از موضع خود درباره سوریه پایین نیامد؛ اما هر دو اشاره‌های کوچکی کردند که حاضرند جهت رسیدن به راه‌حلی برای این بحران با هم همکاری کنند.
مثلاً، پوتین اشاره کرد که نظرات جدیدی درباره سوریه مطرح شده و دو طرف آن‌ها را مورد بررسی بیش‌تر قرار خواهند داد؛ هرچند هنوز مشخص نیست این نظرات دقیقاً چه هستند. اردوغان هم این بار از موقعیت به وجود آمده برای انتقاد از اسد استفاده نکرد؛ کاری که معمولاً در هر فرصتی انجام می‌دهد. به عکس، وی اعلام کرد که آنکارا و مسکودر نهایت «یک نتیجه» را برای سوریه می‌خواهند؛ حتی اگر به ظاهر با هم اختلاف داشته باشند.
سخنان چند روز پیش «ولادیمیر واسیلیف» یکی از نزدیک‌ترین دستیاران سیاسی پوتین در شورای شهر روسیه نشان می‌دهد مسکو کم‌کم دارد به این نتیجه می‌رسد که اسد در مدیریت بحران سوریه اشتباهاتی انجام داده است. ظاهراً روسیه تلاش می‌کند تا هیچ‌کدام از گزینه‌های خود را از بین نبرد؛ حتی اگر هنوز تصمیم نداشته باشد اسد را رها کند.
* پایین آمدن روسیه از موضع خود درباره استقرار سپر دفاع موشکی ناتو در مرزهای ترکیه پس از دیدار پوتین و اردوغان
در همین حین، یک روز بعد از مذاکرات پوتین و اردوغان در استانبول، سرگی لاوروف نخست‌وزیر روسیه انتقادهای خود را از استقرار پدافند پاتریوت در مرزهای ترکیه کاهش داد و در بوکسل اعلام کرد که آنکارا حق دارد از خود دفاع کند. وی همچنین افزود که مقامات ناتو به وی اطمینان داده‌اند که این ائتلاف هیچ قصدی برای دخالت در سوریه ندارد.
* ترکیه هم تلاش می‌کند تا مثل روسیه همه گزینه‌های موجود را درباره سوریه حفظ کند
شواهدی هم وجود دارد که نشان می‌دهد ترکیه نیز نمی‌خواهد گزینه‌های خود را درباره سوریه بسوزاند؛ با وجود آن که موضعش درباره اسد بدون تغییر باقی‌مانده است. به عنوان مثال، بیانات «ولکان بزکر» از دیپلمات‌های ارشد سابق ترکیه، از نمایندگان مهم حزب عدالت و توسعه اردوغان، و رئیس کمیته روابط خارجه در پارلمان این کشور، به خوبی این مسئله را نشان می‌دهد.
«بزکر» در پاسخ به سؤالاتی دو روز پس از دیدار پوتین از ترکیه، در طول یک مصاحبه تلویزیونی اعلام کرد که هر راه‌حلی برای بحران سوریه باید منافع بلندمدت روسیه را در این کشور به رسمیت بشناسد و تأمین کند.
از این سخنان می‌توان نتیجه گرفت ترکیه حاضر است در آینده با عناصر حکومت کنونی سوریه، به جز خود اسد، همکاری کند و این نشان می‌دهد ترکیه هم به دنبال حفظ همه گزینه‌های موجود است. البته تعجبی هم ندارد؛ زیرا هیچ‌کدام از انتظارات آنکارا درباره سوریه تا کنون درست از آب در نیامده است.
* مقامات ترکیه به این نتیجه رسیده‌اند که حل بحران سوریه بیش از هر چیز دیگری مستلزم توافق مسکوو واشینگتن است
یکی از عوامل وزارت خارجه در آنکارا به خبرگزاری المانیتور گفت که مقامات ترکیه دارند به این نتیجه می‌رسند که هرگونه راه‌حلی برای بحران سوریه مستلزم توافق نهایی بین مسکوو واشینگتن است. نشست هیلاری کلینتون وزیر خارجه آمریکا و سرگی لاوروف وزیر خارجه روسیه در دوبلین ایرلند برای بحث در این‌باره هم در همین جهت بوده است.
* علی‌رغم اختلافات سیاسی روسیه و ترکیه، دو طرف مایلند همچنان روابط عمدتاً اقتصادی بین خود را حفظ کنند
بنابراین اگرچه آنکارا و مسکودرباره سوریه اختلاف‌نظر دارند؛ اما هیچ‌کدام حاضر نیستند به خاطر دولتی که به اعتقاد دو طرف دارد نفس‌های آخرش را می‌کشد، روابط خود را کنار بگذارند. روسیه دارد روش‌های جدیدی را برای حل و فصل دیپلماتیک بحران و انتقال قدرت در سوریه امتحان می‌کند و ترکیه هم با موضوعی که قبلاً آن را رد می‌کرد کنار آمده است؛ این که پس از کناره‌گیری اسد، عناصر مهمی در حکومت کنونی سوریه هنوز بر سر کار باقی خواهند ماند.
اساس واقعی روابط بین ترکیه و روسیه مسلماً اقتصادی است و منافع مشترک دو طرف در این زمینه هم روز به روز افزایش پیدا می‌کند؛ بنابراین احتمال بروز بحران در روابط بین آنکارا و مسکونیز روز به روز کاهش می‌یابد.
انتهای پیام/912x8
