به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات فارس، ماه اکتبر برای نویسندگان ماهی پر از استرس و از اهمیت زیادی برخوردار است. هر ساله با آغاز ماه اکتبر شبح نوبل بر فراز سر نویسندگان به حرکت در می‌آید. از چند ماه پیش، گمانه‌زنی‌ها در حلقه‌های فرهنگی آغاز می‌شود و نام نویسندگانی که در سال‌های اخیر به گونه‌ای در رسانه‌ها مطرح بوده‌اند بر سر زبان‌ها جاری می‌شود؛ اما در خاتمه اعضاء آکادمی نوبل جایزه به نویسنده یا شاعری می‌رسد که کمتر کسی به آن فکر می‌کرده است. اما به راستی روند این انتخاب چگونه است؟ یک نویسنده یا شاعر چگونه به این جایزه دست می‌یابد؟ آیا در روند انتخاب این افراد مسائلی دیگری هم دخالت دارند یا نه صرفاً به فعالیت‌های ادبی و فرهنگی وی توجه می‌شود؟
روند این انتخاب‌ها به هر صورتی که باشد، نشان از آن دارد که عدالت خداوند در این میان نقشی ندارد، بلکه این 18 عضو آکادمی نوبل هستند که حکم خود را صادر می‌کنند و نوبل ادبیات آن سال را به یک نویسنده می‌دهند.
• پیشنهاد مؤسسات و مراکز علمی
مؤسسات مهم علمی و پژوهشی هر ساله تا اول ماه فوریه لیست افراد پیشنهادی خود برای دریافت جایزه نوبل را به بنیاد نوبل ارسال می‌کنند. اعضاء آکادمی نوبل، گروه و حلقه‌های ادبی مشهور، اساتید ادبی و زبان شناسان، برندگان جایزه نوبل و... از افرادی هستند که از این حق برخوردارند تا گزینه‌هایی را به بنیاد نوبل پیشنهاد دهند.
اعضاء آکادمی از ماه فوریه تا ماه آوریل، به مدت سه ماه، به بررسی پیشنهادات ارائه شده می‌پردازند و از میان لیستی که گاه تعداد آن‌ها از هزار نفر هم تجاوز می‌کند نام 20 چهره ادبی برای دریافت جایزه را انتخاب می‌شود. اما ماجرای انتخاب افراد به اینجا ختم نمی‌شود و با بررسی‌های بیشتر تا ماه می، تعداد این افراد به 5 نفر کاهش پیدا می‌کند و لیست نهایی برای انتخاب در آن سال مشخص می‌شود.
پس از انتخاب لیست نهایی در ماه می، هجده عضو برجسته آکادمی نوبل به بررسی آثار این 5 نویسنده و شاعر منتخب می‌پردازند. البته گفته می‌شود که برنده جایزه در ماه می همان سال مشخص می‌شود و از آن تاریخ به بعد علاوه بر آثار نویسنده، رفتارها و موضع‌گیری‌های نویسندگان نیز زیر ذره‌بین قرار می‌گیرد.
سرانجام در ماه اکتبر، این شبح که نزدیک به یک سال بر بالای سر نویسندگان به پرواز درآمده بر سر یکی از نویسندگان می‌نشیند. هجده عضو آکادمی در جلسه‌ای دور هم جمع می‌شوند و نظر خود را به طور مخفیانه اعلام می‌کنند و پس از شمارش آرا، نویسنده‌ای که بیش از نیمی از آرا را از آن خود کرده، در آن سال برنده جایزه نوبل انتخاب می‌شود.
هیچ نویسنده‌ای به این جایزه دست پیدا نمی‌کند مگر اینکه پیش از این حداقل نام او دو بار در این لیست حضور پیدا کرده باشد. بنابراین نویسندگان بسیاری هستند که نام آن‌ها بارها در لیست تکرار می‌شود اما موفق به دریافت این جایزه نمی‌شوند.
بنا یک سنت دیرین در بنیاد نوبل، نام هیچ یک از دیگر کاندیداهایی که نام آن‌ها در فهرست نهایی هر سال قرار دارد، اعلام نمی‌شود. همچنین نام شورای نظر دهنده و بحث‌هایی که در مورد کاندیداها صورت گرفته علنی نمی‌شود. این اسناد پس از 50 سال در اختیار عموم قرار می‌گیرند.
• اعضاء آکادمی نوبل
آکادمی نوبل از 18 عضو مادام‌العمر تشکیل شده که از برترین استادان فرهنگی سوئد هستند. دو تاریخ شناس، دو فیلسوف، سه متخصص در زبان‌های کشورهای شمالی و... زمانی که در لیست نهایی آن‌ها نویسنده‌ای قرار می‌گیرد که آثار وی کمتر شناخته شده است، آن‌ها از مترجمان و کارشناسان بین‌المللی درخواست می‌کنند تا نمونه‌هایی از نوشته‌های آن نویسندگان را ترجمه کنند.
• در آکادمی نوبل چه جوایزی به نویسنده داده می‌شود؟
آکادمی نوبل در سال 1895 با سرمایه 9 میلیون و دویست هزار دلار ایجاد شد و بهره سرمایه هر ساله قبل از پانزده ماه نوامبر بین 5 برنده تقسیم می‌شود. میزان این پول در دوره‌های مختلف متغییر بوده اما یکی از بخش‌های ثابت این جایزه بوده است.
در مراسم جایزه نوبل به نویسنده انتخاب شده یک مدال طلا، دیپلم افتخار و مبلغ قابل توجهی پول به واحد کرون سوئد داده می‌شود. این مبلغ به میزان درآمد بنیاد نوبل در آن سال بستگی دارد. اگر در سالی تعداد برندگان بیش از یک نفر باشد، این مبلغ به طور مساوی میان آن‌ها تقسیم می‌شود.
میزان پولی که در طول این سال‌ها به نویسندگان داده شده، نوساناتی داشته و همواره ثابت نبوده است. در ابتدا میزان این پول نزدیک به 160 هزار کرون بود در سال 1945 این میزان به 122 هزار کرون کاهش پیدا کرد. بعد از جنگ جهانی دوم این پول افزایش پیدا کرد و در سال 2011 میزان آن 11 میلیون و 660 هزار کرون بود.
اعضاء آکادمی نوبل با توجه به بحران اقتصادی که چند سال اخیر بر اروپا سایه افکنده است، مبلغ جایزه در سال 2012 را کاهش دادند. آکادمی نوبل مبلغ جایزه امسال را 20 در صد کاهش داد و مبلغ آن را 8 میلیون کرون (یک میلیون و صد هزار دلار) اعلام کرد.
مدال طلای نوبل از دیگر جوایزی است که به نویسنده منتخب در آن سال داده می‌شود. این مدال طلا دارای دو رو است. یک روی آن تصویری از آلفرد نوبل حک شده و روی دیگر آن شعری از ویرژیل، شاعر بزرگ یونانی، قرار دارد. این عبارت یونانی از این قرار است: inventas vitam juvat excoluisse per artes. معنای این عبارت به فارسی از این قرار است: خلاقیت‌ها مایه ترفیع حیات هستند، حیاتی که توسط هنر زیبا سازی شده است. این شعر یکی از ابیات ترانه ششم، بیت 663 سروده ویرژیل است. طراحی این مدال را اریک لیندربرگ بر عهده داشته است.
• شرایط شرکت در مراسم اعطای جایزه نوبل
«هفته نوبل» یکی از رویدادهای مهم در کشور سوئد محسوب می‌شود که در ماه دسامبر قرار دارد. روز 10 دسامبر هر سال مراسم اعطای جوایز برگزار می‌شود و افراد انتخاب شده به سخنرانی خواهند پرداخت. در این مراسم ویژه دیپلم افتخار آکادمی نوبل از دست پادشاه سوئد به افراد منتخب داده می‌شود.
شرکت در این مراسم شرایط خاصی دارد. افرادی که در این مراسم شرکت می‌کنند باید لباس‌های خاصی را بپوشند. آقایانی که به دریافت جایزه نائل می‌شوند کت و شلوار فراک و پاپیون سفید می‌زنند و در این مجلس حضور پیدا می‌کنند. از سوی دیگر خانم‌هایی که به دریافت جایزه نائل می‌شوند نیز باید پوشش خاصی بر تن کنند. اما همیشه افراد منتخب مجبور به انجام این کار نیستند و می‌توانند با لباس‌های محلی کشور خود در مراسم شرکت کنند؛ اتفاقی که در سال 1982 و در مراسم تقدیر از نویسنده مکزیکی، گابریل گارسیا مارکز، رخ داد و وی با لباس کلمبیایی در مراسم شرکت کرد.
جایزه ادبی نوبل به لحاظ اعتبار مالی یکی از مهم‌ترین جوایز مالی در جهان است که تداوم آن در یک قرن اخیر نقش مهمی در شهرت آن داشته است. اما سو گیری‌های آن در سال‌های مختلف همواره به این موضوع دامن زده است که آیا ملاک انتخاب‌ها بر اساس توانایی‌های ادبی افراد است یا شرایط دیگری هم در این انتخاب دخیل هستند؟
انتهای پیام/و
