به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، کویر دق سرخ در شرق اردستان قرار دارد که وسعت آن حدود 639 کیلومترمربع است، مرتفع‌ترین نقطه آن 2 هزار و 85 متر (سیاه‌کوه) و پست‌ترین آن 922 متر (حاشیه کویر دق‌سرخ) است.
کویر دق‌سرخ که هر ساله تعداد بسیاری از توریست‌ها و گردشگران داخلی و خارجی را در خود جای می‌دهد، به طور کامل تحت تأثیر میزان رطوبت و آبدارى کویر و فرسایش ناشى از اثر باد است، یعنی به هنگام کاهش میزان سطح ایستایى کویر، حاشیه کویر تا حدودى رطوبت خود را از دست داده و بلورهاى نمکى به دلیل اینکه نمک‌هاى رس فرصت کشیده شدن به سطح را ندارند، تشکیل مىشوند و هم به شکل زمین شخم‌زده یا گل‌کلمی تبدیل مىشوند.
زمانی که به این کویر بروید آن بخش از حاشیه کویر که در مجاورت با تپه‌هاى ماسه‌اى است تا حدودى به هنگام جریان‌هاى آشفته بادى یا گردبادى تأثیر مى‌پذیرند و از یک لایه ماسه‌اى با ضخامت فوق‌العاده کم پوشیده مىشوند و به هنگام مرطوب شدن حاشیه کویر و در صورتى که ماسه بر جایى مانده باشد، با رس و نمک آغشته شده، رسوب مى‌کند و از آن پس ماسه بادى که ریخت‌شناسى ناشى از کند و کاو بادى و فرسایش جانبى را داشته، تحت تأثیر تخریب شیمیایى قرار مى‌گیرد.
هر چند این عمل تا حدودى شیب حاشیه کویر را به سمت داخلی به طور محسوسى افزایش مى‌دهد، اما در کوتاه‌مدت و تا خشک شدن مجدد حاشیه کویر به دلیل کاهش سطح ایستایى کویر، امکان سایش نمک‌هاى سطح زمین شخم‌زده (کلمى) و حتى سایش بخش بسیار فوقانى آن بر اثر انرژى حاصل از باد وجود دارد.
نکته ویژه و جالب توجهی که منجر شده کویر دق‌سرخ را از دیگر کویرها متمایز کرده است، زمین‌هاى کلمى شکل و چندضلعى‌های نمکى حاشیه کویر است که گاهى ارتفاع آن تا 15 سانتى‌متر مى‌رسد.
با بررسی‌های که کارشناسان انجام داده‌اند، این چندضلعى‌ها سه نوع است، یکی کاسه‌اى که دیواره‌ها از اطراف بالاتر از شعاع مرکزی فضاى چندضلعى قرار مى‌گیرد که به دلیل بالا آمدن رطوبت به طریق مویینه و بدون فشار جانبى به این صورت درمی‌آید.
نوع دوم چندضلعى گنبدی شکل به نحوى که شعاع مرکزى فضاى چندضلعى بالاتر از دیواره آن قرار مى‌گیرد که به دلیل فشار جانبى این شکل را به خود می‌گیرد و در نوع سوم که چشم‌انداز بسیار زیبا است، چندضلعى‌هاى دروازه‌اى شکل که هر طرف به جز یک طرف که به سمت پشت به آفتاب است، به علت فشار جانبى وارده بالا مى‌آید و آن طرفى که پایین قرار مى‌گیرد، امکان دیدن داخل چندضلعى را فراهم مى‌کند.
رس واقع در زیر چندضلعى‌هاى نمکى و یا لایه نمکى فوق‌العاده چسبنده است، به نحوى که حتى آبراهه‌هاى جریانى ناچیز سطحى قبل از اینکه لایه رسى را شیاردار کرده باشد، لایه نمکى را مشبک کرده است.
دیوار هم‌چنین آبراهه‌هایى از نمک‌هاى تغییر رنگ یافته به دلیل همراه بودن با رسوبات بادى و مارنى تشکیل شده و کف آبراهه نیز انباشته از رسوبات نمکى همراه با رس و مارن است.
اگر از حاشیه کویر به سمت میانى کویر حرکت کنیم، به دلیل نمک فوق‌العاده‌ای که دارد، به خصوص گیاهان نمک‌دوست نیز به چشم نمى‌خورند، به طور کلى برخان‌ها و تپه‌هاى ماسه‌اى مهم‌ترین اشکال ماسه‌اى این منطقه را تشکیل مى‌دهند و به صورت آشکارى جهت حرکت باد غالب را نشان مى‌دهند.
تپه‌های ماسه‌ای اغلب ساکن و تثبیت شده به نظر مى‌رسند و با امتداد شمالى جنوبی به صورت عرضى شکل گرفته‌اند و خط‌الرأس ظریف و نازکى بر امتداد و بر قله آنها دیده مى‌شود که اغلب با امتداد غیر مستقیم، یعنى قوس‌دار و کج شده هستند.
اشکال ماسه‌اى چون از منشأ بادى هستند، بنابراین در شرایط اقلیمى بسیار خشک به وجود آمده‌اند و متناسب با تغییر میزان سرعت باد و جهت‌هاى مختلف شکل‌هاى متفاوتی پیدا کرده‌اند، که تپه‌هاى عرضى اغلب در جنوب‌شرقى این بخش گسترش دارند.
در کل شکل غالب سطحی تپه‌های کویر دق‌سرخ دارای کشیدگى‌هاى ستاره‌ای شکل است و نشان دهنده بادهایى با جهت‌هاى مختلف و اغلب گردبادى است.
به نظر می‌رسد که جهت بادهاى تشکیل دهنده بازوان نامتقارن تپه‌ها و برخان‌هاى منطقه بادش مال شرقى و جنوب و جنوب‌غربى است، در افواه عامه افراد ساکن در محل این باد به باد خراسان معروف است که در اواخر بهار و تابستان جریان دارد.
اشکال دیگر ناهمواری‌هاى ماسه‌اى، تجمع ماسه‌ها در مقابل دیوار و موانع از جمله گیاهان است، بخشى از این مانع‌ها را افراد ساکن در بعضى مناطق مستعد سکونت از جمله حبیب‌آباد، على‌آباد و حاجى‌آباد به منظور در امان ماندن از هجوم ماسه‌ها ایجاد کرده‌اند.
کویر یکی از مکان‌های جذاب برای گردشگری است که بودن در ساعات روز و شب هر کدام زیبایی مخصوص به خود را دارد که با رعایت نکته‌هایی از جمله اینکه مقدار آب کافی به همراه داشت، می‌توان لحظات خوشی را سپری کرد.
انتهای پیام/خ10/ط4000
