به گزارش خبرگزاری فارس از زاهدان سیستان از روزگاران کهن گاهواره فرهنگی شکوفا بوده به طوری که آثار بزرگ و نشانه‌های با شکوه آن تا به امروز دیده می‌شود.
مردم سیستان در گذر تاریخ دگرگونی‌های بسیار زیادی دیده‌اند اما با خونسردی و استواری بر دشواری‌ها چیره شده و شکوه ملی و مذهبی خویش را نگه داشته و همواره به رفتار و کردار پسندیده و منش‌های نیکوی اخلاقی شهرت یافته‌اند، همین ویژگی‌ها توانسته این سرزمین مرد خیز را از آسیب یورش‌ها، کشتارها، چپاول‌ها بی‌مهری و ستم دولت‌ها نگه دارد.
منطقه سیستان دارای آثار و بناهای تاریخی بسیار با ارزشی است که باید با حفظ و حراست از این آثار و بناها بتوانیم گذشته شیرین خود را برای آیندگان تشریح کنیم.
اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان با راه‌اندازی موزه مردم‌شناسی زابل، گام مهمی در راستای حفظ و حراست از فرهنگ و تمدن مردمان به ویژه زنان این منطقه برداشته است.
در موزه مردم‌شناسی زابل، بیشتر آثار جمع‌آوری شده مربوط به شهرسوخته است، شهری که با مدیریت زنان اداره می‌شده و از تنوع بسیار زیادی در زمینه‌های تولیدات صنعتی، سفال، مرمر، فلز و جواهرات و چوب‌تراشی برخوردار بوده که آثار کشف شده از آن نشانی بر این ادعاست.
جواهراتی که در شهرسوخته یافت شده و امروز در موزه مردم‌شناسی زابل مشاهده می‌کنیم نشان از توجه زنان شهرسوخته به زیورآلات، خودآرایی و زیبایی است که این خود گواهی بر تمدن و با فرهنگ بودن مردم آن زمان است.
در تمام قبور متعلق به زنان شهر سوخته، سرمه‌دان، سرمه و شانه دیده می‌شود و بیشترین اشیای به دست آمده از شهر سوخته را زیورآلات قیمتی تشکیل می‌دهند که با هنرمندی و ظرافت بسیار ساخته شده‌اند.
تکه‌هایی از صنایع دستی مردم شهرسوخته، بافتنی‌ها و… بر اساس قضا و قدر در لابه‌لای سنگ‌ها و خاک‌ریزه‌ها به جا مانده و از سوختگی نجات یافته تا به ما بفهماند که زنان آن روزگاران از هر پنج انگشتشان هنر می‌باریده است.
زنان شهرسوخته در استفاده از سنگ‌های گران‌قیمت بسیار تبحر داشته و گردن‌بندها و دستبندهای به دست آمده از این منطقه، یکی از شاهکارهای هنری 5 هزار سال پیش محسوب می‌شود.
بر اثر مطالعات باستان‌شناسان در قبری متعلق به یک زن 18 ساله بسیار ثروتمند، سرمه‌دان، سرمه، شانه، جعبه آیینه فلزی، میله سرمه‌کشی مرمری، هاون سرمه‌کوبی و سایر وسایل تزیینی به دست آمده و جنس و نوع اشیا نشان می‌دهد که این زن بسیار ثروتمند بوده، اما در قبور دیگر زنان نیز همین اشیا با جنس‌های معمولی و ارزان‌تر دیده می‌شود که این نیز نشان از اختلاف طبقاتی در آن روزگاران است.
با این وجود توجه زنان و دختران سیستانی امروز به هنرهای دستی و خانگی ریشه در گذشته داشته و از زنان شهرسوخته به آنها به ارث رسیده است.
مطالعات باستان‌شناسی نشان می‌دهد مردمان 5 هزار سال پیش، از تمدن و فرهنگ خاصی برخوردار بوده‌اند به طوری که برای زندگی خود تقسیم‌بندی داشته زیرا جدا بودن مناطق مسکونی، فرهنگی، مذهبی و حتی واقع بودن قبرستان در خارج از شهر نشانگر این است که آنان از سطح آگاهی و فرهنگ بهره‌مند بوده‌اند.
آیین دفن مردگان در شهرسوخته نیز بسیار جالب و دیدنی است، در شهر سوخته یعنی 5 هزار سال قبل مردم می‌دانستند که باید مکان دفن مردگان از مکان زندگی دور باشد، آنها نیز گورستان داشته و از نظر طبقه زندگی گورستان‌های آنها با هم متفاوت بوده و قبرستان را طوری ساخته‌اند که در زیر یه لایه‌جوش قرار گرفته و همین تفکر موجب شده قبرهای کشف شده سالم باقی بمانند.
در 5 هزار ساله پیش مردم شهرسوخته در آسمان به دنبال خدا می‌گردند و متوفی را به سمت نور خورشید دفن می‌کنند...
کشف نخستین چشم مصنوعی در شهرسوخته که متعلق به یک خانم است، نیز نشان می‌دهد که زنان آن زمان چقدر به زیبایی اهمیت می‌داده و برای این موضوع ارزش قائل می‌شده‌اند.
روی این چشم مصنوعی ریزترین مویرگ‌های داخل چشم توسط مفتول‌های طلایی به قطر کمتر از نیم میلی‌متر طراحی شده‌اند که علاوه بر تفکر و اندیشه بسیار آنها، نشان از ذوق، استعداد و توجه به ظریف‌کاری و زیبایی مردمان آن روزگار است.
شهرسوخته طرز تفکر مردمی را به ما نشان می‌دهد که در 5 هزار سال پیش در این شهر زندگی کرده و دنیا را بازتر دیده و در نهایت صلح، آرامش و دوستی و بدون هیچ‌گونه نگرانی در شرق فلات ایران زندگی می‌کردند.
* محوطه تاریخی شهرسوخته حرف‌های ناگفته بسیار دارد
کف محوطه شهرسوخته مملو از تکه‌های سفال، سنگ‌های قدیمی و قیمتی، اشیای فرهنگی و …. است که هر کدام یک دنیا حرف برای باستان‌شناسان و دوستداران میراث فرهنگی دارند.
وسعت شهر سوخته 151 هکتار است که این مساحت شامل پنج بخش از قبیل زندگی مردم عادی، بناهای پادگان و عمومی شهر، بخش صنعتی، گورستان و میدان مرکزی است که تاکنون سه در صد از آن کاوش شده است.
بیش از 460 محوطه (تپه) تاریخی در پیرامون شهرسوخته وجود دارد که 400 محوطه با شهرسوخته پیوند رسمی دارد.
محوطه باستانی شهر سوخته در 50 کیلومتری شهرستان زابل، یکی از مهم‌ترین محوطه‌های پیش از تاریخی در ایران است که پس از هشت فصل کاوش مداوم در این منطقه، هنوز ناگفته و پرسش‌های بسیاری درباره این منطقه وجود دارد.
* موزه مردم‌شناسی زابل گنجینه‌ای ارزشمند برای مردم سیستان
و اما موزه مردم‌شناسی زابل که برای شناخت بیشتر مردم شهرسوخته و چگونگی زندگی در آن زمان، اطلاعات بسیار جالبی در اختیار ما می‌گذارد، خود یکی از بناهای تاریخی منطقه سیستان است.
مدیر موزه مردم‌شناسی زابل در این زمینه به خبرنگار فارس می‌گوید: موزه مردم‌شناسی زابل یکی از بناهای تاریخی است که دولت با تخصیص اعتبار ویژه‌ای در سال 85، توانست این گنجینه تاریخی را در سیستان احیا کند.
طاهره شهرکی بیان داشت: ساختمان موزه مردم‌شناسی سیستان در آغاز قرن 19 میلادی توسط انگلستان به عنوان کنسولگری برای اهداف استعماری در منطقه احداث شد.
وی افزود: در سال 1368 این ساختمان به عنوان گنجینه موقت و نمایندگی میراث فرهنگی شهرستان زابل عنوان یافت.
شهرکی ادامه داد: از سال 68 به بعد اقدامات برای مرمت و بازسازی این بنا آغاز شد به طوری که 18 سال طول کشید تا اینکه در نهایت در دولت نهم و در سال 85، موزه مردم‌شناسی سیستان فعالیت خود را آغاز کرد.
وی تصریح کرد: در سال 85، با تخصیص اعتباری به مبلغ 50 میلیون تومان، اشیای مورد نیاز و اشیای مردم‌شناسی خریداری شد.
مدیر موزه مردم‌شناسی زابل تصریح کرد: در دوره‌های بعدی نیز اعتبارات تخصیص یافته به این موزه تکمیل به طوریکه هم اکنون 80 درصد شیوه ساخت این موزه مطابق با استاندارد‌ها است.
وی در زمینه زیربنای این موزه نیز گفت: این بنا در قطعه زمینی به مساحت 3 هزار و 952 مترمربع و زیربنای هزار و 125 مترمربع واقع شده است.
دوستداران میراث فرهنگی می‌توانند با بازدید از موزه مردم‌شناسی سیستان به 5 هزار سال پیش سفر کنند و با فرهنگ و تمدن غنی گذشته مردم سیستان به ویژه مردمان شهر سوخته آشنا شوند که قطعاً خالی از لطف نخواهد بود...
سیستان گام‌های سبزتان را در ایام نوروز انتظار می‌کشد.
..................................
گزارش از: مریم سرگزی
.................................
انتهای پیام/صا10/گ2000
