"الجزیره" از درون: 6 هزار کارمند و سالانه یک میلیارد دلار بودجه

به گزارش فارس به نقل از روزنامه الجریده، "جرج مالپرونو"، خبرنگار روزنامه فرانسوی "فیگارو" که مدتی را با "شبکه قطری الجزیره" همکاری داشت، در مقاله‌ای به تبیین دیده‌ها و شنیده‌های خود در این شبکه می‌پردازد و در این خصوص چنین می‌نویسد:
 
* شرایط سخت ورود به مقر شبکه
 
کسانی که به هر دلیل خواهان بازدید از شبکه "الجزیره" در "دوحه" پایتخت کشور قطر هستند، باید پیش از ورود به مقر این شبکه مجوز خود را به مراکز ایست و بازرسی که در ورودی‌های مقر این شبکه وجود دارند، ارائه و سپس اجازه بازرسی از خودروی خود را پیش از ورود به محوطه آن بدهند که در این اواخر با تدابیر امنیتی ویژه‌ای محافظت می‌شود.

"علی" یکی از خبرنگاران الجزیره درباره این تدابیر امنیتی می‌گوید: مواضع ضد سوری ما موجب می‌شود،‌ مراقب خود باشیم و خوشبختانه هم اکنون استودیوهای زیر زمین برای این شبکه احداث شده که به ما اجازه می‌دهد، حتی در صورت در معرض حمله قرار گرفتن باز به پخش برنامه‌های خود ادامه دهیم.
 
*"الجزیره ورزشی" آخرین طرح در حال اجرای الجزیره
 
علی پس از آن بخش "الجزیره ورزشی" را به من نشان داده و توضیح می‌دهد که این آخرین طرح در حال اجرای الجزیره است که امسال پانزدهمین سال تاسیس خود را جشن می‌گیرد.

حسنی مبارک، رئیس جمهور مصر زمانی درباره نقش الجزیره در جهان عرب گفت بود که این شبکه به "بشکه باروتی" می‌ماند که حتی می‌تواند، پایه‌های بزرگ‌ترین رژیم‌های عربی را متزلزل کند.
 
*شبکه‌ای با 20 شبکه فرعی
 
شبکه الجزیره یک ایستگاه پخش خبر به دو زبان عربی و انگلیسی و ایستگاهی ویژه پخش اخبار و 17 کانال را دربرمی‌گیرد که 15 کانال آن کدگذاری شده و 3 ایستگاه مخصوص پخش برنامه‌های ویژه کودک است.
پس از اعلام خرید حق پخش مسابقات جام جهانی فوتبال و آغاز به کار شبکه "اخبار ورزشی" به زبان فرانسه، اروپا به هدف بعدی این دولت بسیار کوچک و ثروتمند تبدیل شد.
 
*اهداف نهفته در پس تاسیس الجزیره
 
هنگامی‌که شیخ "حمد بن خلیفه آل‌ثانی" در سال 1996 بر پدر قیام کرد و قدرت را در قطر به دست گرفت، امیر جدید برای حمایت خود از همسایه سعودیش و دست و پا کردن جایی برای خود در این جهان پهناور به فکر تاسیس این شبکه افتاد تا از طریق تبلیغات و رسانه‌ها خود را در این جهان مطرح کند.

در ابتدا اجرای این طرح اقدامی دیوانه‌وار تلقی می‌شد، اما تاسیس پایگاه نظامی آمریکا اطراف شهر "دوحه" پایتخت قطر این امکان را برای امیر این کشور فراهم کرد تا آرزوهای خود را محقق کند و پس از آن بود که شبکه الجزیره به ابزاری دیپلماتیک برای فعالیت‌های سیاسی و گسترش نفوذش تبدیل شد.
 
* از دست رفتن اعتبار شبکه/روابط مخفی صدام با الجزیره
 
زمان چندانی نگذشت که "الجزیره" بسان "سی‌ان‌ان" و "بی‌بی‌سی" جای خود را در میان مخاطبانش که اغلب عرب بودند، باز کرد و بنا به ادعای آنها به "صدای اعراب" تبدیل شد، اما به تدریج اعتبار این شبکه به دلیل جهت‌گیری‌های خاصش زیر سوال رفت، به عنوان مثال "اسامه بن لادن" از این شبکه برای بیان ارسال پیام‌های خود پس از حملات 11 سپتامبر استفاده کرد و پس از سرنگونی رژیم دیکتاتوری "صدام حسین" در سال 2003 در عراق نیز سرویس اطلاعات و جاسوسی آمریکا (سیا) بر اسنادی در بغداد دست یافت که از روابط سری دیکتاتور عراق با شبکه الجزیره پرده برمی‌داشت. 

 در آن زمان امیر قطر برای سرپوش نهادن بر این رسوایی اقدام تغییر کادر مدیریتی شبکه کرد، اما مدیریت جدید نیز نتوانست سد و مانعی برای این گرایشات سیاسی و خبری شبکه ایجاد کند، به ویژه آن که الجزیره در این زمان تجربه‌های خبری و تبلیغاتی لازم در عرصه رسانه‌ها را به دست آورده بود.
 
* تبلیغات و برنامه‌های هدفمند
 
با آغاز انقلاب‌های مردم عرب بار دیگر و این‌بار آشکارتر شبکه الجزیره اصول و مبادی حرفه‌ای را زیر پا گذاشت و در حالی‌که برخی انقلاب‌ها مانند تونس و مصر و لیبی را پوشش خبری کاملی می‌داد، از برخی انقلاب‌های دیگر مانند بحرین و یمن به سادگی گذشت و در بهترین وضعیت اگر آنها را ناآرامی و هرج و مرج آشوب نمی‌خواند، از آنها به سادگی می‌گذشت، گویی اصلا اتفاقی در این کشورها رخ نداده است.

یکی از خبرنگاران الجزیره درباره پوشش خبری انقلاب مصر توضیح می‌دهد که دوربین‌های الجزیره 24 ساعته بر میدان التحریر زوم شده بود و خبرنگاران الجزیره به هرکس در این میدان می‌رسیدند، مصاحبه می‌کردند، بی‌آنکه درباره درستی اخبار تحقیق کرده باشیم.
 
* منابع مالی هنگفت شبکه
 
از جهت دیگر شبکه الجزیره را باید شبکه‌ای عجیب خواند. منابع مالی این شبکه بسیار کلان و در مواردی در غیرقابل تصور است، بگونه‌ای که بودجه سالیانه آن به حدود یک میلیارد دلار می‌رسد و این جدای از درآمدهای تبلیغاتی این شبکه است و بی حد و حصر توسط امیر قطر حمایت می‌شود.

در راهروهای این شبکه هیچ کس اجازه ندارد که با خبرنگاران خارجی صحبت کند و اگر هم کسی را بیابی با کسی صحبت کند، خلاصه آن تاکید بر زیر سوال رفتن اعتبار و مصداقیت این شبکه در کشورهای عربی است.

* همکاری مدیر عامل سابق الجزیره با سیا

یکی از کارمندان این شبکه در گفتگویی که با وی در کافه تریای شبکه داشتم، تاکید می‌کرد که امیر قطر باید فکری برای تغییر و تصحیح سیاست‌های شبکه کند که در غیر این صورت قدرت تاثیرگذاری خود را بر جهان عرب و افکار عمومی آن از دست خواهد داد.  
اواخر سپتامبر مدیر عامل الجزیره برکنار شد تا بار دیگر شک و تردیدها درباره ماهیت واقعی عملکرد این شبکه زیر سوال رود،‌ "وضاخ خنفر"، مدیر عامل وقت الجزیره به جاسوسی و همکاری با سیا متهم شده بود.
 
* شش هزار کارمند
 
اگر بخواهیم درباره افراد شاغل در این شبکه سخن بگوییم، باید آن را تحت نفوذ و سلطه کامل خاندان حاکم دانست. انتخاب کارمندان و انتصاب‌ها و انتخاب‌ها و عزل‌ها و برکناری‌ها هم اکنون برعهده "شیخ احمد بن جاسم"، مهندس صنایع نفت است.

پس از برکناری خنفر، مدیر عامل سابق مدیر عامل جدید شبکه الجزیره در اولین گفتگوی مطبوعاتی خود تاکید کرد که الجزیره باید به روزهای اول خود بازگردد: شفاف، روشن، دقیق". اگرچه "إبراهیم هلال"، خبرنگار کهنه‌کار بی‌بی‌سی معتقد است، این برای الجزیره امری غیرممکن می‌نماید، سیاست‌های قطر الجزیره را وادار می‌کند تا در انتخاب خبرها و گزارش‌هایش جهت‌گیری‌های سیاسی‌ امیر قطر را در نظر داشته باشد، به‌ ویژه اگر در این میان این اخبار به منافع آمریکا در منطقه ضربه وارد کنند، چرا که قطر به خوبی می‌داند بدون حمایت‌های آمریکا حتی جایی برای نفس کشیدن در منطقه هم نمی‌یافت، چه رسد به اینکه نقش فعالی را در لیبی و هم اکنون در سوریه ایفا کند.

همانگونه که مدیر جدید شیخ احمد بن جاسم باید رشد و گسترش مجموعه را نیز مدنظر داشته باشد که هم اکنون تعداد کارمندان آن به 6 هزار نفر می‌رسند. همچنین باید اوضاع جاری در شبکه را نیز زیر نظر داشته باشد تا بروز مفساد مالی در آن بسان عملیات اختلاسی که در شبکه "الجزیره کودکان" روی داد و منجر به برکناری "محمود بوناب" مدیر آن شد، جلوگیری کند. بوناب به دست بردن در فاکتورهای خرید فیلم‌های مستند برای شبکه کودکان الجزیره متهم شده و هم اکنون تحت بازجویی و تحقیق و از قطر ممنوع الخروج شده است.

* راه‌اندازی شبکه مخصوص برای نوجوانان

پس از برکناری بوناب، "هیا النصر" جای او را در شبکه کودکان الجزیره گرفت، وی مدیر ارتباطات موسسه "موزه"، همسر دوم و بلند پرواز امیر قطر است تا به این وسیله خاندان حاکم قبضه قدرت و حاکمیت خود را بر شبکه بیش از پیش تحکیم کند، از جهت دیگر اطلاعاتی وجود دارد که تاکید می‌کند که این شبکه درصدد تاسیس شبکه‌ای برای نوجوانان است. یک کارشناس فرانسوی درباره انتصاب "النصر" به سمت مدیر شبکه کودکان الجزیره می‌گوید که همسر امیر قطر فردی آینده نگر است چون به این وسیله تلاش می‌کند، حیطه نفوذ خود بر کودکان و نوجوانان قطری را از طریق این شبکه توسعه و گسترش دهد و زمینه ساز به قدرت رسیدن بی‌دغدغه پسرش "شیخ حمد" به قدرت باشد.
 
* ادامه سیاست‌ها و جهت‌گیری‌های گذشته
 
در گفتگو با کارمندان در الجزیره مانند "عدی خطیب"، کارگردان عراقی یا یک خبرنگار مغربی آنها به شدت از انتخاب ریاست جدید شبکه ابراز تاسف می‌کنند و می‌گویند که شیخ احمد بن ثامر یکی از افراد خاندان حاکم و فردی محافظه‌کار است، در حالی‌که انتظار می‌رفت، ریاست جدید تغییری در خط مشی شبکه ایجاد کند که این انتخاب به معنای خط بطلان کشیدن بر این تصورات و انتظارات است.

* هشدار ریاست شبکه به خبرنگاران درباره نحوه استفاده از فیس‌بوک

در حالی‌ که یکی دیگر از کارمندان این شبکه درباره اوضاع جاری در آن را به اوضاع جاری در مصر تشبیه می‌کند و می‌گوید: ریاست شبکه تغییر کرده است، اما نظام خنفر همچنان بر الجزیره حاکم است و در همین راستا متوجه شدیم که ریاست شبکه با ارسال نامه‌هایی برای کارمندان خود به آنها نسبت به استفاده درست از فیس بوک هشدار داده است.

* حذف لوگو به دلیل از دست دادن اعتبار
 
زیر سوال رفتن وجهه شبکه الجزیره مسئولان این شبکه را واداشته تا نشان الجزیره را از گوشه شبکه جدید خود، "الجزیره وزرشی" حذف کنند که قرار است، ‌برنامه‌های ورزشی خود را به زبان فرانسه پخش کند. یک کارشناس فرانسوی درباره این اقدام مسئولان الجزیره توضیح می‌دهد که پژوهش صورت گرفته نشان می‌دهد که شبکه الجزیره جایگاه ناخوشایندی میان فرانسوی‌ها دارد.

انتهای پیام/ص