ترویج پژوهش در جامعه به اصلاحات ریشه‌ای نیازمند است

به گزارش خبرگزاری فارس از قم، هر از چند گاهی در کشور ما مسائلی از سوی عده­ای دلسوز مطرح می­شود که غالبا ناشی از غفلت­های عمده در مسائل بنیادی مورد نیاز کشور است. اتفاقی که پس از تذکرات دلسوزانه بزرگان به طور معمول مشاهده می­شود این است که این نظرات به صورت شعار در جامعه با رویکردی تبلیغاتی گسترش پیدا کرده سیلی از همایش­ها، مسابقات، جشنواره­ها، بیل بردها، پوسترها و... در این رابطه به راه می­افتد.
گرچه شاید به نوعی همه ما به این روند عادت کرده­ایم اما هر از گاهی بهانه­ای سبب توجه دوباره به این مشکل می‌شود.
22 تا 28 آذر به عنوان هفته پژوهش در تقویم ما ایرانی­ها نام‌گذاری شده و تقریبا کسی نیست که در اهمیت این موضوع برای رشد و بالندگی کشور تردید داشته باشد.
طبق روال همیشگی جامعه ما هفته­ای به نام این موضوع در تقویم نام‌گذاری شده و کارگروهی در دستگاه­های مختلف تعریف می­شود تا حجمی از برنامه­ها را برای آن هفته تعریف ­کنند. مسئولان با هزار زحمت دعوت می‌شوند و سالن­ها رزرو شده و رسانه­ها دست بکار می­شوند.
در نهایت احتمالا دستگاهی که برنامه­های پر و پیمان­تری برگزار کرده باشد، فعال­ترین دستگاه در حوزه پژوهش قلمداد می­شود اما اتفاقی که در عمل می­افتد معمولا تناسبی با این سر و صداها ندارد و مشکلات پژوهش و پژوهشگران هنوز پا بر جا مانده­ است.
هفته پژوهش تمرکزی از برنامه­های مختلف در رابطه با این موضوع در خود دارد اما در عمل حتی وقتی با متولیان این برنامه­ها صحبت می­کنیم متوجه می­شویم که خود آنان نیز هیچ اطمینانی از تاثیرگذاری این برنامه­ها ندارند و تنها به دلیل وظیفه­ای که برایشان مشخص شده این برنامه­ها را دنبال می­کنند تا گزارش­هایی را برای ارائه به مقام بالاتر خود آماده کنند غافل از اینکه روح پژوهش در جامعه جز با فرهنگ‌سازی و انجام فعالیت­های ریشه­ای جاری نمی­شود. فرهنگ‌سازی در زمینه پژوهش مانند هر موضوع دیگر به اصلاحات ساختاری در بینش و عملکرد جامعه نیاز دارد.
نیاز امروز جامعه کاربردی شدن پژوهش و نقش­آفرینی آن در زندگی مردم است که از طریق کاربرد در تصمیم‌گیری­های اساسی جامعه محقق می‌شود. یکی از شعارهای سازمان­های امروز این است که «‌بدون پژوهش تصمیم‌گیری نکنیم » اما باید دید در عمل این شعار تا چه حد محقق شده است و مسولان تا چه اندازه در تصمیم‌گیری‌های خود نتایج فعالیت‌های پژوهشی را مد نظر قرار می‌دهند.
یکی دیگر از امور مهم در این زمینه نگاه به پژوهش در محیط آکادمیک کشور است. بسیاری از خبرگان این عرصه به نحوه ارزش‌گذاری مقالات و تحقیقات و نوع نگاه به آن معترضند. نگاه کمیتی برای ارزش‌گذاری محققان یکی از مشکلات مهم این عرصه است.
همچنین روحیه مدرک‌گرایی که در جامعه به طور گسترده فراگیر شده مانعی برای رشد روح پژوهنده در دانشجویان است. از طرفی در مدارس نیز اصالت نمره و معیارهای سنجش برای ورود به دانشگاه، مانعی جدی برای صرف وقت از طرف دانش­آموزان و معلمان برای پژوهش و یادگیری خلاقانه است.
معلمان کتابی به دست دارند که باید تا پایان سال تحصیلی آن را به دانش­آموز بی‌کم و کاست درس دهند و دانش­آموز نیز می­داند تنها راه رفتن به مقطع بالاتر و قبولی در دانشگاه یاد گرفتن خط به خط این کتاب درسی است.
در گزینش برای مشاغل نیز در بهترین حالت محفوظات افراد در آزمون­های استخدامی مورد سنجش قرار
می­گیرد و پژوهنده بودن در کنار عواملی مانند مدرک و معدل دانشگاهی، نمره آزمون و خصوصا رابطه در آخرین مرحله مورد توجه قرار می­گیرد.
در حوزه صنعت نیز به نظر می­رسد به دلیل ضعیف بودن رابطه آن با دانشگاه و عدم رقابتی بودن فضای صنعتی کشور، پژوهش جایگاه خود را به طور کامل نیافته است.
با وجود همه این مشکلات انجام ده­ها یا شاید صدها برنامه در هفته پژوهش ذهن انسان را به این نگرانی نزدیک می­کند که شاید این حوزه مانند بسیاری از حوزه­های اساسی کشور به نگاه سطحی و شعار زدگی مبتلا شده باشد.
================‌   
یادداشت از زینب آخوندی
================‌
انتهای پیام/ج10