قرارگرفتن کتاب در سبدکالایی نیروهای مسلح و افتتاح نمادین کتابخانه پایداری در مسکو
خبرگزاری فارس: معاون ادبیات و انتشارات بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس گفت: پس از دیدار رهبری با کتابداردان با مسئولین تعاون ستاد کل مذاکره شد تا کتاب‌ها را با تدوین سیر مطالعاتی در سبد کالایی نیروهای مسلح قرار قرار دهیم که این کار در هفته دفاع مقدس اجرایی میشود.
به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات فارس، دفاع در سرزمین هر کشوری معنایی یگانه دارد اما قطعاً دفاعی مقدس همانند مقابله رزمندگان کشورمان در برابر اهریمنی چون صدام و کشورهایی که از تجاوز وی پشتیبانی کردند، خوش‌آیند نبوده و همواره نکوهش شده اما پیروزی سپاه اسلام به علت پایداری مقدس به افتخارات تاریخ این سرزمین پیوست. با آغاز هفته دفاع مقدس به دیدار سرهنگ حسن رسولی معاون ادبیات و انتشارات بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس رفتیم و با وی پیرامون اقدامات این معاونت در خصوص چاپ و انتشار کتابهای دفاع مقدس پرداختیم.
برخلاف دیگر مصاحبه‌ها که باید نامه نگاری شده و وقت قبلی گرفته و هزار دردسر دیگر؛ رسولی با وجود اینکه در تدارک برنامه‌های هفته دفاع مقدس بود، ما را پذیرفت و به سؤالات‌مان پاسخ داد که مشروح این گفت‌وگوی 2 ساعته را در زیر می‌خوانید.
*سیر تغییرات بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس
فارس: درباره فعالیت‌ها و زمان آغاز به کار معاونت ادبیات بگویید، از چه زمان واژه «نشر» به نام بنیاد حفظ آثار افزوده شد؟
راجع به فعالیت بنیاد حفظ آثار باید عرض کرد، در زمان جنگ و دوران دفاع مقدس ستادی به نام «ستاد تبلیغات جنگ» تشکیل شد. این ستاد فعالیت‌های تبلیغی جنگ را راهبری میکرد که در همان زمان سازمان‌ها و نهادهایی چون صدا و سیما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نیروهای مسلح در کارهای این ستاد شرکت مشارکت اطلاعیه‌های مهم درباره جنگ از طریق این ستاد منتشر می‌شد.
به دلیل این نوع ارتباط، در اقدامات آن زمان سوابق در این ستاد باقی ماند که بخشی اختصاص به روزنامه‌های داخلی آن دوران دارد، هفته‌نامه‌ها و نشریات خارجی که از کشورهای خارجی عربی و اروپایی می‌رسید در مجموعه بنیاد وجود داشت. فیلم‌ها یا عکس‌های انحصاری موجود بود. اعزام عکس‌‌ها، فیلم‌سازان از طریق این ستاد صورت می‌گرفت؛ پس از پایان جنگ اقدام خوب و موثری که انجام شد اینکه ستاد با آن محتوا و ترکیب خود را حفظ کرده و به نام «بنیاد حفظ آثار دفاع مقدس» تغییر نام داد که با مدیریت مهندس چمران تشکیل شد و وی چندین سال رئیس بنیاد بود و فعالیت‌های دوران دفاع مقدس در قالب‌های مختلف منعکس میکرد.
اغلب قالب‌ها در بخش‌های هنری، برگزاری جشن‌های شعر و فیلم و تئاتر و موسیقی، تولید آلبوم جنگ که 6 جلد در همان دوران به چاپ رسید و چاپ سایر مجلدات هنوز ادامه دارد، در زمینه هنری هر آنچه فعالیت بود در آن معاونت انجام می‌شد، معاونت تبلیغات فعالیت‌های مناسبی را در این دوره پی‌گیری میکرد که هنوز هم به همان نحو پی‌گیری میشود و کارهای پژوهشی و تحقیقاتی هم در همان زمان انجام می‌شد که امروز شکل پیشرفته‌ای را یافته که تبدیل به «پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس» شده که جا داشت که این کار زودتر انجام می‌شد.
بخش دیگر از کارهای دفاع مقدس مربوط به بخش ادبی بود که از بدو زمان تاسیس بنیاد معاونت ادبیات هم راه اندازی شد که با برگزاری جشنوارههای شعر، بهترین کتاب دفاع مقدس کار خود را آغاز کرد و با تشکیل جلسات کارشناسی در حوزه‌های شعر، خاطره و داستان مشغول فعالیت شد که هنوز هم برنامه‌ها ادامه دارد. در دورانی که گذشت بنیاد سیر تکاملی خود را هم طی کرد به این نحو که معاونت تحقیقات مبدل به پژوهشگاه شد، سازمان وموزه دفاع مقدس تاسیس شد که فعالیت‌های مقدماتی آن در حال انجام است.
در ادامه مسیر نام بنیاد به «بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس» در دوران سردار افشار تغییر یافت. بنیاد تاکنون دو اساسنامه مصوب دارد که یکی در بدو تاسیس مصوب از مقام معظم رهبری وجود دارد و اساسنامه تکمیلی هم در زمان آغاز ریاست سردار باقرزاده به تصویب رسید که شکل تکامل یافته‌تر آن اساسنامه است، در این دوران با مدیریت‌های مختلف معاونت، سیر تکاملی طی شده است، در شروع فعالیت‌های بنیاد، فعالیت‌ها تنها در 8 استان بود که 5 منطقه جنگی و سه منطقه غیرجنگی شامل همدان، اصفهان، چهارمحال و بختیاری بود که در دوران سردار افشار این تعداد به 15 استان رسید و در دوران سردار باقرزاده تمام استان‌ها دربرگرفت و سه اداره استان تهران داریم که مجموع 34 مرکز میشود که با بنیاد مرکز 35 مرکزی می‌شویم؛ بنیاد جای خود را در کل کشور باز و فعالیت منطقی دارد؛ اینکه مسئولین لشکری و کشوری از بنیاد انتظاراتی را دارند این امر نشان جایگاه والای بنیاد دارد.
در این طی طریق معاونت ادبیات هم سیرتکاملی خود را پیموده به این نحو که چند کار مهم اتفاق افتاده، نخست اینکه در گذشته کلید فعالیت استان‌ها بطور متمرکز از تهران هدایت و راهبری می‌شد و در واقع آنها خود کار عملی انجام نمی‌دادند در این دوره و از زمان ریاست سردار باقرزاده با حضور و فعالیت معاونت سابق سردار احسام یک هویت بخشی به استان‌ها صورت گرفت از این بابت که به آنها اجازه داده شد تا شوراهای کارشناسی داشته، جشنوارههای استانی برگزار و کتاب‌ها در استان چاپ کنند و متکی به مرکز نباشند، خواسته شد تا سوژه‌های کارشناسی را فعال کنند.
به این دلیل ادارات کل در استان‌ها مجبور شدند افرادی را وارد معاونت ادبیات کنند که از نظر تخصصی افراد وارد و ورزیده باشند. این اقدام بسیار موثری بود و بنده مهمترین کار این امر را می‌دانم اگرچه مشکلاتی هم به شکل طبیعی وجود دارد چرا که همه استان‌ها در یک سطح نیستند که فعالیت‌هایشان در حد خیلی خوب باشد، اما فعالیت‌ها در حد عالی خوب و بسیار خوب و متوسط داریم، ولی در مجموع فعالیت‌ها در کل استان‌ها و معاونت نمره خوبی می‌گیرد.
اما نباید به این امر اکتفا کرد و باید این خوب را به مرحله عالی رساند؛ این مهم بستگی به برنامه‌ریزی در مرکز دارد تا استان‌ها چگونه بتوانند فعالیت‌های خود را ارتقاء دهند.
*پوشش ضعیف رسانه‌ای جشنوارههای استانی
فارس: مطالبه معاونت ادبیات بنیاد از استان‌ها چه بود؟
همین که از استان‌ها درخواست، مطالبه و فعالت کردیم بخش اعظم کار بود که به یاری خدا انجام شد. در این دوره باز یکی از موارد سیر تکاملی، برگزاری کنگره‌های سراسری شعر دفاع مقدس بود که تخصصی‌تر، دقیق و با موضوع‌بندی جدید به عرصه آمد.
تا پیش از این یک عنوان کلی وجود داشت، تمام اشعار وارد تهران می‌شد و به شکل متمرکز داوری بر آنها صورت می‌گرفت و کنگره برگزار می‌شد، اما حسنی که در آن دوره وجود داشت و تا به امروز حفظ شد اینکه کنگره‌ها را در تهران برگزار نمی‌کردیم، در استان‌ها برپا می‌شد که استان‌های جنگی در اولویت قرار داشت، لذا 19 کنگره تا به حال برگزار کردیم که در برخی استان‌ها بیش از یکبار اجرا شده؛ اما برپایی در تهران به ندرت اتفاق افتاده و اغلب سعی شده خارج از تهران برپا شود. این امر سبب شده دیگر استان‌ها فعال و درگیر شدند؛ اما یک بدی داشت و دوری از تهران به عدم پوشش خبری و یا ضعیف بودن آن دامن می‌زد.
فارس: کنگره شعر سال گذشته در یزد هم اینگونه بود؟ کنگره سال گذشته در یزد در سطح استان پوشش خوبی داشت، در تمام ایام از فعالیت پشتیبانی شد ولی از کل کشور کمتر رسانه‌ای شد؛ باید در این باره اندیشید که اگر کنگره را در استان‌ها برگزار می‌کنیم نباید صدمه وارد شود.
* همه جشنواره‌هایی که بنیاد برگزار می‌کند
فارس: جشنوارههای استانی چطور؟
جشنوارههای استانی که شکل گرفت سبب شد افراد بیشتری در کنگره‌ها حضور یابند، چهره‌های جوان در این عرصه وارد شدند اگر چه موفقیت چشم‌گیری نداشتند؛ اما نفس حضورشان در جشنواره ارزشمند بود، پس از آن جشنوارههای استانی در استان‌ها جا افتاد، موضوعات کار شده هم متنوع شد، از یک موضوع به 4 موضوع اصلی و امسال به 5 موضوع گسترش می‌یابد. موضوعاتی چون، شعر دفاع مقدس، دفاع مقدس با مضامین عاشورایی، شعر دفاع مقدس و مقاومت ملل و کشورهای اسلامی، شعر کودک و نوجوان و امسال هم شعر دفاع مقدس و «بیداری اسلامی» در کنگره گنجانده شده است.
فارس: معاونت ادبیات متولی چند جشنواره است؟
کنگره شعر دفاع مقدس، جشنواره کتاب، جشنواره خاطره‌نویسی، جایزه ادبی یوسف ...
فارس: درباره جشنواره خاطره‌نویسی بفرمایید چرا دوره دوم برگزار نشد؟
یک دوره از این جشنواره برپا شد که دور دوم هم اکنون در استان‌ها فراخوان داده است، البته خاطره به جهت اهمیت و نوع نگارش از توجه خاصی برخوردار است، برای آن کنگره در نظر گرفته شده یعنی جشنوارههای استانی برگزار میشود برگزیده‌های آنها به کنگره راه می‌یابند و در مجموع خاطرات در کنگره داوری می‌شوند.
فارس: درباره داستان کوتاه یوسف و نام جشنواره توضیح دهید؟
در سیر تکاملی که درباره معاونت ادبیات عنوان شد، جشنواره داستان‌نویسی هم مطرح شد که تا به حال 5 دوره آن برگزار شده است؛ که البته مورد استقبال قرار گرفت، عنوان و نام جشنواره بنام «یوسف» نخستین بار بدین شکل و با این ادبیات، توسط معاونت کنونی اتفاق افتاد که پس از آن دیگر مکان‌ها هم جوایز ادبی را مطرح کردند.
این جشنواره به طور متمرکز در تهران انجام میشود. به دلیل دقت و حساسیت و ماهیتی که داستان دارد در تهران شاهد برپایی آن هستیم اما در استان‌ها شورای کارشناسی داستان نداریم؛ امیدواریم با فعالیت بیشتر استان‌ها به شرطی که بتوانند از عهده کار برآیند آرام آرام این موضوع هم به آنها واگذار شود. فراخوان این جشنواره به استان‌ها اعلام شده و در حال جمع‌آوری داستان‌های کوتاه هستیم که امسال نیز دوره‌ای دیگر از آن برپا خواهد شد که اختتامیه آن نیمه دوم سال برگزار میشود.
فارس: جشنواره کتاب چطور؟
در این مرحله هم با سیر تکاملی روبرو هستیم در گذشته در 4 یا 5 موضوع و سپس به 8 مورد ارتقاء یافت و سال گذشته 14 گروه را داریم که به اقتضای آثار رسیده گروه‌ها تشکیل می‌شوند؛ افزایش تعداد گروه دلیل بر کیفیت نیست.
حداقل هر 5 اثر در یک گروه گنجانده می‌شوند تا دقت کار بالا رود، لذا در این دوره 14 گروه را شاهد هستیم و برای داوری راهبری می‌کنیم، کاری که بنده از سال گذشته آغاز کردم و امسال نیز آن را تعقیب می‌کنیم، این است که هر برنامه اجرایی توسط یک گروه ارزیابی از فعالیت‌های قبل، بعد و حین اجرا ارزیابی می‌کنند که جزء فعالیت‌های پژوهشی محسوب میشود که "نیازسنجی"، "اثرسنجی" و "اثربخشی" آنها مورد توجه قرار می‌گیرد که اگر کارها نواقصی دارد متوجه شویم و اینگونه نباشد که تنها جشنواره احیا شود بلکه به سمت علمی و دقت فراوان حرکت می‌کنیم.
این امر مورد تاکید بوده که به مسائل روز آشنا شده تا با اتفاقاتی که در جهان اسلامی می‌گذرد بیگانه نباشیم، خود را محدود به 8 سال دفاع مقدس نکنیم چرا که 8 سال دفاع مقدس ما مختص آن 8 سال نیست و همانگونه که رهبر انقلاب فرمودند «دفاع همچنان باقی است» ایشان نیز به دفاع مقدس اشاره دارند؛ حتی الفاظی که ایشان برای دفاع 33 روزه لبنان و یا 22 روزه غزه بکار بردند لفظ «دفاع مقدس» بود.
*130عنوان کتاب تولیدات سالانه بنیاد
* فارس: معاونت ادبیات سالانه چند جلد کتاب منتشر و رونمایی می‌کند؟
به طور متوسط حدود 120 یا 130 عنوان هر ساله تولید کتاب داریم، امسال هم باز به همین شکل کار انجام شد که در سوم خرداد 35 عنوان رونمایی داشتیم و برای هفته دفاع مقدس در تاریخ 6 مهر هم بالغ بر 50 عنوان کتاب رونمایی خواهد شد.
این رونمایی در منزل شهید «زین‌الدین» در شهر مقدس قم انجام میشود؛ بدلیل اینکه فضای رونمایی صرفا رونمایی و سخنرانی نباشد، با تدبیر و اندیشه سردار باقرزاده فرمودند این مراسم به منازل شهدا میهمان شود، این موضوع به همه استان‌ها بخشنامه شد تا حتی‌الامکان رونمایی کتاب‌ها در این هفته دفاع مقدس در منازل شهدا برگزار شود و ما هم در تهران به شکل متمرکز در قم این مراسم را برگزار می‌کنیم؛ منزل شهید زین الدین به این دلیل انتخاب شد که پدر شهید زین‌الدین که به تازگی فوت شد خود ناشر بود و انتشارات داشت و فعالیت‌های ادبی انجام می‌داد.
فارس: از مسئولین چه افرادی برای رونمایی دعوت شده‌اند؟
شخصیت اصلی «مادر» شهید است که در این مراسم حضور دارد و امیدواریم بتوانیم از سخنان وی استفاده کنیم، مسئولین استان هم دعوت خواهند شد. به جهت اهمیت موضوع ریاست بنیاد هم اعلام کرده که خود نیز در این مراسم حاضر خواهد شد.
*افتتاح نمادین در مسکو؛ ارسال کتاب به 105 کشور
فارس: در مورد کتابخانه‌هایی که قرار بود در کشورهای دیگر راه‌اندازی شود توضیح دهید؟
از سال گذشته با ارتباطاتی که با سازمان ارتباطات اسلامی برقرار کردیم قرار شد اقدامات مشترکی انجام شود که بخشی از آن اختصاص به رونمایی از کتاب‌ها در 3 خرداد در آن سازمان داشت.
بر این اساس بنا شد که کتابهای مناسب برای کشورهای مختلف ترجمه شود تا بهره از آثار منحصر به داخل کشور نشود.
تا در این راستا کتابخانه‌ها در کشورهای مختلف هم تجهیز شود؛ بر اساس استعلام، ما اعلام آمادگی کردیم و آن را پذیرفتیم و با هماهنگی‌ها این کار را به سرانجام رساندیم که در حدود 105 دفتر نمایندگی را در قالب 90 کشور افتتاح خواهیم کرد؛ کتاب‌ها ارسال شده تا در هفته دفاع مقدس همه آنها افتتاح شود؛ البته یک افتتاح نمادین در مسکو برگزار شد ولی به 105 نمایندگی کتاب‌ها ارسال شده است.
* قرارگرفتن کتاب در سبدکالایی نیروهای مسلح
فارس: حضرت آقا در دیدار با ناشران و متولیان امر کتاب و کتابخوانی عدم رضایت مندی خود را از میزان مطالعه و سرانه آن به جد ابراز داشتند و آنها را به عنوان دغدغه مطرح کردند، معاونت ادبیات در این راستا چه کرده تا به ارتقاء این میزان کمک کند؟
دغدغه رهبر انقلاب دردمندانه‌ای است که حتی از گذشته هم وجود داشت، امسال هم باز یک بار دیگر به آن اشاره کردند و به شکلی وارد جزئیات شده و تذکر دادند که خیلی برای بنده ناراحت کننده هم بود که چرا نتوانستیم در طی این چند سال این دغدغه را برطرف کنیم.
البته تعداد آثار به نسبت گذشته به لحاظ کمی افزایش یافته، اما در حد مطلوب نیست، اما آنچه مهم بود و در فرمایش رهبری وجود داشت اینکه طراحی کنیم تا کتاب در سبد کالای مردم قرار گیرد، با دوستان در شورای تخصصی سخنان ناب رهبر انقلاب را بررسی کردیم؛ اما باید دانست این انتقاد قطعا وارد است.
پس از آن دیدار با مسئولین تعاون ستاد کل که مسئول مایحتاج مسکن و ارزاق و فعالیت‌های مادی نیروها میشود مذاکره کردم تا بتوانیم با همکاری بنیاد تعاون ستاد کل نیروهای مسلح، کتاب‌ها را با تدوین سیر مطالعاتی در سبد کالا قرار دهیم، الحمدالله آنها هم رغبت و آمادگی خود را اعلام کردند و مشغول ساز و کارها هستیم و از ابتدای هفته دفاع مقدس کارها را آغاز کردیم.
در طول سال یک برنامه منظم ارائه کتاب در قالب بسته‌های فرهنگی با همکاری بنیاد تعاون در سبد کالا قرار گرفته تا در اختیار کارکنان و خانواده ایشان قرار گیرد که باید گفت قرار است این موضوع از ابتدا تا انتها رصد شود، که بدانیم تا چه میزان به اهداف رسیدیم که در صورت موفقیت آن را به سایر سازمان‌ها تعمیم دهیم تا کتاب وارد خانواده‌ها شود.
فارس: آقا ضمن صحبت‌های خود به رسانه‌ها و عدم تبلیغات مضر و ورود کتاب به تیزرها و رسانه‌ها و تبلیغ آن تاکید داشتند شما در این راستا برنامه‌ای دارید؟
از ابتدای امسال برای معرفی کتاب و همزمان با فرمایش رهبر انقلاب برای برطرف کردن دغدغه ایشان، برای نخستین بار طرح معرفی کتاب بیلبردهای شهری را در دستور کار قرار دادیم، البته تا پیش از این برای رونمایی‌ها از این بیلبردها استفاده میشود اما برای معرفی کتاب چنین کاری رخ نمی‌داد، اما این کار آغاز میشود و با هماهنگی‌هایی که با صدا و سیما انجام شده بخش معرفی کتاب‌ها را در دستور کار داریم که طی متن کوتاه معرفی در سیما و صدا این کار را انجام خواهد شد که در این مسیر رادیو و تلویزیون هم از این مهم استقابل کرده‌اند، امیدواریم این امر هم به نحو احسن انجام شود.
* نگاه بنیاد به ترجمه آثار دفاع مقدس و جلوگیری از برداشت های نامناسب
فارس: یکی از راه‌های انتقال ارزش‌ها و مفاهیم «ترجمه» است، در این راستا چه کردید؟
از سال گذشته کار و ترجمه را در دستور کار قرار دادیم؛ اما به دلیل اینکه ترجمه کار ساده‌ای نیست، نیازمند گروه ترجمه هستیم؛ به ترجمه کتابهای خارجی به فارسی نیازمندیم، اما ترجمه کتابهای فارسی به دیگر زبان‌ها نیاز افزون‌تری دیده میشود تا بتوانیم کتابهای خودمان را ترجمه کنیم، این کتاب‌ها بیش از ترجمه نیاز به تحقیق دارد که چه کتابی برای چه کشوری با چه فرهنگی تناسب دارد، خیلی موضوعات ممکن است در فرهنگ ما ارزش باشد که در دیگرها به دلیل تبلیغات سوء، ضد فرهنگ باشد؛ مثلا معنای ایثار و از خودگذشتگی ممکن است در کشوری به معنای «انتحار» باشد اما در کشور ما معنای انتحار و خودکشی نداشته و از خودگذشتگی است؛ باید در این مسیر دقت کرد و پیش از آغاز کتاب را با بررسی تمام برگزید.
در این راستا با همکاری سازمان ارتباطات اسلامی آثار را در اختیار آنها برای مطالعه قرار می‌دهیم و آثاری که برای ترجمه مناسب است ترجمه می‌کنند و با همکاری یکدیگر نسبت به چاپ اقدام می‌کنیم.
فارس: پس معاونت ادبیات بنیاد متولی ترجمه نیست؟
کار ترجمه را انجام می‌دهیم اما با همکاری سازمان ارتباطات این مسیر را طی می‌کنیم اما در میان معاونت‌های بنیاد، معاونت ادبیات متولی کار ترجمه است اما در پی پشتوانه علمی و دقیق هستیم تا اثری را ترجمه نکنیم تا در صورت ارسال به کشوری از آن برداشت سوء شود.
فارس: چه تعداد کتاب از طریق این همکاری ترجمه شده است؟
هنوز کار ترجمه انجام نشده، ولی کتاب‌ها را ابتدای سال پس از رونمایی تحویل سازمان ارتباطات اسلامی دادیم تا پس از مطالعه کار ترجمه را آغاز کنند.
فارس: معاونت ادبیات در قسمت نشر معمولاً متولی چه آثاری است؟ آیا کتابهای سفارشی هم داشتید؟
کتابهای سفارشی اغلب «پژوهش ادبی» بوده که سفارش داده شده؛ البته برای دانشجوها تا بتوانند از آن استفاده کنند؛ کار سفارشی در سال گذشته نداشتیم، هر اثری از داستان، خاطره و شعر توسط نویسندگان و شاعران انجام و ارائه شده، تنها مورد کتابهای پژوهش ادبی است که به جهت نوع کاری که بوده تدوین سفارش شده است.
فارس: در مورد فرهنگ دفاع و نشر آثار و انتقال آن توضیح دهید؟
هر فرهنگی از جمله فرهنگ دفاع مقدس جهت انتقال، راهکارهای متفاوتی دارد و اقدامات متعددی انجام میشود از فیلم و تئاتر و موسیقی و شعر داستان‌نویسی گرفته تا خاطره و هر آنچه وجود دارد و بخشی هم مربوط به ادبیات است که سعی داریم با برپایی جشنواره‌ها و چاپ کتاب یک بخش هم مطالعات علمی جهت ارزیابی کارها داشته باشیم که کارهایی که صورت می‌گیرد علمی باشد.
* جنگ نرم اهالی قلم
فارس: این روزها صحبت از جنگ نرم و هدف قرار دادن اهالی قلم است شما در این زمینه چه کردید؟
اگر بتوانیم در حوزه فرهنگ دفاع مقدس خوب کار کنیم وارد مبارزه با جنگ نرم دشمن هم شدیم، همین قدر که کتابهای ارزشمند خاطره و اقدامات آن دوران را منتشر کنیم مبارزه کردیم، هیچ زمانی پس از پیروزی انقلاب نبوده که دشمن ما را در حوزه فرهنگی رها کرده باشد در دل جنگ هم این کار را انجام می‌داد، البته نوع و حد آن متفاوت بود اما امروز بیشتر شده؛ با فعالیت‌هایی در زمینه شعر و ادبیات در مبارزه با جنگ نرم دشمن می‌توانیم ورود کرده و جذاب هم باشد، بسیاری از حرف‌ها که در قالب کارهای پژوهشی و تحقیقی باید بیان شود در قالب قطعه‌ای غزل، قصیده، رباعی می‌تواند تاثیر فراوان داشته باشد، خصوصا که شاعران متعهد باشند، که هستند، بسیار می‌توانند تاثیرگذار باشند.
در جریان داستان‌نویسی که مورد اقبال جوانان است بحث رمان بسیار تاثیرگذار است و اگر بر مبنای واقعیات باشند می‌تواند تاثیرات خود را بگذارد، اگر بتوانیم آثار خوبی را در این زمینه تولید کنیم و تبلیغات خوبی را در جهت معرفی آنها داشته باشیم بسیار در مقابله با جنگ نرم عمل کرده‌ایم. اگر بتوانیم همین روال را پررنگ‌تر و با تبلیغات بیشتر انجام داده و پیش بریم می‌توانیم موثر عمل کنیم.
فارس: درباره کتاب «گاه‌شمار عملیات شیمیایی عراق» بگویید کار ترجمه آن به کجا رسید؟
«گاه‌شمار عملیات شیمیایی عراق» که سال گذشته رونمایی شد، به سه زبان ترجمه شده، بخشی در لبنان ترجمه شده که به دست ما رسیده و به چاپ رفته (به زبان عربی)؛ اما قرار بود به زبان کردی ترجمه شود که از آخرین وضعیت آن اطلاعی ندارم و در نهایت در حال ترجمه به زبان انگلیسی است.
دنبال ناشری در کشور لبنان بودیم تا او کار چاپ را برعهده بگیرد، اما به دلیل تعطیلی انتشارات متاسفانه فعلا کار چاپ در لبنان متوقف شده اما درپی ناشری دیگر هستیم تا کار چاپ را همان جا انجام دهیم. چاپ به زبان کردی و انگلیسی هم به این شکل و درصددیم از ناشران خارجی که مشتاق چاپ آثار دفاع مقدس هستند بهره بریم.
فارس: چرا برخی از مسئولین خاطرات خود را مکتوب نمی‌کنند؟
گاهی به دلیل مشغله کاری فراوان و یا به این دلیل که اتفاقات را معمولی می‌دانند آن را نمی‌نویسند ولی از نظر دیگران و نسل پس از خود و فرزندان‌شان مهم است، لذا سفارش می‌کنم رزمندگان به موضوع خاطره به دید معمولی نگاه نکنند.
*توصیه های دوستانه و دل مشغولی روسا
فارس: شما تا به حال خاطرات خود را از جنگ مکتوب کرده‌‌اید؟
خیر، اما در جلسه چند وقت پیش درباره نگاه به شروع جنگ و مسائل سیاسی برای یکی از دوستان سخن گفتم که او گفت کاش این ماجراها را مکتوب کنی!
در زمان جنگ 18 سال داشتم که وارد سپاه شدم به دلیل جنگ، ورود یافتم اما همان زمان یک دید خوب و صحیح و عمیق نسبت به موضوعات روز داشتم، یعنی فعالیت‌های رئیس جمهور وقت بنی‌صدر، مورد انتقاد ما بود، براساس همان داستان‌ها تئاتر طنز درست می‌کردیم؛ برای اولین بار با اینکه خودم به بنی‌صدر رأی داده بودم با نخستین سخنرانی‌های وی برای ریاست جمهوری، متوجه شدم که بنی‌صدر انحراف اساسی از جریان انقلاب دارد و سخنرانی وی در میدان شهدا روز 17 شهریور به مناسبت شهدای این روز، جرقه انحراف وی برای ما بود، از همان جا هر گاه سخن می‌گفت با دقت گوش می‌کردم به جهت اینکه به نوع تفکر و نگرش وی انتقاد داشتیم؛ اما امروز که برای جوانان این موارد گفته میشود برای ما عادی است.
فارس: فکر نمی‌کنید برای بصیرت نسل سوم این ناگفته‌ها مهم باشد؟
صددرصد نیاز وجود دارد، خیلی مهم است که مطالب منعکس شود؛ همانند اغتشاشات فتنه 88 به توان چند برابر را در ابتدای انقلاب شاهد بودیم، در آن زمان که نه سپاه و نه نیروهای انتظامی و احزاب و گروه‌ها مثل قارچ تولید می‌شدند و سازمان‌ها و گروه‌ها یک شبه تاسیس می‌شدند؛ اما مردم به لطف خدا و رهبری حضرت امام مسیر اصلی را طی کردند و توانستند از فتنه‌های عجیب ابتدای انقلاب بدون پشتوانه گذشته عبور کنند.
اما نیاز است این مسائل بازگو شود، برخی از این ماجرا مربوطه به جبهه‌ها و بصیرت جوانان است و بخشی مربوط به انقلاب است. مهمترین فعالیت ادبیات، خاطره‌نویسی است و از هر چیز مهم‌تر است و در واقع پایه همه فعالیت‌های ادبی محسوب میشود. به دلیل عدم فراغت اغلب از نوشتن دور هستند بنده هم از این افراد هستم، اما دوست دارم فراغتی پیدا کنم که یا خودم بنویسم و یا مصاحبه‌گری مصاحبه‌ها را بنویسد و پیاده کند.
فارس: چرا برخی از نویسنده‌ها با گذشت از انقلاب رویکرد قلم‌شان متفاوت از آنچه بود شده است؟
شخصا با این افراد تماس نداشتم تا دلیل این نوع نگاه‌شان را بدانم، برخی گفتند که می‌خواهیم نگاه همه‌جانبه به موضوع داشته باشیم، ولی در برابر این سخن می‌گویم موضوع و ارزش‌های دفاع مقدس و آنچه در جنگ دیدیم و داشتیم هزار عنوان دارد که باید پرسید آیا به 999 عنوان پرداختیم که تنها این 10 عنوان را مطرح کنیم؟ فعالیت‌هایی که در موضوع ارزش‌ها به آن پرداخته شده آیا به خوبی منعکس شده است؟ ارزش‌ها به شکل واقعی ارایه شده که برخی از نقاط و نکته‌ها را بزرگ کنیم؟ این سوالاتی است که در برابر برخی قلم‌ها دارم؛ باید توجه کرد که درست است که نباید اغراق کنیم ولی واقعیت‌ها را باید بگوئیم؛ بد نیست دلیل ایجاد این نوع نگاه را از نویسندگان پرسید؛ مقام معظم رهبری فرمودند که اگر ما 80 سال هم در ارتباط با دفاع مقدس کار کنیم باز هم جا دارد.
فارس: مقام معظم رهبری هم به جز این سخن در این راستا مطالب فراوانی فرموده‌اند.
در تائید این سخن باید بگویم اگر محور کار نگاه و اندیشه مقام معظم رهبری باشد از خط منحرف نخواهیم شد؛ رهبری می‌فرمایند: «باید نگاه امید آفرین را مقدمه‌ای برای هر پیشنهاد و طرحی قرار دهیم و در توضیح و تشریح وضعیت از نگاه منفی و سیاه‌نمایی پرهیز کرد چرا که در سایه امید پیشرفت حاصل میشود.»
فارس: با توجه به مسئولیتی که دارید تا چه میزان به محتوا و مضمون آثار اشراف دارید؟
اگر بخواهم به تنهایی وارد عرصه‌ها شوم سخت است؛ اما با حضور کارشناسان در این زمینه به مضمون و محتوا به دقت می‌نگریم تا اثربخشی مثبت داشته باشیم، بنده هم آثار را رصد می‌کنم.
* وقتی معاون ادبیات بنیاد کتاب نمی‌خواند
فارس: چقدر کتاب می‌خوانید؟
هیچ، وقت ندارم
فارس: در مورد بخش پژوهش‌های ادبی کنگره شعر دفاع مقدس صحبت کنید.
این بخش اختصاصی برای خود ما است و انعکاس بیرونی نخواهد داشت؛ برای اینکه ارزیابی از کار داشته باشیم این بخش تشکیل شد و از افراد حاضر در آن خواستم تا ملاحظه نکنند و آنچه واقعیت است ارایه کنند.
فارس: دقیقا پژوهش‌ها در چه بخشی است؟
نام کار «بررسی میزان رضایت شرکت کنندگان در 19 کنگره سراسری شعر دفاع مقدس» از ابعاد مختلف کنگره مذکور است؛ که در آن موارد ریز بیان میشود، از توصیف فعالیت‌های جامعه‌شناختی، توصیف گویه‌های نظر‌سنجی کلی و جزئی گرفته تا موارد ابهامی.
برای هر کنگره قصد داریم چنین نظر‌سنجی را داشته باشیم تا در نهایت پژوهش دقیق حاصل شود، تا ماحصل این پژوهش در کنگره سال بعد اعمال شود.
فارس: مهمترین ماحاصل پژوهش استان یزد چه بود؟
از جمله مهمترین کاستی‌های این کنگره عنوان شده که در ماه اسفند بیشترین تراکم کاری کارمندان وجود دارد؛ برخی از شاعران مدعو تنها در روز اختتامیه به یزد آمدد، نوبت شعرخوانی به همه نرسید، عدم برگزاری جلسات نقد تخصصی
این موارد از علل نامناسبی کنگره نوزدهم است.
فارس: با توجه به آماری که می‌فرمایید امسال در اسفند‌ماه کنگره را برگزار نمی‌کنید؟
خیر، البته برنامه داریم تا کنگره را در اردیبهشت ماه برگزار کنیم، تراکم همایش‌ها و جشنواره‌ها در پایان سال بسیار است گویی همه در پی ارایه گزارش هستند؛ لذا در این مرحله روزی یک جشنواره برگزار میشود. از این رو کنگره شعر دفاع مقدس در اردیبهشت ماه 91 برگزار میشود.
فارس: محل کنگره شعر دفاع مقدس چه استانی است؟
پیش‌بینی ما استان کردستان است؛ قطعی اعلام نشده است اما در نیمه اول اردیبهشت 91 خواهد بود.
فارس: درباره میزان جوایز بگوئید. افزایش می‌یابد؟
اگر بودجه افزایش یابد بعد قطعا میزان جوایز هم افزون خواهد شد. طبق برنامه سال گذشته نفر اول یا سکه بهار آزادی دریافت میکرد اما اگر بتوانیم قصد داریم این میزان را افزایش دهیم.
فارس: چه شد آقای سنگری از دبیری کنار رفت؟
نظر خودشان بود و در ادامه که پیشنهاد تعویض دبیر علمی را ارایه کردند، چرا که وی 6 دوره دبیر علمی بود. این امر از دوره سردار حسام مطرح شد اما ایشان تاکید داشتند آقای سنگری بماند، موضوع مجدد در زمان معاونت بنده مطرح شد، در ابتدا بنده هم مخالفت کردم و با وی مشورت کردم و به این نتیجه رسیدیم که با سردار باقرزاده مطرح کنیم که سردار فرمودند با مشورت سنگری این تغییر صورت گیرد، با مشورت وی تصمیم به انتخاب دکتر اکرامی فر گرفتیم؛ دکتر اکرامی فر را دعوت کردیم به این دلیل که سابقه وی در این زمینه و داوری قابل قبول بود، با وی صحبت کردیم، علی‌رغم دیگر مسئولیت‌ها و تراکم کاری ایشان پذیرفتند و در طی روزهای آینده نشست خبری برگزار و نتایج اعلام میشود. اما داوری‌ها تا پایان شهریور به پایان خواهد رسید.
فارس: درباره نقد آثار در بنیاد حفظ آثار بگوئید.
باید با مناسبت و بدون مناسبت کارها را انعکاس داد، یکی از اقدامات در حوزه جنگ نرم انعکاس کارهای فرهنگی است تا افراد فکر نکند کاری صورت نمی‌گیرد، اساسا در تبلیغ کارها ضعیف هستیم؛ مقداری به این باز می‌گردد که می‌خواهیم رعایت انصاف را داشته باشیم و غلو نکنیم، اما افرادی که قید و بند ندارند، تبلیغات کذا می‌کنند، چرا که بنا دارند تبلیغات این چنین کنند، نبود را بود می‌کنند بود را کوه می‌کنند، اما ما بنای این کار را نداریم، ولی خوب است به مناسبت‌های مختلف کارها به خوبی منعکس شود و تداوم داشته باشد تا تاثیرگذار باشد. جلسات نقد تخصصی در موضوعات مختلف باید برگزار شود، در دوره‌ای این جلسات بود اما متوقف شد و از سال گذشته با فعال کردن شوراهای تخصصی و کارشناسی داستان و شعر این فعالیت‌ها را آغاز کردیم که نتیجه آن باید منعکس شود.
تفاوت‌هایی که در جلسات نقد برگزار شده اینکه بر آنها نام «نشست‌های تخصصی ادبیات دفاع مقدس» نهاده شد تا موضوعات مطرح و نقد کتاب بر اساس محورهای موضوعی انجام شود؛ از کتابهای خود و دیگران در این جلسات نقد استفاده می‌کنیم. کارگاه‌های شعر متعهد را برگزار و از آن حمایت می‌کنیم و کم کم وارد جلسات نقد شعر با موضوعات مختلف می‌شویم، اما در زمینه خاطره فعلا فعالیت صورت نگرفته، اما در صددیم به این زودی‌ها این بخش را هم بررسی کنیم.
فارس: متشکرم از زمانی که به خبرگزاری فارس برای این گفت‌وگو اختصاص دادید.
