«گفتمان اسلامی» ابزار نرمی که تهاجم فرهنگی غرب را خنثی میکند

به گزارش خبرنگار آیین واندیشه فارس، 21 شوال سال 714 میلادی برابر با سالروز فتح آندلس به دست مسلمان است. آندلس در واقع در اواخر قرن اول هجرى به وسیله سپاهى از اعراب و بربرهاى مسلمان شمال آفریقا فتح شد.
شاید پرداختن به مسئله فتح آندلس و مرور کردن اتفاقات دوران پیروزی مسلمانان، انگیزه‌ای برای جهت دادن به حرکت‌های بیداری اسلامی در کشورهای مختلف باشد و در واقع می‌توان گفت با وجود چنین برگ‌های زرینی در گذشته، مسلمانان می‌توانند امروز نیز به تأسی از آن زمان، موفقیت‌های چشم‌گیری را در عرصه بین‌المللی داشته باشند و  با توجه به آنکه دوران جنگ سخت به پایان رسیده است با استفاده از ابزار نرم می‌توانند تا مرزهای اروپا پیش رفته و پرچم اسلام را به اهتزاز در آورند.
به همین بهانه گفت‌وگویی با «محمدعلی آذرشب» عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و از نویسندگان و پژوهشگران تاریخ اسلام انجام داده‌ایم که مشروح آن را در ذیل می‌خوانید.

* گفتمانی که بر اساس فطرت و در چارچوب شعور و عاطفه باشد، پیروز است

وی در ابتدای این گفت‌وگو اظهار داشت: امروز صحبت از فتح وجود ندارد بلکه صحبت از نشر فکر فطری اسلامی است چرا که نشر افکار، مسئله‌ای قابل قبول در سطح جهان بوده افکاری که با فطرت انسان‌ها سازگار است لذا افکار دین اسلام، سازگاری بیشتری با فطرت انسان‌ها دارد.
این نویسنده و پژوهشگر تاریخ اسلام با بیان اینکه فطرت انسان‌ها گرایش خاصی به سمت دین اسلام دارد، گفت: براساس آیه 30 سوره مبارکه روم خداوند می‌فرماید «فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا» اگر ما به این مسئله تمسک جوئیم که نشر افکار و اندیشه‌ها مسئله‌ای قابل قبول در سطح بین‌المللی است همچنین اسلام دین فطرت است و می‌تواند با تمام بشریت از دیدگاه فطری سخن گوید از این‌رو ما می‌توانیم به صحنه بین‌المللی وارد شویم و با وجود آنکه ابزار و تکنولوژی ما کمتر غرب است اما به دلیل محوریت فطرت است که انسان‌ها می‌توانند به پیام اسلام گوش فرا داده و آن را بپذیرند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: گفتمان «مولانا» و «جلال‌الدین رومی» گفتمانی دینی و شعوری است که با شعور، عاطفه و با تأکید بر فطرت انسان‌ها سروکار دارد این گفتمان در برهه‌ای از زمان آنقدر در غرب منتشر شد به طوری که بالاترین تیراژ را به خود اختصاص داد و این امر نشان دهنده حقیقتی است که وقتی ما بتوانیم گفتمانمان را براساس فطرت و در چارچوب شعور، عاطفه و زیباگرایی ارائه دهیم پیروز و فاتح خواهیم بود لذا در این صورت می‌توان پیام خود را به گوش جهانیان رساند.
وی اظهار داشت: اگر ما چنانچه خود را در حصارهای تنگ و با دیدگاههای خودی بدین معنا که نفهمیم دنیا از ما چه انتظاری دارد و چه چیزی را می‌پسندد محصور کنیم راه به جایی نخواهیم برد اما اگر گفتمان ما براساس فطرت، چارچوب زیباگرایی ارائه  شود آن و قت در سطح جهان موفق خواهیم بود.

* مسئله آندلس عبرت‌های بسیاری را برای جامعه کنونی اسلام دارد

آذرشب با اشاره به فتح آندلس و اینکه آیا امکان تطبیق شرایط آن دوران مبنی بر پیروزی مسلمانان و فراگیر شدن بیداری اسلامی در برهه کنونی وجود دارد، عنوان کرد: در زمان فتح آندلس راهی به جز حمله نظامی برای فتح وجود نداشت امروز ما به حمله نظامی نیازی نداریم چراکه با همت بالا و عزمی راسخ می‌توان پیام اسلام را به سایر کشورها صادر کرد و در واقع، اگر با برنامه‌ریزی دقیق و روشی صحیح، اقدام به گسترش اسلام شود دیگر نیازی به حمله نظامی نیست.
وی ادامه داد: ‌تهاجم فرهنگی غرب، تهاجم نرم‌افزاری است و ما می‌توانیم با ابزار نرم، گفتمان اسلام را توسعه دهیم البته تفاوت گفتمان غرب با ما در این است که غرب به دنبال اشغال و کشورگشایی است و اندیشه بهره‌برداری نظامی و سیاسی را دارد اما اسلام نمی‌خواهد منابع مادی غرب را مورد استفاده قرار داده و از موقعیت‌ ژئوپولوتیکی غرب بهره‌برداری کند بلکه تنها هدف جهان اسلام آن است که ندای توحید و عدالت را به گوش جهانیان برساند.
این استاد دانشگاه با اشاره به آیه 14 سوره مبارکه ابراهیم «أَلَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللّهُ مَثَلًا كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِی السَّمَاء»؛ آیا ندیدى خدا چگونه مثل زده سخنى پاک که مانند درختى پاک است که ریشه‏اش استوار و شاخه‏اش در آسمان است، گفت: بازده و میوه‌های این کلمه طیبه در هر لحظه تقدیم بشریت می‌شود بنابراین، این کلمه‌ای که خداوند بدان توجه داشته همان فطرت آدمی است که قدرت نفوذ در اعماق دل‌های بشریت را دارد چراکه می‌توان به خوبی آن را بر تمام انسان‌ها عرضه کرد.
نویسنده کتاب «تاریخ ادبیات آندلس» در ارتباط  با علت سقوط آندلیس تصریح کرد:‌در سقوط آندلس فساد حکام از عوامل اصلی آن به شمار می‌رود و رقابت بر سر قدرت در میان حاکمان آندلس آنقدر زیاد شد که منجر به حکومت ملوک الطوایفی شد از این‌رو  هر قسمتی از بخش‌های آندلس پادشاهی برای خود برگزید که در نتیجه اختلاف حاکمان منجر شد تا صلیبی‌های متعصب، مسلمانان را از آندلس اخراج کنند.
وی گفت: مسئله سقوط آندلس، عبرت‌های بسیاری را از جهت پراکندگی، اختلاف، خودخواهی‌ها برای ما دارد که تمام اینها در زمان‌های مختلف به زبان شعر و تحلیل فکری، بیان شد لذا عوامل سقوط آندلس عواملی است که در حال حاضر ما را نیز تهدید خواهد کرد بنابراین اگر انسان‌ها به حسادت‌، هوی و هوس و دنیاطلبی مشغول شوند این امور موجب پراکندگی و مسلط شدن دشمنان بر آنها خواهد شد.

* میراث فرهنگی آندلس بزرگترین افتخار اسپانیا به شمار می‌رود

آذرشب خاطرنشان کرد: امروزه میراث فرهنگی آندلس بزرگترین افتخار اسپانیا است چراکه چیزی غیر از این ندارند «هانتینگتن» نویسنده کتاب «برخورد تمدن‌ها» معتقد است فتح آندلس اسپانیا را از تمدن اروپا خارج کرد و این سخن او عکس العمل اسپانیا را برانگیخت به طوری که دولت اروپا مدعی شد شما هرچه دارید از ماست زیرا دورانی که اسلام در اروپا ظهور کرد بزرگترین تمدن را در آنجا بنا نهاد در حالی که اروپا پیش از ورود اسلام در تاریکی و عقب‌ماندگی عجیبی به سر می‌برد.
وی با تأکید بر آنکه اروپا از تمدن اسلامی آندلس بهره برد و تمدن خود را ساخت، ابراز داشت: فتح آندلس یکی از افتخارات همیشگی و میراث فرهنگی مسلمانان به شمار می‌رود و این مسئله مرتباً در همایش‌ها و سمینارهای آنان مطرح می‌شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در پاسخ به سؤالی مبنی برآنکه آیا در حال حاضر مسلمانان این توانایی را دارند که هم اکنون قلب اروپا و تمام جهان را به لحاظ فرهنگی تحت تأثیر خود قرار دهند، گفت: مسلمانان در سایر کشورهای اسلامی که در حال حاضر شاهد بیداری اسلامی در آنها هستیم این پتانسیل را دارند که مفاهیم و آموزه‌های اسلام را در تمامی جاها عنوان کنند و براساس فرمایش مقام معظم رهبری مبنی بر آنکه «هدف نهایی مسلمانان باید بر پایه‌ تفکر نوین اسلامی باشد» اگر تفکر نوین اسلامی و تمدنی که در عصر طلایی اسلام در قرون وسطی وجود داشت احیا شود مسلمانان این قابلیت را دارند که تمدن عظیم دوران طلایی اسلام را براساس شرایط و نیازهای روز معنا کرده و تطبیق دهند.
وی ادامه داد: می‌شود این حرکت را در همه زمینه‌های فرهنگی، فکری، علمی، صنعتی و براساس نیازهای روز بیان کرد زیرا در آن دوران، مسلمانان پیشتاز جهان بودند از این‌رو امروز هم به دلیل آنکه فرهنگ اسلام، فرهنگی تمدن‌زا است این قابلیت وجود دارد.
آذر شب با بیان اینکه این فرهنگ تمدن‌زا به علل تاریخی مورد ضعف قرارگرفته است، تصریح کرد: باید عوامل تضعیف ‌کننده آن از بین رفته تا به تمدنی نوین دست یابیم و اگر این تفکر، بر ذهن مسلمانان مستولی شود و مسلمانان اروپا، شرق و غرب این نوع اندیشیدن را در وجود خود زنده کنند حرف اول را در جهان خواهند زد.
انتهای پیام/ک