امکان نجات دریاچه ارومیه با تعویق دو ساله خشکسالی وجود داشت

حسین آقا محمدی که سالها به عنوان کارشناس مسئول و متخصص ساخت سد و نیروگاه‌های برق آبی در وزارت نیرو مشغول بوده و حال 2 سال است به عنوان کارشناس آزاد فعالیت می کند در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس افزود: واقعیت این است که در 10 سال اخیر کشور با خشکسالی مواجه شده است و با مطالعه‌ای که در حوزه ارومیه بر حسب علاقه داشته ام، خشک شدن دریاچه ارومیه از یک سو به دلیل بی برنامه بودن و از سوی دیگر به دلیل خشکسالی بیشتر نمود پیدا کرد.
وی برای تائید صحبتهای خود مثالی زد و گفت: یک زمان درآمد نفت پایین است و ما نمی‌توانیم آن درآمد اضافه‌‌ای که از نفت وجود دارد را هر جا که دولت مشکل دارد استفاده کنیم ولی وقتی دولت پول زیادی دارد حال اگر سوء مدیریت هم داشته باشد چون پول زیاد دارد می‌تواند این سوء مدیریت را پوشش دهد.
آقا محمدی ادامه داد: اگر سال 78 را به عنوان شروع دوره خشکسالی در کشور نظر بگیریم یکی یا دو سال وضعیت تقریبا مناسبی از لحاظ بارش‌ها داشتیم اما در بقیه سال‌ها در این شاخص زیر متوسط بودیم و امسال هم در حوضه‌های مختلف تقریبا در وضعیت متوسط بودیم.
این کارشناس مدیریت منابع آب گفت: بر این اساس اگر ضعفی در محاسبات تحلیلی نیازهای روان آب زیست محیطی پیش آمده باشد این خشکسالی پررنگ‌تر می‌شود.
وی ادامه داد:زمانی مسائل نیازهای زیست محیطی پایین دست را محاسبه می‌کنیم و نیازهای پایین دست را به جای 10 درصد 20 درصد می‌گیرم چون یک خطای 10 درصدی را به طور عادی در پیش‌بینی روان آب و مدیریت بهره‌برداری به طور عادی در منابع آب داریم حال اگر یک جایی از کار ایراد داشته باشد این 10 درصد کم می‌شود.
آقا محمدی خاطر نشان کرد:احداث تعداد زیادی سد بر روی دریاچه ارومیه اگر چه یک مقدار زمین‌های کشاورز را بیشتر گسترش می‌دهد،اما این 15 رودخانه‌ای که به دریاچه ارومیه می‌ریزند در روان آب دریاچه ارومیه تاثیر می‌گذارد.
این کارشناس مدیریت منابع آب گفت: برداشت من این است که  80 درصد خشک شدن دریاچه ارومیه بخاطر خشکسالی و 20 درصد باقیمانده نه در حد خیلی تند اما بخاطرسوء مدیریت و نبود برنامه ریزی کوتاه مدت و بلند مدت بوده است.
وی افزود: اگر در سال 83 که کاهش ارتفاع دریاچه ارومیه شروع شد از همان موقع برنامه‌ریزی کوتاه مدت و دراز مدت با حالت‌های مختلف طراحی و تعریف می‌شد دیگر الان این مشکل خشک شدن دریاچه را نداشتیم.


* کاهش سهم ذخیره آب سدها راه نجات دریاچه ارومیه بود

 آقامحمدی تاکید کرد: حال که وضعیت دریاچه ارومیه این گونه است و اگر دریاچه ارومیه به فرض احتمال خشک می شود بهتر بود سهم ذخیره آب در تمامی سدها را کمتر می‌کردند.
وی اضافه کرد:من مطمئن هستم در این سالها همواره هدف گذاری تمام سدها این بوده که باید سدها را پر نگه داریم، پس به همان نسبت که دریاچه ارومیه دارد کم می‌شود باید رژیم آب مورد نیاز تمامی این سدها را نیز کم‌تر می‌کردند تا شاید حداقل یک سال خشک شدن دریاچه ارومیه عقب می‌افتاد و خشکسالی را نیز با بارش های مناسب پشت سر می‌گذاشتیم.
وی ادامه داد:پس این بحث را همان سوء مدیریت20 درصدی که در ابتدا به آن با تندی سوء مدیریت عنوان کردید می توان اطلاق کرد.

*ریاضت آب در خشک نشدن دریاچه ارومیه مفید بود

وی در پاسخ به این سؤال که آیا ساخت سدهای بالا دست دریاچه ارومیه تأثیری بر خشک شدن دریاچه ارومیه نداشته است، گفت: بنده معتقد هستم که این گونه نیست اما شاید مسئولان وقتی می‌دیدند که آب دریاچه ارومیه رو به کاهش است ،ریاضت آب را در آن سدها اعمال می‌کردند تا به جای اینکه دریاچه ارومیه در سال 90 دچار خشکسالی شود سال 92 این خشکسالی برای آن ایجاد می‌شد.
وی افزود:آن وقت اگر خشکسالی دریاچه ارومیه را یک یا دو سال به تأخیر می‌انداختیم شاید وضعیت بارندگی بهتر می‌شد و وارد مرحله بحران نمی‌شدیم،اما همین فیدبک یا بازخورد باعث می‌َشد ما یک تجدید مدیریت روی این حقابه می‌کردیم.
آقامحمدی گفت:نتیجه می‌گیریم گسترش سد سازی‌ها در خشک شدن دریاچه ارومیه تأثیر نداشته بلکه 20 درصد تأثیرگذار بوده است و باید در 5 سال اخیر برنامه ریاضت اقتصادی بر روی آنها اعمال می‌شد تا دریاچه ارومیه دیرتر خشک می شد.
وی اضافه کرد: چنانچه یک یا دو سال خشک شدن دریاچه ارومیه را به تأخیر می‌انداختیم شاید بارش‌های مناسب در سال 91 و 92 دریاچه ارومیه نجات پیدا می‌‌کرد و آن وقت مسئولان وزارت نیرو وظیفه داشتند با این فیدبک و بازخوردی که از شرایط بحرانی که برای دریاچه ارومیه پیش آمد، یک فکری برای کنترل آب کشاورزی و میزان آبی نیازهای پایین دست کنند.

*برنامه مدیریت مصرف در پایین دست دریاچه ارومیه وجود ندارد 

وی تصریح کرد:جتی اگر دریاچه ارومیه هم نجات پیدا می‌کرد باید باز هم برنامه مدیریت مصرف در پایین دست را لحاظ می‌کرد که فکر نمی کنم که مسوولان وزارت نیرو این کار را کرده باشند.

*انتقال آب از ارس به دریاچه ارومیه شدنی نیست

آقامحمدی در پاسخ به این سؤال که به گفته معاون وزیر نیرو قرار شده که برای جلوگیری از خشک شدن دریاچه ارومیه از رودخانه ارس انتقال آب انجام دهند، آیا این شدنی است گفت: اتفاقا این موضوع را من نیز شنیده‌ام و آماری را نیز جمع‌آوری کرده‌ام.
وی افزود: تراز آب دریاچه ارومیه 1268 متر است یعنی ارومیه در این سطح بالاتر از تمام دریاهای آزاد است و دریای خزر منهای 28 متر است یعنی دریای خزر از سطح آزاد اقیانوس‌ها 28 متر پایین‌تر است پس چطور می‌توان از دریای خزر به دریاچه ارومیه آب انتقال داد یعنی حدود 1500 متر اختلاف ارتفاع دارد آیا این شدنی است؟
وی ادامه داد: برای انتقال آب از سرخس به مشهد که 250 کیلومتر فاصله دارد 300 متر حداکثر اختلاف ارتفاع داشتیم و برای انتقال آن، چند ده میلیارد تومان خرج کردیم و 10 سال هم طول کشید تا با پمپاژ 10 متر آب به مشهد برسد
این کارشناس مدیریت منابع آب گفت:حال خزر با ارومیه 1500 متر اختلاف دارد و 400 کیلومتر هم فاصله دارد،مقایسه کنید چه میزان سرمایه می‌خواهد تا این آب از خزر به ارومیه برسد.

*ضرورت هماهنگی با کشورهای همسایه با انتقال آب ارس

وی ادامه داد: حال اگر بخواهیم در مورد ارس صحبت کنیم باید بگوییم که رودخانه ارس یک رودخانه مرزی است و ما برای برداشت کوچک‌ترین آب از آن نیاز به هماهنگی با آذربایجان و ارمنستان داریم. 
آقا محمدی با بیان اینکه تراز آب ارس بسیار بالاست گفت: انتقال آب از ارس چون آب مرزی است و باید با کشور همسایه هماهنگی صورت گیرد هزینه بر و زمان بر خواهد بود.
به گفته وی، مطرح کردن این موضوع به خاطر کاهش فشارهاست تا بگویند برای دریاچه ارومیه طرح داریم،بنابراین ادامه خشکسالی ها باعث خواهد شد تا دریاچه ارومیه به وضعیت برادر بزرگ خود دریاچه "آرال" بپیوندد.
انتهای پیام/م

انتهای پیام.