به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، سبزیجات یکی از مهم‌ترین مواد مصرفی انسان‌ها محسوب و در بسیاری از مواقع به صورت خام مصرف می‌شوند، در ایران سطح زیادی از اراضی زیر کشت سبزیجات و صیفی‌جات است.
در حالی که بسیاری از مناطق خشک و نیمه خشک ایران با کمبود منابع آب مواجه است، نیاز آب در آبیاری این گیاهان بسیار زیاد است و ابهام آبیاری مزارع و زمین‌های کشاورزی با فاضلاب شهری و تصفیه نشده یکی از مشکلاتی است که سالهاست مورد توجه کارشناسان محیط زیست و کشاورزی و مسؤولان قرار گرفته، زیرا که این موضوع بسیار مهم و با اهمیت است و با سلامت شهروندان جامعه ارتباط مستقیم دارد.
محصولات کشاورزی محصولاتی هستند که به وفور مورد استفاده مردم قرار می‌گیرد و می‌توانند با خود بیماری را وارد بدن افراد کنند، این در حالی است که هر سال با شروع فصل گرما و شیوع برخی بیماری‌ها در این مورد صحبت شده، اما رسیدگی به این معضل پس از مدتی فراموش می‌شود.
انواع سبزی، صیفی و محصولاتی که در این زمین‌ها تولید می‌شود، بدون نظارت بر شیوه پرورش و آبیاری وارد بازار می‌شوند و ممکن است با مصرف آن سلامت افراد زیادی به خطر افتد. مدتی است که دوباره آبیاری سبزی و صیفی‌جات با پساب فاضلاب در شرق اصفهان به گوش می‌رسد و در این راستا چند کلیپ در فضای مجازی از رهاسازی پساب فاضلاب در زاینده‌رود منتشر شده است. موضوعی که با واکنش صریح مسؤولان حوزه آب و کشاورزی همراه شد و آن را تکذیب کردند، در گزارشی برای بررسی دقیق‌تر پیگیر ابعاد این موضوع شدیم.
آبیاری محصولات کشاورزی در شرق اصفهان با پساب فاضلاب صحت ندارد
به دنبال انتشار این کلیپ در فضای مجازی، حسن ساسانی، سرپرست شرکت آب منطقه‌ای اصفهان در گفت‌وگو با فارس با تکذیب این ادعا تأکید کرد: پساب تصفیه‌خانه جنوب اصفهان پس از تصفیه توسط شرکت آب و فاضلاب در پایین دست بند آبشار و به قصد انتقال به تالاب گاوخونی به منظور تأمین نیاز زیست محیطی آن و نه استفاده کشاورزی رهاسازی می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه اجازه برداشت پساب فاضلاب را برای کشاورزی به هیچ وجه نمی‌دهیم، گفت: هیچ برداشت مستقیمی از این پساب برای مصارف کشاورزی انجام نمی‌شود و همواره با برداشت‌کنندگان مستقیم که غیرمجاز تلقی می‌شوند، برخورد قانونی انجام می‌شود و درصورت مشاهده و یا گزارش مردمی، پس از اخذ دستور دادستان ادوات آن‌ها جمع‌آوری می‌شود.
سرطان و عفونت، پیامد آبیاری با فاضلاب
این روزها در حالی که پزشکان، مردم را به استفاده از سبزی و صیفی‌جات در کنار وعده‌های اصلی غذایی دعوت می‌کنند، که زمزمه آبیاری این محصولات در برخی نقاط استان با پساب فاضلاب به گوش می‌رسد. به‌علت خام خورده شدن سبزی‌ها، آلودگی‌های موجود در ساختار سبزی‌ها مستقیم و بدون هیچ سدی وارد بدن افراد می‌شوند که سبب بیماری‌های عفونی و حتی سرطانی می‌شوند.
قانونی که اجرا نمی‌شود
بر اساس ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی هر اقدامی مانند آلوده کردن آب آشامیدنی و توزیع آن، دفع غیربهداشتی فضولات دامی و مواد زائد، تخلیه سموم در رودخانه ها و استفاده غیرمجاز از فاضلاب خام یا پساب تصفیه خانه‌های فاضلاب برای مصارف کشاورزی ممنوع است.
بر اساس بند ۲۴ قانون توزیع عادلانه آب نیز وزارت نیرو مکلف است مجوز استفاده از آب‌های حاصل از فاضلاب‌ها را پس از رسیدگی‌های لازم در هر محل، صادر کند.
جهاد کشاورزی مسؤول است
طبق قانون، مسؤولیت برخورد با متخلفان درخصوص آبیاری مزارع سبزی و صیفی‌جات برعهده جهاد کشاورزی است. کنترل و نظارت جهاد کشاورزی بر اراضی زیرکشت، موثرترین راه برای حل این معضل است چراکه کشاورزان از خدمات متعدد این ارگان بهره‌مند می‌شوند. این اداره می‌تواند با قطع یا شرطی کردن اعطای امکانات به کشاورزان مشروط به‌رعایت استانداردهای مورد نیاز، مانع گسترش زمین‌های آلوده شود.
باید بر روی پساب تصفیه تکمیلی انجام شود
اصغر رستمی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس با اشاره به پخش کلیپ منتشر شده درخصوص آبیاری سبزیجات در شرق اصفهان با پساب فاضلاب اظهار داشت: پسابی که از تصفیه‌خانه‌های مختلف اصفهان خارج می‌شود، در هر صورت نمی‌تواند در حوزه تصفیه‌خانه بماند و باید خارج شود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی استان اصفهان گفت: یکی از این پسابها در جنوب اصفهان است که وارد رودخانه زاینده‌رود می‌شود که از سنوات قبل در مسیر رودخانه بوده و است، یک قسمتی از این تصفیه‌خانه شمال اصفهان است که کانال‌کشی شده و به طرف اراضی کشاورزی عبور می‌کند، قسمت دیگر هم تصفیه‌خانه شرق اصفهان است که در جاده اصفهان- نائین است.
وی با بیان اینکه پساب منبع آبی است که روز به روز در حال افزایش است، افزود: اینکه از این منبع استفاده نشود و رها شود درست نیست، بهتر است بر روی آن تصفیه تکمیلی انجام شود تا بتوانیم در تمام قسمت‌ها از آن استفاده کنیم حتی در بخش کشاورزی، اما این پساب خارج شده از رودخانه‌ها تصفیه اولیه روی آن انجام می‌شود و آب منطقه‌ای و آب و فاضلاب باید برای آن برنامه‌ریزی کنند.
رستمی با تأکید بر اینکه جهاد کشاورزی انتظار دارد به عنوان متولی بخش کشاورزی این بخش را تصفیه تکمیلی کنند تا بتوانیم از آن استفاده کنیم، عنوان کرد: در حال حاضر هیچ کجا پساب خام روی اراضی رها نشده و مدعی هستند موارد لازم روی آن بررسی شده است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی استان اصفهان بیان کرد: مناطق مختلف ما الگوهای کشت مختلفی دارد، جایی که پساب در روی اراضی کشاورزی و سبزی کشتی استفاده شود، خلاف قانون است و مردم با اطلاع‌رسانی به شبکه بهداشت می‌توانند پیگیری کنند و شبکه بهداشت شکایت قضایی می‌کند. حتی به معدوم کردن محصول می‌رسد، اما اگر کسی این پساب را برداشت می‌کند، غیرمجاز است و باید شرکت آب منطقه‌ای پاسخگو باشد.
مسیر تصفیه‌خانه شرق اصفهان با الگوی سبزی و صیفی‌جات نیست
وی ادامه داد: در مناطق شرق اصفهان سبزی و صیفی به این صورت کشت نمی‌شود و مسیر تصفیه‌خانه شرق اصفهان با الگوی سبزی و صیفی‌جات نیست، اما اگر چنین گزارشی شود برخورد و پیگیری انجام می‌شود، این پسابی که هم که بعضی مواقع استفاده شده است روی محصولاتی مثل گندم، جو، یونجه و درختان مثمر و غیرمثمر بوده است اما در سبزیجات برگی که تازه‌خوری است، جایی استفاده نشده است.
رستمی با بیان اینکه تولید محصولات سالم اولویت اول جهاد کشاورزی است، تصریح کرد: در صورت اجرای خلاف قانون دستگاه‌های متولی باید ورود پیدا کنند، پساب در کل در مسیر و بستر رودخانه جاری است، در مسیر رودخانه هیچ جایی آب در شبکه‌های کشاورزی قرار نمی‌گیرد که استفاده شود و به کانال‌های آب راهی ندارد، این پساب نفوذ دارد و سبب تقویت و تغذیه منابع آب‌های زیرزمینی می‌شود ولی در کل با یک تصفیه فیزیکی در مسیر و اعماق زمین پاک انجام می‌شود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی استان اصفهان اضافه کرد: اگر تصفیه تکمیلی توسط دستگاه‌های متولی بر روی پساب انجام شود و مواد سنگین و عناصر صنعتی آن گرفته شود می‌تواند یک منبع قابل استفاده در بخش کشاورزی باشد و حتی در برخی کشورها در حد آب شرب استفاده می‌شود.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا شما این اطمینان را به مردم اصفهان می‌دهید که سبزی و صیفی با پساب فاضلاب آبیاری نمی‌شود، گفت: ممکن است بعضی‌ها تخلف کنند، جهاد نمی‌تواند به همه تخلف‌ها برسد از سویی دیگر دستگاه‌های متولی باید در این زمینه مدیریت کنند، بخش کشاورزی بر عهده ما است و متولی پساب و تصفیه‌خانه و خروج آن از تصفیه‌خانه با آب منطقه‌ای و آب و فاضلاب است که به صراحت می‌توانند در این زمینه اظهارنظر کنند.
معاون تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی استان اصفهان با اشاره به اینکه جهاد کشاورزی در کنار سایر دستگاه‌های متولی آماده همکاری در این زمینه است، خاطرنشان کرد: اگر جایی پساب فاضلاب برای آبیاری سبزیجات و صیفی‌جات و تازه‌خوری مورد استفاده قرار گیرد، غیرقانونی است و با همکاری سایر دستگاه‌ها برخورد می‌شود، مردم اگر چنین موردی را مشاهده کردند باید با محیط زیست تماس یا با سازمان جهاد کشاورزی تماس بگیرند.
اخطار به تصفیه‌خانه جنوب استان اصفهان
حمیرا صفی‌قلی، معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس گفت: اداره کل حفاظت محیط زیست کیفیت پساب را بررسی و نوع منبع پذیرنده را بر اساس کیفیت مشخص می‌کند که پساب در چه منبعی می‌تواند تخلیه شود و پیگیری موضوع استفاده فاضلاب برای گیاهان مثمر در حیطه وظایف این دستگاه نیست.
وی افزود: اگر پساب برای تخلیه در اراضی کشاورزی در نظر گرفته شود، محیط زیست پس از بررسی استانداردهای کیفی پساب اعلام می‌کند که استفاده برای کشت غیرمثمر، فضای سبز و آبیاری درختان غیرمثمر از نظر محیط زیست بلامانع است، اما منوط به اینکه استانداردها را گذرانده باشد اما وقتی به سیستم غذایی وارد شود موضوع از حیطه وظایف محیط زیست خارج می‌شود.
صفی‌قلی با اشاره به اینکه تصفیه‌خانه جنوب مشکل داشته و برای آن اخطار صادر شده است، گفت: اگر در مواردی پساب خروجی غیراستاندارد باشد متولی آن را شرکت آب و فاضلاب می‌دانیم؛ البته طبق قانون پس از اینکه پساب از تصفیه‌خانه خارج می‌شود مدیریت آن بر عهده شرکت آب منطقه‌ای است و آب منطقه ای باید مواردی را که برداشت غیرمجاز شده است، پیگیری قضایی کند.
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان با بیان اینکه در صورت تخلف، محیط زیست با آب و فاضلاب برخورد می‌کند، گفت: اگر پساب برای کشت مثمر استفاده شود محیط زیست می‌تواند طبق ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی موضوع را پیگیری کند اما به دلیل اینکه محصولات مثمر بوده مرکز بهداشت باید به مراجع قضایی پاسخگو باشد.
وی با اشاره به اینکه ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی از دو جنبه سلامت و محیط زیست مطرح است، افزود: مرجع اصلی این موضوع برای پیگیری مرکز بهداشت استان است؛ البته این پسابها را برخی کشاورزان برداشت می‌کنند اما برخی نیز تمایل دارند که پساب برای آبدهی چاه‌هایشان در بستر رودخانه جریان داشته باشد.
بار میکروبی پساب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب بالاتر از میزان استاندارد است
اما کمال حیدری، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در این باره می‌گوید: اکنون جسته و گریخته می‌شنویم یا می‌بینیم که از پساب در مزارع استفاده می‌شود زیرا کشاورزان از یک سو با کمبود آب روبه رو هستند و از سوی دیگر می‌بینند کانال‌های انتقال پساب از کنار مزرعه‌هایشان می‌گذرد و اجازه استفاده از آن را ندارند.
وی می‌گوید: در صورتی که اگر شرکت آب منطقه‌ای بتواند خروجی تصفیه‌خانه‌ها را به اندازه استاندارد برساند، نه کشاورز ضرر خواهد کرد و نه مردم.
حیدری اعتقاد دارد که مصرف سبزی و صیفی‌جات که با پساب فاضلاب آبیاری می‌شوند پیامدهای بسیار بدی مانند بیماری‌های صعب العلاج به ویژه سرطان‌ها را به دنبال دارد، بار میکروبی پسابی که اکنون از تصفیه‌خانه‌های فاضلاب بیرون می‌آید صد در صد بالاتر از میزان استاندارد است.
سرطان رهاورد آبیاری محصولات کشاورزی با پساب‌های صنعتی و فاضلاب
به گزارش فارس، نتیجه آبیاری محصولات کشاورزی با پساب‌های صنعتی و فاضلاب، آلوده شدن محصول به فلزات سنگینی نظیر سرب، نیترات، کادیوم است و بخش زیادی از مصرف‌کنندگان اینگونه محصولات را در معرض ابتلا به سرطان، نازایی، بیماری‌های ریوی و میکروبی قرار می‌دهد و جلوگیری از رهاسازی پساب، ایجاد کانال برای هدایت آب، بهره‌برداری در حوزه صنعت و تأمین نیاز فضای سبز و تولید درختان غیرمثمر مهم‌ترین اقدام برای پیشگیری از گسترش این معضل زیست محیطی است.
ارزش اقتصادی پساب فاضلاب هم نکته جدیدی نیست که تاکنون نشنیده باشیم، استفاده اقتصادی از این مایع بدبو و بدقیافه برای تولید ثروت تجربه‌ای است که کشورهای پیشرفته سالهاست آن را معرفی و از آن بهره‌برداری کرده‌اند، اما در کشور ما درصد استفاده مفید از این تجربیات به حدی پایین است که گفتنی نیست و این طلای بدقیافه نه تنها هرز می رود که به جای اینکه راهی پیش پای توسعه بگذارد، در بسیاری از موارد باری بر دوش آن شده است.
نظارت در مسائلی که با سلامت مردم در ارتباط است، اهمیت ویژه‌ای دارد اما برخی از مسؤولان هنوز این موضوع را جدی نگرفته‌اند.این مسأله تا جایی پیش رفته است که امروز شاهد سبزی‌های سرطانی بر سر سفره‌های مردم هستیم.
انتهای پیام/۶۳۱۰۱/ی
