رفح از بازار صادرات گل و تجارت تا قتلگاه آوارگان فلسطینی

گروه اقتصاد بین الملل خبرگزاری فارس: ارتش رژیم اشغالگر صهیونیستی از ۱۳۰ روز پیش یورش جنایتکارانه‌ای را در نوار غزه به راه انداخته است و طی آن بخش اعظم محله‌های مسکونی این منطقه‌ کاملاً محاصره شده را بر سر ساکنان آن ویران کرده است.

ناظران اقتصادی از همان اکتبر گذشته، تجاوز نظامی اسرائیل را به عنوان بزرگترین جنگ برای نابودی زیرساخت‌های مسکونی و خدماتی در تاریخ نوار غزه توصیف و تأکید کردند این جرایم رژیم اشغالگر بخشی از تلاش‌های آن برای تغییر جغرافیای غزه و ترسیم نقشه شهری جدید از طریق آواره کردن ساکنان آن در داخل نوار غزه یا کوچاندن آنها به خارج از این منطقه است تا به زعم خود بتواند نوار غزه را بار دیگر به اشغال خود درآورده و به راحتی تحت سلطه خود بگیرد.

رژیم صهیونیستی  طی چهار ماه گذشته با تخریب نظام‌مند ساختمان‌های شمال و مرکز نوار غزه و نابودی حدود ۲۵ هزار هکتار زمین کشاورزی همزمان با از بین بردن نیروگاه‌های آب، شبکه برق و خدمات عمومی اهالی آنجا را وادار به کوچ کردن به جنوب نوار غزه و نزدیک مرز با مصر کرد.

اما حالا صحنه نابودی و ویرانی در غزه کامل شده است. رژیم اشغالگر اسرائیل تمام هشدارهای بین المللی را زیر پا گذاشت و ماشین کشتار را روانه رفح کرده  تا آخرین پناهگاه بیش از نیمی از ساکنان غزه نیز به میدان قتل عام مبدل شود.

استان رفح در جنوبی‌ترین نقطه نوار غزه در مرز با شبه جزیره سینا در مصر و در ساحل دریای مدیترانه واقع شده و حدود ۱۵۱ کیلومتر مربع مساحت دارد. مرکز آن شهر رفح  با مساحت ۵۵ کیلومتر مربع است  که در ۱۰۷ کیلومتری جنوب غربی بیت المقدس واقع است.

در حملات هوایی بامداد دیروز دوشنبه جنگنده‌های رژیم صهیونیستی به مناطقی از رفح دستکم یکصد فلسطینی دیگر به شهادت رسیدند. در پی این حملات و تهدید به حمله زمینی گسترده به این منطقه بسیاری از کشورها شامل حامیان غربی اسرائیل درباره بروز فاجعه و پیامدهای ناگوار چنین تهاجمی هشدار داده است.

طبق آمار سازمان ملل متحد، بیش از ۱.۳ میلیون  تا ۱.۵ میلیون آواره در رفح به سر می‌برند که بیش از نیمی از جمعیت ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار نفری نوار غزه را تشکیل می دهند و برخی از آنها طی ۴ ماه گذشته  تا شش بار از زمان آوارگی خود از نقطه‌ای به نقطه دیگر در نوار غزه آواره شدند تا در رفح سکنی گزیدند.

آوارگان فلسطینی در رفح در پناهگاه‌های شلوغ مانند مدارس آنروا ساکنند یا در خیابان‌ها یا در زمین‌های نزدیک حصار مرزی با مصر و اسرائیل یا در ساحل دریای مدیترانه چادر زده‌اند وهمه این ۱۷ هفته جنگ با سخت ترین انواع بحران‌های انسانی مواجه بوده‌اند.

روز گذشته سازمان ملل نسبت به وضعیت فاجعه بار در شهر رفح در صورت تداوم حملات رژیم صهیونیستی به این شهر هشدار داد و تاکید کرد در حالی که هیچ برنامه‌ای برای محافظت از غیرنظامیان در این منطقه پرجمعیت وجود ندارد در صورت حمله اسرائیل این مردم دیگر جایی برای رفتن ندارند.

وضعیت بهداشت و درمان در شهر رفح وخیم است. تنها سه بیمارستان مرکزی رفح، بیمارستان تخصصی کویت و بیمارستان شهید ابویوسف النجار در این شهر با حداقل امکانات پزشکی و در نبود برق و منابع انرژی فعالیت می‌کنند و از همین رو ارائه درمان به مجروحین و بیماران برای کادر درمان بسیار دشوار و مشقت بار شده است.

هزاران چادر اسکان آوارگان در رفح از ابتدای ماه دسامبر در نزدیکی مرز مصر در مساحتی حدود ۳.۵ کیلومتر مربع برپا شده است، افزون بر اینکه با تداوم حملات اسرائیل و تمام شدن ظرفیت چادرهای آنروا خیلی‌ها در وضعیتی نامناسب‌تر در خیابان‌ها به سر می‌برند.

صدها خانواده‌ آواره فلسطینی که در چادرهای اسکان دست ساز  با میله‌های فلزی، شاخه‌های درخت و پارچه و پلاستیک به سر می‌برند وضعیت اسفناک‌تری دارند و بسیاری از آنها از ترس اینکه در معرض حملات اسرائیل از شرق رفح قرار گیرند ترجیح دادند در قسمت غربی شهر در نزدیکی دریای مدیترانه بمانند.

تاریخ رفح

شهر رفح یکی از شهرهای تاریخی باستانی محسوب می‌شود . در سال ۱۹۴۸ ارتش مصر وارد رفح شد و کنترل این شهر فلسطینی را به دست گرفت تا اینکه در سال ۱۹۵۶ اسرائیل آنجا را اشغال کرد اما سپس در سال ۱۹۵۷  تحت مدیریت مصر بازگشت و در سال ۱۹۶۷  بار دیگر توسط اسرائیل اشغال شد.

اهمیت شهر رفح در طول تاریخ به دلیل عبور خط راه آهن مواصلاتی قاهره به حیفا از آنجا بود که البته این خط پس از سال ۱۹۶۷ برچیده شد. امروز نیز رژیم صهیونیستی شهر رفح و در کل نوار غزه را برای امنیت پروژه‌ کریدورهای بین المللی از جمله  کریدور اقتصادی هند – خاورمیانه – اروپا خطرناک می‌داند.

(این پروژه یک کریدور حمل‌ونقل چندوجهی است که سواحل غربی هند را از طریق خطوط دریایی به بندر جبل‌عامل امارات و از آنجا از طریق خطوط ریلی شبه‌جزیره عربستان به اردن و در نهایت به بندر حیفا در اسرائیل متصل می‌کند. قرار است کالاها از بندر حیفا به بندر پیرئوس یونان و از آنجا از طریق خطوط ریلی، زمینی و دریایی به سایر کشورهای اروپایی منتقل گردد).

عبور خط مهم راه آهن از رفح

آنروا تابستان گذشته در گزارشی در وبگاه  خود درباره اردوگاه آوارگان رفح توضیح داد اردوگاه آوارگان رفح به عنوان هسته اولیه تشکیل شهر  رفح در سال ۱۹۴۹ توسط مصر در جنوب نوار غزه و نزدیک مرز مصر تأسیس شد. مدت کوتاهی پس از ایجاد اردوگاه رفح، هزاران پناهنده از اردوگاه به یک شهرک مسکونی در نزدیکی تل السلطان(در همان استان رفح) نقل مکان کردند به نحوی که اردوگاه از شهر مجاور تقریباً غیرقابل تشخیص شده بود(منطقه‌ای که در مجموع به نام شهر رفح شناخته می‌شود)

تجارت مرزی و ماهیگیری در رفح

 ساکنان اردوگاه رفح  در سال ۱۹۴۸  به دنبال اشغال فلسطین توسط رژیم اشغالگر و تاسیس رژیم صهیونیستی  از روستاهای عربی و شهرهای فلسطین از قبیل بالد، رام‌الله، جعفا و غیره آمده بودند. اکثر ساکنان اردوگاه از حیث همجواری رفح به مرز با مصر در تجارت و بازار مشغول به کار بودند که تا دهه‌های بعد هم یکی از بزرگترین بازارها در نوار غزه شمرده می‌شد. افزون بر اینکه صدها نفر دیگر هم به کارگری یا ماهیگیری در آنجا مشغول بوده‌اند.

رفح  دارای ۹ مدرسه ابتدایی برای پسران، ۱۲ مدرسه ابتدایی برای دختران، ۴ مدرسه پیش دبستانی برای پسران و دختران است؛ و تعداد زیادی مهد کودک است.

اسرائیل تجارت در رفح را نابود کرد

خیابان اصلی رفح یا خیابان البحر اردوگاه رفح را به دو قسمت تقسیم کرده است، قسمت شمالی که شامل اردوگاه شابوره است و قسمت جنوبی در مجاورت مرز مصر که شامل محله یبنا می‌شود. رژیم صهیونیستی به دنبال جنگ ۱۹۶۷ صحرای سینا و نوار غزه را اشغال کرد و  از سال ۱۹۷۱  به دلایل امنیتی بسیاری از خانه‌های رفح را تخریب و با خیابان سازی و قطع درختان فعالیت تجاری شهر را تحت تاثیر تقسیم شهر قرار داد افزون بر اینکه هزاران نفر از ساکنان اردوگاه را نیز به شهرهای مصر آواره کردند.

  در زمان ترسیم مرزها در اوایل دهه هشتاد(۱۹۸۲ با عقب نشینی اسرائیل از صحرای سینا) آن هم پس از مذاکرات تلخ بین اهالی اردوگاه با مقامات مصری و اسرائیلی، بخشی از شهر رفح به مصر واگذار شد و  اردوگاه فلسطینی «کندا»( کانادایی) که در سال ۱۹۷۲ در مجاورت اردوگاه رفح تاسیس شده بود به خاک مصر ملحق شد  که در نتیجه آن ده ها بازارچه در رفح تعطیل  و فعالیت خرید و فروش در این منطقه  مرزی متوقف شد، اگرچه ساکنان این اردوگاه کانادایی که نام آن از یگان کانادایی نیروی اضطراری سازمان ملل (UNEF I) گرفته شده بود که قبلاً یک اردوگاه در این مکان داشتند، پس از تخلیه اردوگاه در سال ۲۰۰۰ به اردوگاه تل سلطان در جنوب غزه منتقل شدند.

بر اساس گزارش آنروا، اکنون پس از گذشت بیش از هفت دهه، تراکم بالای جمعیت به یک مشکل بزرگ در این اردوگاه تبدیل شده است و مردم در پناهگاه‌های شلوغ در امتداد خیابان‌های بسیار باریک زندگی می‌کنند. بر اساس آخرین داده‌های آنروا در ژوئن گذشته (خرداد)  این اردوگاه ۱۳۳ هزار و ۳۲۶ پناهنده فلسطینی را در خود جای داده بود که نامشان در آنروا ثبت شده است.

نرخ بیکاری و فقر نیز در اردوگاه رفح بسیار بالاست. بخش بزرگی از جمعیت آنجا به برنامه غذایی و کمک نقدی آنروا وابسته هستند. علاوه بر این، ۹۰ درصد از آب در دسترس ساکنان اردوگاه برای مصرف انسان نامناسب است که حتی قبل از جنگ نیز بر سلامت و بهداشت آنها تأثیر بدی گذاشته بود.

رفح شامل ۲۷ مرکز وابسته به آنرواست که شامل ۱۸ مدرسه، دو مرکز توزیع غذا، دو مرکز بهداشتی در اردوگاه پناهندگان رفح، سه مرکز بهداشتی دیگر در پیرامون آن و دو دفتر امداد و خدمات اجتماعی در منطقه، یک دفتر نگهداری و یک مرکز بهداشت محیط است.

در گزارش تابستان گذشته آنروا درباره رفح همچنین آمده است  ازدحام بیش از حد و کمبود فضای زندگی مشکل عمده آوارگان در رفح است در آنجا  پناهگاه ها نزدیک به هم ساخته شده اند و به طور کلی کمبود فضای تفریحی و اجتماعی وجود دارد. در بسیاری از موارد، ساکنان مجبور شده‌اند برای اسکان خانواده‌هایشان طبقات اضافی به سرپناه‌های خود اضافه کنند. اغلب، این کمپ ها فاقد طراحی مناسب هستند. بسیاری از آنها در شرایط نامناسب زندگی می کنند.

شهر میخک
به گفته آنروا، صادرات میخک بخش اساسی اقتصاد اردوگاه رفح قبل از محاصره بود. با این حال، از زمان آغاز محاصره در ژوئن ۲۰۰۷، تنها تعداد کمی از محموله‌های میخک مجاز به صادرات از نوار غزه بوده است و در سال‌های اخیر که تقریبا به طور کامل صادرات گل‌های زینتی و محصولات کشاورزی از نوار غزه ممنوع شده بود.

پیش از این کشورهای اروپایی از رژیم صهیونیستی خواسته بودند تا با برداشتن منع صدور محصولات فلسطینی، اجازه دهد تا گل‌های پرورش یافته در غزه از طریق اسرائیل به اروپا صادر شود(تنها یک بار تحت فشار دولت هلند بر رژیم صهیونیستی گل‌های میخک غزه به اروپا صادر شد)

گذرگاه رفح
گذرگاه رفح تنها گذرگاه زمینی بین نوار غزه و مصر است که طی چندین دهه  گذشته برای رساندن کمک‌ها به نوار غزه و انتقال مجروحان و مسافران و بیماران مورد استفاده قرار گرفته است. شهرت بین المللی گذرگاه از زمان تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی به نوار غزه از شهرت شهر هم فراتر رفته است چرا که تنها گذرگاهی است که هر چقدر محدود از آنجا کمک‌های بشردوستانه از سراسر جهان برای مردم محاصره شده غزه رسیده است و دیگر گذرگاه‌های نوار غزه در مرز با سرزمین‌های اشغالی از سوی رژیم صهیونیستی کاملا مسدود است.

 وبگاه اسرائیلی «مسلک» دسامبر گذشته در گزارشی از گذرگاه رفح اذعان داشت که به دلیل محاصره گذرگاه‌های زمینی غزه از سوی اسرائیل در طول ۱۷ سال گذشته و ممنوعیت اعمال شده برای سفر هوایی و دریایی به غزه گذرگاه رفح به تنها دریچه ساکنان غزه به جهان خارج تبدیل شد. از ماه مه ۲۰۱۸ به استثنای محدودیت‌های اعمال شده در زمان شیوع ویروس کرونا، این گذرگاه به طور منظم برای تردد افراد  و کالاهای مشمول ضوابط تعیین شده توسط مصر باز شد.

در ژوئن ۲۰۰۷، پس از تشکیل دولت منتخب فلسطین به رهبری حماس  نوار غزه گذرگاه رفح به‌جز دوره‌های محدود و تصادفی توسط مصر به‌طور دائم بسته شد و عبور و مرو غزه‌ای‌ها از آنجا به یک دهم قبل کاهش یافت  و تنها بیماران، حجاج ، خارجی‌ها یا ساکنان دارای ویزای خارجی در غزه، از جمله دانشجویان امکان عبور از مرز را داشتند.

در ژوئن ۲۰۱۰ مصر اعلام کرد که گذرگاه رفح را برای سفرهای روزانه همان دسته فوق الذکر باز می‌کند. در بازه زمانی ژوئن ۲۰۱۰ تا ژانویه ۲۰۱۱، میانگین ماهانه تعداد خروج و ورود از طریق رفح به ۱۹۰۰۰ نفر رسید  که ۴۷ درصد تعداد مسافران عبوری از این گذرگاه تنها در نیمه اول سال ۲۰۰۶ بوده است.

در پایان ماه مه ۲۰۱۱، مصر اعلام کرد که گذرگاه رفح را به طور منظم به روی تمامی غزه‌هایی که دارای گذرنامه و کارت شناسایی فلسطینی هستند، با محدودیت‌های خاصی برای مردان ۱۸ تا ۴۰ ساله باز می‌کند.

از نوامبر ۲۰۱۲ تا مه ۲۰۱۳، این گذرگاه برای فعالیت‌های روزانه  فلسطینیان باز شد و هر ماه هزاران فلسطینی از طریق آن تردد می‌کردند. در نیمه اول سال ۲۰۱۳، میانگین ماهانه حدود ۲۰۰۰۰ خروجی و ۲۰۰۰۰ ورودی در این گذرگاه ثبت شده است.

با این حال، در ژوئیه ۲۰۱۳، به دنبال تشدید خشونت در صحرای سینا و حوادث داخل مصر، مصر مجدداً محدودیت‌های سفر را از طریق این گذرگاه اعمال کرد و تقریباً در اکتبر ۲۰۱۴ آن را به طور کامل بستند.

در فوریه ۲۰۱۸، کالاها از مصر از طریق دروازه صلاح الدین، واقع در نزدیکی گذرگاه رفح، وارد غزه می‌شد به مرور زمان ورود کالاها از طریق صلاح الدین به ویژه سوخت و مصالح ساختمانی اهمیت بیشتری یافت.

در ماه مه ۲۰۱۸، با بدتر شدن شرایط انسانی در غزه و آغاز تظاهرات راهپیمایی‌های بزرگ بازگشت توسط فلسطینیان غزه، مصر گذرگاه رفح را به صورت منظم‌تری برای رفت و آمد به نوار غزه بازگشایی کرد، اما حتی زمانی که گذرگاه باز بود، تنها افرادی مجاز به تردد از طریق رفح هستند که از قبل ثبت نام کنند و شروط معین شده از سوی مصری‌ها را داشتند.

از ۷ اکتبر ۲۰۲۳، با بسته شدن گذرگاه‌های دیگر نوار غزه که به سرزمین‌های اشغالی متصل است، رفح به تنها گذرگاه مردم و گذرگاه اصلی کالا به نوار غزه تبدیل شده است. این گذرگاه در این مدت بارها در معرض بمباران اسرائیل قرار گرفته که آخرین بار مربوط به همین امروز است تا از  رسیدن کمک‌های زیادی به مردم غزه که کامیون‌های حامل آن در صف کیلومتری در مقابل گذرگاه معطل هستند، جلوگیری شود.

پایان پیام/