فارس پلاس؛ دیگر رسانهها - برنامه امواج شبهه رادیو گفتوگو در گفت و گو با دکتر علیرضا داودی(کارشناس ارشد و تحلیل گر حوزه رسانه) و دکتر محمدآقاتقی (کارشناس مسائل سیاسی و رسانه) در ارتباط تلفنی به بررسی رفتارشناسی رسانههای بیگانه و رویکرد و ترکیب های زمانی آنها در قبال انقلاب اسلامی پرداخت.
رسانه های بیگانه در مواجه با مخاطبان دو عنصر زمان و حساسیت را مدنظر قرار می دهند، در واقع به ترکیببندی زمانی و مناسبت های زمانی از یک سو و انگیزش حساسیت ها در میان مخاطبان به رویدادهای دیگر توجه می شود. به گونه ای که رویکرد رسانه های بیگانه در این زمینه انحراف یا ایجاد تمایلات دیگر در ذهن مخاطب و دور کردن آن از موضوعات اصلی به خصوص مناسبت های زمانی مهم از جمله پیروزی انقلاب اسلامی و انتخابات ماه اسفندماه است. از این منظر به نظر میرسد که نوعی ترکیب بندی زمانی در ادبیات رسانه های بیگانه وجود دارد و فراتر از آن در این زمینه و در خصوص ترکیب بندی ها، حواشی مختلفی از جمله حواشی جشنواره فجر برجسته می شود. تا به این طریق ادراک حسی مخاطبان را با تاثیرگذاری منفی همراه کنند.
شبکه من و تو به لحاظ فیزیکی تعطیل شده است
محمود شهیدی-کارشناس مجری: رسانههای بیگانه وضعیت مطلوب و ایدهآل را برای مخاطبان ترسیم می کنند و از سوی دیگر وضعیت موجود را به نوعی نامطلوب و گذرا توصیف میکنند. دوگانگی رسانه های بیگانه در ذهن مخاطب با در نظر گرفتن مناسبت های زمانی چگونه ارزیابی می کنید؟
علیرضا داودی کارشناس ارشد و تحلیل گر حوزه رسانه در پاسخ به این سوال گفت: در رسانههای بیگانه به خصوص با توجه به شرایط فعلی، سه وضعیت تغییر و تحولات فصلی، مقدم و مواخره کردن موضوعات و تقسیم بندی مخاطبی که در نزد رسانه های بیگانه دچار اعوجاج شده است به سلسله گزاره هایی می رسیم که به برخی از آنها اشاره می کنیم.
شبکه من و تو بین شبکه های دیگر توزیع شده است
وی افزود: مهمترین این سلسله مراتب، تغییر و تحولات فصلی است. اکنون شبکه من و تو علی الظاهر به لحاظ فیزیکی تعطیل شده است. اما در 4روز گذشته شبکه تلویزیونی بی بی سی در حال کمپین کردن است. شبکه من و تو سرریز اجتماعی، فرهنگی و سیاسی بود که از شبکه بی بی سی متولد شد. بنابراین؛ اقداماتی که شبکه بی بی سی نمی توانست به صورت غیر رسمی یا در پوزیشن خارج رسمی حاصل کند، به شبکه من و تو سپردند. اما در 4روز گذشته که شبکه من و تو تعطیل شده است، بخشی که شبکه من و تو به لحاظ عملیاتی از شبکه بی بی سی عاریه گرفته بود، به اسم گزارشگر من و تو که از بخش شهروند - خبرنگار من و تو عاریه گرفته بود، اکنون مجددا به شبکه بی بی سی برگشته است. جالب اینجاست که ظرف 4 روز گذشته به رنگ غالب شبکه بی بی سی که قرمز و سفید است برای نشان دادن این کمپین، حتی از رنگ های آبی و لاجوردی نیز استفاده میکنند و بخش گزارشگر من و تو که پایه آن شهروند – خبرنگار سال 87 بی بی سی بود مجددا برمیگرداند و اولین نقطه ای که بر آن فعالیت می کند، بحث حجاب است. همچنین در این 4 روز فرمت خبرنویسی، ارائه گزارش، نوع بیان، نحوه انتخاب عکس، گزیده های ایجاد شده در قالبی که از من و تو به این شبکه ها منتقل شده، با همان فرم حاصل می شود. این بدان معناست که شبکه من و تو بین شبکه های دیگر توزیع شده است و شک نکنید که در آینده شبکه مستقلی با مدل جدید بالا خواهد آمد.
رسانه های بیگانه دست به دست هم برای یک هدف
محمود شهیدی-کارشناس مجری: رویکرد و ترکیب بندی زمانی رسانه های بیگانه را به مناسبت سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی و انتخابات مجلس در اسفندماه چگونه ارزیابی می کنید؟
داودی با بیان اینکه رسانه های بیگانه اکنون چهار اقدام را هم زمان در کنار هم با هدف رسیدن به یک نقطه قرار دادند، عنوان کرد: برنامه ریزی رسانه های بیگانه به گونه ای است که مخاطب در هر حالتی جان خود را از دست بدهد و یا نتواند کنشگری خاصی داشته باشد.
وی افزود: اقدام اول ایجاد خندق است. وقتی به هر دلیلی فرم بندی رسانه ای از لحاظ عمومی اخراج می شود، به این معناست که نتیجه گیری دلخواه حاصل نشده است. بنابراین؛ اولین کاری که رسانههای بیگانه در حوزه زمان انجام می دهند، بحث ایجاد خندق است. اکنون رسانه های بیگانه به دنبال این هستند که ذهن مخاطب هرگز اطلاعات و جریان درست را دریافت نکند. در حوزه خندق رسانههای بیگانه به معکوس کردن زمان می پردازند. به طور مثال مستقیم نمی گویند که در انتخابات شرکت نکنید بلکه با طرح این سوال که از انتخابات مطلوب چه توقعی دارید؟ وارد عمل می شوند که این مرحله مختص شبکه بی بی سی است. در اقدام دوم؛ که به آن مرحله دلتا اطلاق می شود، رسانههای بیگانه از حالت معکوس عبور کرده و به لحاظ ذهنی موضوعاتی را برای مخاطب بیان میکند که مجبور شود بین خیلی خوب و خیلی بد نوسان داشته باشد و به سیال کردن موضوعات در ذهن مخاطب می پردازد که این مرحله مختص رادیو فرداست. در اقدام سوم؛ رسانه های بیگانه اصطلاحا به مرحله قوس ورود می کنند. در این مرحله ذهن به نقطه ای رسیده است که نسبت به موضوعات حاکمیتی شکننده و نسبت به موضوعات ضدحکمرانی منعطف می شود. موضوعاتی که هیچ کدام دغدغه مخاطب نیست اما به یک فرکانس سنگین برای ایجاد قوس در ذهن مخاطب میشود که این روش دویچه وله است. در مرحله چهارم که اصطلاحا به آن تهدید مسطح گفته میشود به معنی نوعی محدودکردن، منفعل و غیرقابل بازگشت کردن دایره ذهنی مخاطب است که این مرحله مختص اینترنشنال است.
این کارشناس در ادامه گفت: شبکه اینترنشنال با ایجاد فضای چهارم، آن را تبدیل به یک قاعده میکند که از نظر مخاطب می بایست خاص تلقی شود. این خاص بودن، همان خندق است. بدین معنا که دور ذهنیت خود را یک چاله تشکیل می دهد محدود می کند و مجددا تحویل بی بی سی فارسی می دهد. وقتی که تحویل اتفاق می افتد گردش حاصل می شود. در اینجا بی بی سی فارسی حتی گزارشگر من و تو را با مدل شهروند خبرنگار خود تبدیل به یک استاندارد می کند و تحویل مجدد می دهد. وقتی این رفت و برگشت چندبار در خصوص موضوعات این چنینی اتفاق می افتد، مخاطب دیگر دنبال صحت سنجی خبر نخواهد بود و اعتبار سنجی را کنار می گذارد.
نگاه رسانه های بیگانه به انقلاب، پیشاانقلابی است
وی تاکید کرد: کارکرد رسانه های بیگانه این است که اجازه ندهند انقلاب از حدفاصل 57، تا 59 به بعد گسترش پیدا کند. نگاه رسانه های بیگانه به انقلاب، پیشاانقلابی است. به همین دلیل از هر ده پیامی که صادر می کنند، 8تای آن برای قبل از انقلاب است و مابقی برای منفی نشان دادن انقلاب نسبت به آینده است. اساسا رسانه های بیگانه مرتبا بعد از انقلاب را با تعابیر و تفاسیر قبل از انقلاب می سنجند.
رسانه های بیگانه مرزهای فضا و زمان را در هم می آمیزند
داودی افزود: رسانه های بیگانه اساسا مفهوم را خلق می کنند و منتظر الصاق مصادیق آن در داخل می نشینند. آنچکه باید بدانیم این است که گرانیگاه رسانه بیگانه از آینده مطلوب چیست؟ آینده مطلوب ایران یعنی نبودن این حکومت یا حکمرانی بر مبنای اتفاقات دیروز است. بدترین حالت این است که این واپسگرایی، مدرنیته، تجدد و توسعه عنوان می شود. واپسگرانه ترین موضوعات نسبت به انقلاب و جمهوریت را شبکه بی بی سی فارسی با زیباترین تعابیر و با شکیل ترین گزاره ها و بعضا با پررنگ و لعاب ترین مجریان بیان می کند. تا به هیچ وجه در ذهن مخاطب خدشه ای وارد نشود که او از یک مفهوم کاملا واپسگرا استفاده می کند. بنابراین؛ رسانه های بیگانه با پوشش شبکه ای و تقسیم کار مرزهای فضا و زمان را به نوعی در هم می آمیزند و نوعی سرگشتگی در ذهن مخاطب ایجاد می کنند. در واقع مفاهیم روز با مصادیق دیروز سنجیده می شود و برای امروز کاربردی، تداعی می شود.
متُد رسانههای بیگانه در خصوص دوران پهلوی تامل برانگیز است
محمود شهیدی-کارشناس مجری: رسانههای بیگانه سعی دارند تا با درهم ریختگی مخاطبان و سرگشتگی زمانی و مکانی بحث انتخابات و شرکت در آن را فاقد موضوعیت کنند. این در حالی است که درباره انتخابات رژیم پهلوی و نحوهی برگزاری آن و کارکرد انتخابات آن زمان صحبتی به میان نیامده است. این مسئله را چگونه ارزیابی می کنید؟
داودی در پاسخ به این سوال گفت: متُد رسانههای بیگانه در خصوص دوران پهلوی تامل برانگیز است. رسانه های بیگانه مسئله انتخابات در دوران پهلوی را کاور می کنند و جمهوری اسلامی را در معرض قرار می دهند و مخاطبی که برای پهلوی هیچ نسبتی به انتخابات قائل نیست، نسبت خودش به انتخابات را شورش می داند و به طور نقطه گذاری شده حرکت می کنند.
فروپاشی و شکست شبکه من و تو از اغتشاشات سال گذشته آغاز شد
محمود شهیدی-کارشناس مجری: گویا نوعی اتصال مستحکمی بین این شبکه ها وجود دارد و این موضوع بیش از گذشته آشکار شده است. آیا می توان گفت که تعطیلی شبکه من و تو یک تولد دیگر به شمار می آید یا برآمده از محتوا و شکل شبکه هایی است که در گذشته استقرار داشتند؟
محمدآقاتقی کارشناس مسائل سیاسی و رسانه در ارتباط تلفنی با برنامه امواج شبهه خاطرنشان شد: این موضوع را می بایست از دو منظر رویکردی و ساختاری مورد بررسی قرار داد. از منظر ساختاری باید گفت که ذات تمامی شبکه های فارسی زبان برای سرویس های جاسوسی انگلستان و در نهایت با حمایت سرویس های جاسوسی است.
وی درباره تعطیلی شبکه من و تو گفت: تعطیلی شبکه من و تو را می توان از دو منظر داخلی و خارجی بررسی کرد. از منظر خارجی به خصوص پس از عملیات طوفان الاقصی حامیان جریانات رسانه ای برای مخاطب عیان شد و به دلیل این مسئله راویان رسانه ای اثرگذاری خود را از دست دادند و شبکه من و تو و روند حمایتی آن نسبت به موضوع پهلوی بسیار روشن شد. این شبکه از جایی به بعد با شیبی تلاش می کرد تا جریان پهلوی را سفیدسازی و تطهیر کند و نسل جدید را با مبانی هویتی قبل از انقلاب از دیدگاه خود آشنا کند.
آقاتقی با بیان اینکه دلیل اصلی فروپاشی و شکست شبکه من و تو از اغتشاشات سال گذشته آغاز شد، گفت: حمایت علنی شبکه من و تو از پهلوی هیچ جایگاهی برای مردم نداشت و با این روش نتوانست به هدف خود برسد.
گفتنیست؛ برنامه«امواجشبهه» گفتگویی تخصصی پیرامون ماهیتشناسی و رفتارشناسی رسانههای فارسیزبان بیگانه است که با هدف روشنگری و افشای تکنیکهای رسانهای است، روزهای یکشنبه و سهشنبه ساعت ۱۶ به مدت ۶۰ دقیقه از آنتن این شبکه به نشانی موج افام ردیف ۱۰۳,۵ مگاهرتز پخش میشود.
علاقهمندان میتوانند نظرات خود را از طریق سامانه پیامکی ۳۰۰۰۰۱۰۳۵ و شماره ۰۹۰۳۹۱۳۴۷۴۴ در پیامرسانهای مجازی به اشتراک بگذارند. این برنامه به سردبیری دکترعلیرضا داودی، نویسندگی و تهیهکنندگی سیده فاطمه شعار، اجرا و کارشناسی محمود شهیدی به روی آنتن میرود. همچنین در این برنامه فائزه مقدم مسئول دعوت از مهمانان، سیدهایمان مسئلهگو خبرنگار و مائدهحیدری بهعنوان آیتم ساز برنامه امواج شبهه فعالیت میکنند.
پایان پیام/غ