به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری فارس، پیمان صالحی معاون پژوهشی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در دومین روز اجلاس رؤسای دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری که در دانشگاه فردوسی مشهد در حال برگزاری است، در مورد موضوع آموزش عالی و پیچیدگی اقتصادی گفت: این سخنرانی نتیجه یک طرح پژوهشی در حال اجرای یک سال و نیمه در مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور است.
وی به سیاستهای ابلاغی مقام معظم رهبری در برنامه هفتم اشاره کرد و گفت: سیاستهای ابلاغی و توجه به حوزه ICT، ریزفناوری، زیست فناوری و روزآمدسازی آنها؛ نشاندهنده توجه ویژه وی به موضوع پیچیدگی اقتصادی است.
معاون پژوهشی وزارت علوم در مورد پیچیدگی اقتصادی گفت: پیچیدگی اقتصادی نشانگری است که میزان سهم علم و فناوری را در تولیدات یک کشور نشان میدهد. براساس تنوع فناوری و پیچیدگیهای فناوری نیز شاخصی به نام پیچیدگی اقتصادی تعریف شده است.
وی با بیان اینکه بین تحقیق و توسعه، تولید ناخالص داخلی و پیچیدگی اقتصادی رابطه علت و معلولی وجود دارد؛ افزود: در ایران سهم تحقیق و توسعه از تولید ناخالص داخلی هیچگاه در طول برنامه ششم توسعه از ۸ دهم تولید ناخالص داخلی بیشتر نشد.
صالحی به مثالی از پیچیدگی اقتصادی پرداخت و گفت: ممکن است دو کشور هر دو ۴۰۰ میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی داشته باشند ولی یکی از آنها ممکن است از فروش منابع خود این مبلغ را کسب کرده باشد و دیگری از فروش کامپیوتر، هواپیما و فناوری این مبلغ را به دست آورده باشد. این دو کشور با یکدیگر بسیار متفاوت هستند. چرا که یکی منابع خود را بدون ایجاد ارزش افزوده، فروخته است ولی دیگری علم را بر محصولات خود سوار کرده و آن را فروخته است.
وی افزود: در بازه زمانی بین سالهای ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۰، چهار کشور چین، هند، برزیل و روسیه تولید ناخالص داخلی یکسان داشتند ولی وقتی ضریب پیچیدگی اقتصادی در آن سالها اعمال شده، شرایط این کشورها متفاوت شده است. در همان سال پیشبینی میشد که چین از پیچیدگی اقتصادی درامد کسب میکند ولی کشورهای دیگر از فروش منابع درآمد کسب میکنند.
صالحی خاطرنشان کرد: ضریب پیچیدگی اقتصادی کاملاً قابل محاسبه است و به برنامههای راهبردی بلندمدت جمهوری اسلامی ربط دارد.
وی افزود: کشورها هر ساله امتیازی از شاخص پیچیدگی اقتصادی میگیرند. اگر کشورها بر اساس پیچیدگیهای فناوری محصول تولید و صادر کرده باشند، امتیاز بالاتری میگیرند و هر چه به سمت خام فروشی بروند و ارزش افزوده ایجاد نکنند، ضریب منفی میگیرند.
معاون پژوهشی وزارت علوم با بیان اینکه آخرین رتبهبندی شاخص پیچیدگی اقتصادی مربوط به سال ۲۰۲۱ است؛ گفت: کشورهایی که منابع طبیعی ندارند، مثل ژاپن در شاخص پیچیدگی اقتصادی رتبه اول را کسب کردهاند.
وی افزود: تولید ناخالص داخلی ژاپن ۳ تریلیون دلار و تولید ناخالص داخلی چین ۵ تریلیون دلار است. این کشورها منابع خودشان را نفروختهاند، بلکه ارزش افزوده ایجاد کردهاند. اینکه ما رتبه ۸۰ هستیم نشان میدهد که صادرات ما کمتر و بر اساس پیچیدگی اقتصادی بوده و بیشتر محصولات خام صادر کردهایم.
صالحی خاطر نشان کرد: در ۲۰۲۱ رتبه ما در شاخص پیچیدگی اقتصادی ۴ رتبه ارتقا داشته است و دلیل آن فروش محصولات پتروشیمی است. چون در تولید محصولات پتروشیمی مقداری پیچیدگی اقتصادی داریم، چند رتبه ارتقا پیدا کردیم. صنعتی مانند پوشاک پیچیدگی فناوری، امتیاز زیادی ندارد ولی صنایعی مثل دارو، بیوتکنولوژی، هواپیما و ماشینهای پیچیده امتیازآوری دارد.
معاون پژوهشی وزارت علوم به بررسی پیچیدگی اقتصادی کشورهایی مثل ژاپن در سال ۱۹۶۲ پرداخت و گفت: ژاپن سال ۱۹۶۲ حوزههای پیچیدگی اقتصادی زیادی نداشته ولی در سال ۲۰۲۰ شروع به قرارگیری در خوشههایی کرده که پیچیدگی زیادی دارند و به همین دلیل در رتبه اول پیچیدگی اقتصادی قرار گرفته است. کشور کره جنوبی نیز چنین شرایطی داشته است.
وی تاکید کرد: نمیخواهم نتیجه بگیرم که این کشورها خوب هستند و ما بد هستیم. به دنبال این هستم که بگویم ما دانشگاهیان و تصمیم گیرندگان در حوزه پیچیدگی اقتصادی چه اقداماتی باید انجام دهیم.
معاون پژوهشی گفت: هر چه با موضوعاتی که پیچیدگی بیشتر دارند، فاصله را کمتر کنیم، زودتر میتوانیم به رتبه بالاتر در پیچیدگی اقتصادی برسیم. این نیاز به سالها برنامهریزی دارد و یکشبه اتفاق نمیافتد. در حوزه پتروشیمی برنامهریزی شده که الان ما در حال صادرات محصولات پتروشیمی هستیم. دلیل اینکه ما را در حوزه پتروشیمی تحریم نمیکنند این است که به ما نیاز دارند ولی در حوزههای دیگر تولیدکننده زیاد است.
پایان پیام/