چالش تراز منفی بارش؛ کشاورزان چه کنند؟

باشگاه خبرنگاران توانا: ریزش‌های جوی کشورتا کنون معادل ۴۷ میلیمتراست که نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت ۴۰ درصد کاهش و به دوره مشابه سال آبی گذشته ۲۰ درصد کاهش را نشان می‌دهد. این وضعیت به خودی خود بحرانی است؛ ایران به دلیل آب و هوای خشک و نیمه خشک خود شناخته شده است که آن را به شدت در معرض اثرات منفی عدم تعادل بارندگی قرار می دهد. این کشور تراز منفی قابل توجهی از بارندگی را تجربه می کند، به این معنی که میزان بارندگی کمتری نسبت به آنچه برای شیوه های کشاورزی پایدار لازم است دریافت می کند. این عدم تعادل بارندگی تأثیر عمیقی بر بخش کشاورزی ایران دارد. یکی از پیامدهای عمده تراز منفی بارندگی، خشکسالی است. با کاهش روزافزون بارندگی، منابع آب محدود می‌شود که منجر به کمبود آب برای آبیاری محصولات می‌شود. خشکسالی می تواند اثرات مخربی بر تولید محصولات داشته باشد و در موارد شدید باعث از بین رفتن محصول و مرگ شود. کشاورزان مجبورند به پمپاژ آب زیرزمینی تکیه کنند، که ذخایر آب زیرزمینی را تخلیه می کند و در برخی مناطق منجر به فرونشست زمین می شود.

در مناطقی که تعادل منفی یا تراز منفی بارندگی وجود دارد، روش‌های کشت جایگزین می‌تواند راه‌حل‌های مؤثری برای بهینه‌سازی مصرف آب و افزایش بهره‌وری آب در فعالیت‌های کشاورزی ارائه دهد. هدف این تکنیک‌ها رسیدگی به چالش‌های ناشی از بارندگی محدود یا کمبود آب است. با اتخاذ این رویکرد‌ها، کشاورزان می‌توانند محصولات را به طور مؤثر کشت کنند و اثرات منفی کمبود بارش را کاهش دهند. بارش منفی یا عدم بارندگی می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر زمین‌های جغرافیایی داشته باشد. از تأثیرات مهم تراز منفی بارش می‌توان به خشکسالی، بیابان زایی، تغییرات در هیدرولوژی، آتش سوزی، تخریب خاک، تأثیر بر تنوع زیستی اشاره کرد.

اثرات تراز منفی بارندگی
بارش منفی می‌تواند منجر به دوره‌های طولانی خشکسالی شود که می‌تواند اثرات مخربی بر کشاورزی، اکوسیستم‌ها و جمعیت‌های انسانی داشته باشد. کمبود بارندگی باعث محرومیت محصولات زراعی می‌شود که منجر به شکست محصول و کاهش عملکرد می‌شود. همچنین می‌تواند باعث کمبود آب شود و بر منابع آب آشامیدنی و فعالیت‌های صنعتی تأثیر بگذارد. خشکسالی می‌تواند به ناامنی غذایی، زیان‌های اقتصادی و تحولات اجتماعی دامن زند.

در مناطق خشک یا نیمه خشک، بارش منفی، بیابان زایی را تشدید می‌کند. بدون بارندگی کافی، پوشش رویشی تخریب می‌شود و خاک را در معرض فرسایش قرار می‌دهد و آن را مستعد فرسایش بادی و آبی می‌کند. در نتیجه، زمین بایر و بیابان مانند می‌شود و توانایی خود را برای حمایت از حیات گیاهی و جانوری از دست می‌دهد.

بارش منفی بر چرخه هیدرولوژیکی کلی یک منطقه تأثیر می‌گذارد. با کاهش بارندگی، رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و منابع آب زیرزمینی می‌توانند سطح آب خود را کاهش دهند. این امر بر اکوسیستم‌های آبی تأثیر می‌گذارد و دسترسی به آب برای فعالیت‌های مختلف مانند آبیاری، تفریح، فرآیند‌های صنعتی و تولید برق آبی را کاهش می‌دهد.

در مناطق خشک، بارندگی منفی خطر آتش سوزی را افزایش می‌دهد. بدون رطوبت کافی، پوشش گیاهی خشک و قابل اشتعال می‌شود و در نتیجه مستعد اشتعال و گسترش سریع آن می‌شود. آتش‌سوزی‌ها می‌توانند صدمات زیادی به اکوسیستم‌ها وارد کنند، خانه‌ها و زیرساخت‌ها را تخریب کنند و امنیت انسان را تهدید کنند.
کمبود بارندگی بر میزان رطوبت خاک تأثیر می‌گذارد و منجر به افزایش خشکی و کاهش حاصلخیزی می‌شود. عدم وجود بارندگی منظم مانع از تکمیل مجدد مواد مغذی می‌شود که منجر به تخریب خاک و کاهش بهره وری کشاورزی می‌شود. این می‌تواند اثرات طولانی مدت بر توانایی زمین برای حمایت از پوشش گیاهی و حفظ اکوسیستم‌ها داشته باشد.

بارش منفی می‌تواند باعث از بین رفتن زیستگاه و تأثیر بر تنوع زیستی شود. اکوسیستم‌های وابسته به منابع آب ممکن است کوچک یا ناپدید شوند که منجر به کاهش جمعیت گیاهی و جانوری شود. گونه‌هایی که برای تولیدمثل یا مهاجرت به بدنه‌های آبی متکی هستند، می‌توانند تحت تأثیر منفی قرار گیرند و منجر به اختلال در تعادل اکولوژیکی شوند.
 

روش جایگزین جبران تراز منفی بارش با مدل‌های کشت جایگزین
روش‌های کشت جایگزین می‌توانند نقش مهمی در کاهش اثرات منفی کمبود بارش داشته باشند. این تکنیک‌ها کشاورزان را قادر می‌سازد تا مصرف آب را بهینه کنند و محصولات کشاورزی را به طور موثر حتی در مناطقی با بارندگی محدود یا کمبود آب کشت کنند. جمع‌آوری آب باران آبیاری قطره‌ای مالچ پاشی هیدروپونیک ایروپونیک انتخاب محصول و مدیریت تناوب خاک و اگروفارستری برخی از رویکرد‌هایی هستند که می‌توانند برای افزایش بهره وری آب در شیوه‌های کشاورزی اتخاذ شوند. کشاورزان با اجرای این تکنیک‌ها می‌توانند به کشاورزی پایدار کمک کنند و امنیت غذایی را در مناطقی با منابع آبی محدود تضمین کنند.

اجرای شیوه‌های کشاورزی کم آب برای بهینه‌سازی مصرف آب و حفظ شیوه‌های کشاورزی پایدار برای کشاورزان بسیار مهم می‌شود. با ترکیب این شیوه‌ها، کشاورزان می‌توانند اثرات خشکسالی را بر بهره وری محصولات کاهش دهند و مدیریت مسئولانه آب را برای آینده‌ای انعطاف‌پذیر ارتقا دهند.

از مؤثرترین روش‌های کشاورزی کم‌آب، بهبود سیستم‌های آبیاری است. ارتقا به روش‌های آبیاری دقیق، مانند آبیاری قطره‌ای یا میکرو بارانی، با رساندن مستقیم آب به ریشه‌های گیاه، هدر رفت آب را کاهش می‌دهد. این روش تبخیر را به حداقل می‌رساند و تضمین می‌کند که آب به طور مؤثر استفاده می‌شود.یکی دیگر از رویکرد‌های کلیدی، اجرای انتخاب و تناوب محصول بهینه از نظر آب است. کشاورزان می‌توانند گونه‌های گیاهی مقاوم به خشکی را انتخاب کنند که برای رشد به آب کمتری نیاز دارند. علاوه بر این، محصولات چرخشی می‌توانند به بهبود سلامت خاک، به حداقل رساندن آفات و بیماری‌ها، و بهبود نفوذ و حفظ آب کمک کنند، که منجر به استفاده کارآمدتر از منابع آبی موجود می‌شود.

اجرای روش‌های خاک ورزی حفاظتی نیز سودمند است. خاک ورزی حفاظتی شامل به حداقل رساندن آشفتگی خاک، باقی ماندن بقایای محصول در مزرعه و استفاده از محصولات پوششی است. این اقدامات به حفظ رطوبت در خاک، کاهش تبخیر، جلوگیری از فرسایش خاک و حفظ سلامت خاک کمک می‌کند و در نتیجه نیاز به آب برای رشد محصول کاهش می‌یابد.

استفاده از مالچ در اطراف گیاهان یکی دیگر از روش‌های مؤثر است. مالچ پاشی با کاهش تبخیر و سرکوب رشد علف‌های هرز، که برای آب با محصولات رقابت می‌کند، به حفظ رطوبت خاک کمک می‌کند. مالچ‌های ارگانیک مانند کاه یا خرده‌های چوب، ساختار و حاصلخیزی خاک را در طول زمان بهبود می‌بخشند و به آب اجازه می‌دهند به راحتی نفوذ کند و محصولات را به طور مؤثر تغذیه کند.

اتخاذ شیوه‌های زراعت جنگلی می‌تواند استفاده از آب را بیشتر بهینه کند. کاشت درختان یا ادغام محصولات درختی در محیط‌های کشاورزی، ریزاقلیم‌هایی را ایجاد می‌کند که تبخیر آب را کاهش می‌دهد، حفظ رطوبت خاک را افزایش می‌دهد و برای محصولات سایه ایجاد می‌کند. این رویکرد ضمن حمایت از تنوع زیستی و مدیریت پایدار زمین، دسترسی به آب را برای محصولات کشاورزی بهبود می‌بخشد.

نظارت بر رطوبت خاک برای مدیریت کارآمد آب بسیار مهم است. استفاده از حسگر‌های رطوبت خاک یا انجام آزمایش‌های منظم خاک به کشاورزان کمک می‌کند تا بفهمند چه زمانی و چه مقدار آب نیاز دارند. این اطلاعات آن‌ها را قادر می‌سازد تا از آبیاری بیش از حد یا زیر آبیاری محصولات خودداری کنند و از استفاده بهینه آب در طول فصل رشد اطمینان حاصل کنند. کشاورزان با استفاده از فناوری مدرن، مانند سنسور‌ها و سیستم‌های نظارت از راه دور، می‌توانند سطوح رطوبت، شرایط خاک، و نیاز آبی محصولات را به دقت بررسی کنند.این رویکرد داده محور کشاورزان را قادر می‌سازد تا کاربرد آب را بهینه کنند و استفاده غیر ضروری را کاهش دهند.

ارتقای سلامت خاک از طریق مدیریت مواد آلی یک جنبه ضروری در کشاورزی کم آب است. ترکیب مواد آلی در خاک ظرفیت نگهداری آب را بهبود می‌بخشد، دسترسی به مواد مغذی را افزایش می‌دهد و میکروبیوم خاک متنوع و فعال را تشویق می‌کند. خاک‌های سالم می‌توانند رطوبت را در دوره‌های خشکسالی بهتر حفظ کنند و رشد ارتجاعی محصولات را تقویت کنند.

آموزش کشاورزان در مورد شیوه‌های کم مصرف آب و ارائه پشتیبانی فنی حیاتی است. برنامه‌های آموزشی می‌تواند آگاهی را در مورد استراتژی‌های مدیریت آب پایدار و مزایای آن افزایش دهد. ارائه منابع، راهنمایی‌ها و مشوق‌ها می‌تواند کشاورزان را به اتخاذ شیوه‌های کشاورزی کم‌آب تشویق کند و انعطاف‌پذیری طولانی‌مدت را در کشاورزی افزایش دهد.

اجرای ترکیبی از شیوه‌های کشاورزی کم‌آب برای بهینه‌سازی مصرف آب و تضمین کشاورزی پایدار در زمان‌های خشکسالی حیاتی است. کشاورزان با اجرای سیستم‌های آبیاری کارآمد، انتخاب محصولات کم‌آب، انجام خاک‌ورزی حفاظتی، استفاده از مالچ‌پاشی و زراعت جنگلی، نظارت بر رطوبت خاک، ارتقای سلامت خاک و ارائه حمایت‌های آموزشی، می‌توانند تأثیر خشکسالی را بر بهره‌وری کشاورزی کاهش دهند.
پایان پیام/