به گزارش خبرگزاری فارس، اولین نشست از مجموعه نشست‌های «هم‌عزم» با موضوع «از روایت فتح تا روایت پیشرفت» با حضور حسین نقویان (پژوهشگر و محقق فرهنگ و رسانه)، امیر نجات‌بخش (دبیر سرای هنر و اندیشه سها) و مسعود ملکی (فعال فرهنگی و رسانه‌ای)، در محل خانه اندیشه‌ورزان جوان برگزار شد.
نشست‌های «هم‌عزم» که بنا دارد گفتگوهایی انتقادی را پیرامون نحوه اتصال نظر و عمل در فرآیند گفتمان‌سازی پیشرفت پی بگیرد، موضوع اولین نشست خود را تبیین موضوع روایتگری آوینی قرار داد و این پرسش را مطرح کرد که آیا ما در روایت پیشرفت، با انسان‌ها و حرکت انفسی آنها مواجه هستیم یا با دستاوردها؟ و اینکه روایتگری امروز ما از پیشرفت، در چه نسبتی با روایت فتح آوینی می‌تواند قرار بگیرد و آیا می‌تواند ما را به خلق انسانی که دیگریِ تمدن غربی است، نزدیک کند؟
در ابتدای بحث، نقویان با اشاره به ادامه‌دار بودن اثر وجودی افکار و افعال آوینی، به توصیف برخی ویژگی‌های روایتگری آوینی و برنامه «روایت فتح» پرداخت و درباره موضوع روایت ِآوینی گفت: آوینی انسانی را روایت می‌کند و او را به عنوان یک انسانِ رشید، انسانِ پیشرو، انسانی که به نوعی تعیّن در پیشرفت داشته، معرفی می‌کند که به خاطر انقلاب اسلامی متولد شده است. بنابراین پیش از شناخت این انسان، ما باید خصوصیات انقلاب اسلامی را بشناسیم. ایشان می‌گوید اساساً این انقلاب برای شناخت خودش، دارای لوازم و ذاتیاتی است که اگر ما آنها را ادراک نکنیم و با آن انس نگیریم، طبعاً از فهم انقلاب اسلامی و بعد به تناسبش از روایتگری او محروم خواهیم شد. آوینی هر وقت که انسان انقلاب اسلامی را تعریف می‌کند، به رجعت این انسان به مبانی اسلام توجه می‌دهد و انسان انقلاب اسلامی را کسی می‌داند که با معیارهای اخلاقیِ اسلام پرورش پیدا کرده باشد. لذا اوصاف و صفات این انسان را هم‌شکل و قرینه‌ی آن چیزی که فهم مشترک رسانه‌ای دنیا در نظر می‌آورد، نمی‌داند و معتقد است که ما باید دارای یک شناخت دیگری باشیم.
در ادامه نجات‌بخش تلاش کرد تا نسبت روشن‌تری میان «روایت فتح» آوینی و روایت پیشرفت برقرار کند. او اظهار داشت: یکی از انتقادهایی که شهید آوینی به نوع کارهای رسانه‌های زمان خودش در موضوع جنگ داشت، این بود که نوع نشان دادن تصاویر جنگ، عملاً افراد را درگیر مسئولیت دفاع مقدس نمی‌کرد و عزم و همتی را برای ورود آنها به این عرصه برنمی‌انگیخت. البته باز هم مسأله شهید آوینی این نیست که بیا مثلا تفنگی دست بگیر و دفاع کن بلکه حیات و حضوری ویژه را پیش چشم قرار می‌دهد و انسان را به تجربه‌ی این جهانِ تازه دعوت می‌کند. این همان منظری است که به‌نظرم ما در روایت پیشرفت هم به آن نیاز داریم. نباید روایت پیشرفت را به معنای خبرِ پیروزی ببینیم چون مردم احساس می‌کنند که ماجرا تمام شده و تغییری در حرکت آنها ایجاد نمی‌کند. نکته‌ی مرتبط دیگر در روایت فتح، درک شهید آوینی نسبت به مسأله تکنیک است؛ چون اصلی‌ترین مسأله ما در پیشرفت، همان تکنیک است. باید تلاش کنیم وقتی از پیشرفت حرف می‌زنیم، وقتی از توسعه حرف می‌زنیم، دانشگاه‌ها را توسعه می‌دهیم، مدارس را توسعه می‌دهیم، تکنولوژی را توسعه می‌دهیم، انسان‌ها در پسِ این تکنولوژِ‌ی‌ها از دست نروند و خودشان باشند. باید بدانیم چه افق و چه درکی لازم است که انسان را در یک نسبتِ جدیدی با تکنیک قرار بدهد. نکته‌ی دیگر اینکه روایت فتح، انسان را در حالت حضور در یک عالَم دیگری قرار می‌دهد و ما باید تلاش کنیم تا نسبت انسان با مسأله پیشرفت را، حضور در یک افق وسیع‌تری قرار بدهیم. یعنی به جای اینکه یک سری گزاره‌های اخلاقی مثل به پول و سود نگاه کن را در برابر او قرار بدهیم، مبادی میل او را نسبت به قدرت و تکنولوژی و تسخیر آن، تغییر دهیم.
سپس ملکی، از منظری دیگر به تعریف روایت پیشرفت و وضعیت کنونی ما پرداخت و گفت: معنای روایت، در دو کلمه روایت فتح و روایت پیشرفت با هم متفاوت است، اما از این جهت که کلمات فتح و پیشرفت، تعیین‌کننده خطِ درگیری هستند، به هم شباهت‌هایی دارند. به‌نظرم ما تاریخ انقلاب را از ۱۳۰۰ به این طرف، تا پایان جنگ، صورت‌بندی کرده‌ایم؛ یعنی از ۴۲ تا ۵۷ را نهضتِ انقلاب گفتیم و از ۵۸ تا پایان جنگ را دفاع مقدس نامیدیم. اما برای ادامه تاریخ مقدس انقلاب اسلامی، هیچ کلمه‌ای جعل نکردیم، هیچ ادبیاتی نساختیم. به نظرم پیشرفت، از روز اول و در همه ساحات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و ... در جمهوری اسلامی رقم خورده است و ما در همه دولت‌ها، درگیر زمینِ بازیِ پیشرفت بوده‌ایم، اما نتوانستیم برای تاریخ بعد از جنگ، دوره جدیدی بسازیم و به وحدت رویه‌ای برسیم. در حالی که اتفاقا درگیریِ جدید در دوره بعد از جنگ، خط درگیری حوزه پسرفت و پیشرفت است. جریان مقابل در این سال‌ها، همه تلاش و همه ادبیات‌سازی‌اش بر این بوده که بگوید جمهوری اسلامی در حال عقب‌رفت است. آنها با وحدت بر این محور، جریان اجتماعی و سیاسی و از هم مهم‌تر جریان روایی خودشان را ساختند اما در جبهه خودی و در برابر این گفتمان پسرفت، وحدتی بر روایت پیشرفت به وجود نیامده است.
شاید روایت فتح یک خوانش درست و اصیلی از دفاع مقدس باشد اما به نظر من، روایت پیشرفت، عِدل روایت انقلاب است و نه روایت فتح. ما روایت پیشرفت را زیست‌بومِ زندگی و زیست‌بومِ طرح و حل مساله می‌دانیم. ویژگی منحصر به فرد روایت پیشرفت این است که مال امروز، روبه‌جلو و روبه‌آینده است. شما بدون روایت پیشرفت، نمی‌توانید پیشرفت کنید و بدون پیشرفت، حتما پسرفت می‌کنید. ما متأسفانه الان در وضعیتی هستیم که امید و خودباوری‌مان که همان هسته سخت پیشرفت است، ضربه خورده است. بنابراین فعلا در مرحله‌ای نیستیم که روایت پیشرفت را صرفا در پارادایم تمدن نوین اسلامی مطرح کنیم. فعلا باید سوژه‌هایمان را طوری تعریف کنیم و تنوع بدهیم که این فضای ناامیدی را از بین ببرند؛ هم سوژه‌هایی که در آن رشد است، هم سوژه‌هایی که در آن بهبود وضع است و هم سوژه‌هایی که در آن جهش است و هم سوژه‌هایی که تمدنی هستند. البته که وقتی به سراغ سوژه‌ها می‌رویم، به رنگ و بوی هویتی و دینی و ایرانی‌شان هم توجه می‌کنیم.
دومین نشست از مجموعه نشست‌های «هم‌عزم» با هدف ایجاد بستری برای گفتگوهایی انتقادی پیرامون مساله چگونگی اتصال نظر و عمل در فرآیند گفتمان‌سازی موضوع پیشرفت برگزار می‌شود.
این نشست‌ها، در سه مرحله طراحی شده است که مرحله اول آن با عنوان «از روایت فتح تا روایت پیشرفت» به بررسی موضوع روایتگری در «روایت فتح» می‌پردازد. روایت فتح به‌عنوان نمونه موفقی از روایتگری، به عنوان ابزار اصلی گفتمان‌سازی، توانسته است این اتصال میان نظر و عمل را برقرار سازد.
نشست دوم از این سه گانه، با حضور حسام‌الدین ابوالحسنی، پژوهشگر و مستندساز با موضوع «بازخوانی روایت فتح از نگاه آوینی»، حسین مهدی‌زاده، مسئول میز نظریه اجتماعی فرهنگستان علوم اسلامی با موضوع «تناسب فرم و محتوا در روایتگری آوینی» و پژمان عرب، محقق تاریخ شفاهی پیشرفت با موضوع «ساخت روایت پیشرفت»، روز شنبه ۹ دی ۱۴۰۲ در مکان خانه اندیشه‌ورزان به صورت حضوری برگزار خواهد شد.
این نشست در بستر اسکای روم به نشانی https://www.skyroom.online/ch/tsi/society به صورت زنده نیز پخش خواهد شد.
نشست بعدی از این سه گانه، روز ۱۶ دی ماه ۱۴۰۲ برگزار خواهد شد.
این مجموعه نشست‌ها از سوی گروه «جامعه و پیشرفت» پژوهشکده مطالعات علم و فناوری و موسسه سمای تربیت با همکاری بنیاد نهضت و امور کل بانوان سازمان تبلیغات اسلامی برگزار می‌شود.
پایان پیام/
