باشگاه خبری توانا: زمین بهعنوان زیستگاه موجودهای زنده از میلیونها سال با تغییرهای کروی و فراکروی، انطباق یافته و با خود پالایی طبیعی به چرخهی زیستی ادامه داده است. از قرن ۱۸ که انقلاب صنعتی به تغییر سکونتگاهها وگذار از روستانشینی به شهر نشینی در جهان منجر گردید؛ تئوری مصرف گرایی لیبرالیسم، شهرنشینهای مصرفگرا و افزایش بارگذاری محیطی ناشی تولید بیضابطه بخشی جداشدنی از سبک زندگی در جهان شد. تأثیرات این نوع سبک زندگی لیبرال با افزایش روزافزون تولید کربن ناشی از سوخت، سوختهای فسیلی در کارخانهها و مصرف منابع خاکی و آلودگیهای آبهای سطحی و زیر سطحی آسیب جدی به زمین وارد کرد.
گلخانه محوطهای شیشهای است که میتوان از آن برای رشد گیاهان استفاده کرد. تابش خورشید باعث گرم شدن گیاهان و هوای داخل گلخانه میشود. شبها با غروب خورشید گرمای محبوس شده در داخل از بین نمیرود و گلخانه همچنان گرم باقی میماند که برای رشد گیاهان این امر ضروری است. در جو زمین نیز همین مسأله رخ میدهد در طول روز خورشید جو زمین را گرم میکند. در شب، هنگامی که زمین خنک میشود، گرما دوباره به جو تابانده میشود. در طی این فرآیند، گرما توسط گازهای گلخانهای موجود در جو زمین جذب میشود. این همان چیزی است که سطح زمین را گرمتر میکند و بقای موجودات زنده روی زمین را امکانپذیر میکند. با این حال، به دلیل افزایش سطح گازهای گلخانهای، دمای زمین به طور قابل توجهی افزایش یافته است. این امر منجر به چندین اثر شدیدی شده است.
ادامه این افزایش دما آثار مخرب زیادی در بر دارد. ممکن است زندگی گیاهان و جانداران دریایی به مخاطره جدی بیفتد. زیستگاههای گیاهان و حیوانات دچار تغییرات اساسی میشوند. الگوهای آب و هوا دست خوش تغییرات میشوند؛ نتیجه آن وقوع سیل، خشک سالی و طوفانهای شدید مخرب خواهد بود. افزایش دما با ذوب نمودن یخهای قطبی، باعث بالا آمدن سطح آب دریاها میشود. در مناطق خاصی از زمین، بیماریهای انسانی گسترش مییابد و محصولات کشاورزی نابود میگردد. تکرار وقوع شرایط بحرانی آب و هوا منجر به خسارات زیادی میشود. تغییرات الگوهای بارش باعث افزایش سیلابها و خشکسالی در نواحی مختلف میشود. طوفانها و تندبادها، بیشتر و قدرتمندتر به وقوع خواهند پیوست.
اصلیترین فعالیت انسانی که منجر به گرمای زمین میشود، سوزاندن سوختهای فسیلی و از بین بردن جنگلها است. بیشتر سوخت فسیلی در اتومبیلها، کارخانهها و نیروگاهها به مصرف میرسد. سوزاندن این سوختها گازی به نام کربن دی اکسید با علامت اختصاری CO۲ تولید میکند.کربن دی اکسید از گازهای گلخانهای است که روند فرار گرما از جو به فضا را بسیار کند میکند. درختان و دیگر گیاهان در روند فتوسنتز، گاز کربن دی اکسید را از هوا جذب میکنند. با از بین بردن گیاهان، میزان گاز کربن دی اکسید در هوا افزایش مییابد. تجزیه شدن گیاهان نیز منجر به افزایش این گاز میشود.
اما نقش قدرت های جهانی در روند تولید گازهای گلخانه ای را می توان در سیر تاریخی که بعد از جنگ جهانی دوم سال ۱۹۴۸ سازمان ملل توسط قدرتهای نظامی آن زمان تأسیس گردید، دید. قدرتهای نظامی که جهان را تا آن روز تهدید میکردند با تغییر رفتاری به استعمارگری نوین تحت لیبرالیسم اقتصادی، افزایش مصرف گرایی تا دورترین نقاط زمین با رسانهها و قدرتی که متأثر از سازمان ملل بود، تئوریزه کردند. رویکرد قدرت ها استفاده حداکثری از طبیعت برای پیشبرد قدرت در سطح بین الملل بود. براساس داده ها بیشترین آسیب ها در بین دهه های ۱۹۶۰ تا ۱۹۸۰ میلادی بوده است و کشورهای صنعتی با خالی بودن میدان از حضور کشورهای دیگر به حدی تولید خود را بدون در نظر گرفتن محیط زیست، افزایش دادند که منجر به افزایش کربن دی اکسید در سطح زمین شد. افزایش قدرت بلوک غرب و شرق آن زمان و افزایش مصرف گرایی با افزایش تولید همراه شد و منجر به آلودگیهای زیستی شدند که دیگر توان خود پالایی زمین برای ادامه چرخهی زیستی زمین کافی نبود.
بعد فروپاشی شوروی در ۱۹۹۱ کشورهای بلوک غرب که از تغییر ژئوپلیتیک در دنیا آگاه بودند به تغییر زمین بازی در تولید و افزایش فشار برای کشورهای در حال توسعه مانند چین کردند. کشورهایی که در حال توسعه بودند دارای منابع انسانی نسبتا ارزان تری بودند و کشورهای توسعه یافته به دنبال بهره مندی مواهب تولید در سرزمین های دوم که سرشار از منابع طبیعی و انسانی ارزان قیمت بودند تا همچنان تولید ناخالص خود را ثابت و در بازه های زمانی افزایش دهند و به بهانه ی همکاری با کشورهای در حال توسعه به سیاست گذاری های اجباری همچون جلوگیری از تغییر اقلیم وادار کنند. بدین صورت کنترل خود بر جهان بدون درگیری های سخت در چارچوب سیاست های رئالیستی قبل از جنگ سرد به همان مفاهیم البته در قالب همکاری و نئولیبرالیسم با جهان پایبند بودند. از این سوی برنامه های زیست محیطی برای کشورهای که متهم اصلی انتشار دی اکسید کربن هستند به عنوان دغدغه ای در چارچوب دگرش های زیست محیطی برای کشورهای دیگر جهان تبدیل شده است.
کنوانسیون چارچوب تغییر اقلیم در سازمان ملل، معاهدهای بینالمللی دربارهی محیطزیست است که توسط بخش محیطزیست و توسعه سازمان ملل متحد اداره میشود. هدف این معاهده پایدارسازی مقدار گازهای گلخانهای در جو زمین برای جلوگیری از مشکلات آتی آبوهوایی از جمله گرمایش در جهان است.کشورهای عضو کنوانسیون تغییر آب و هوا متعهد هستند که میزان انتشار گازهای گلخانهای توسط منابع انتشار و جذب آن توسط چاهکهای جذب نظیر جنگلها و روشهای کاهش انتشار گازهای گلخانهای خود را بهطور دورهای به دبیرخانه کنوانسیون ارائه کنند.
کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل متحد از سال ۱۹۹۴ جلسات سالیانهای را تحت عنوان مجمع اعضا (کاپ) در یکی از کشورهای عضو برگزار میکند تا راهکارهایی برای مقابله با گرمایش زمین پیش روی اعضا قرار دهد. بیستمین نشست اعضا (کاپ۲۰) در شهر لیما، پایتخت پرو در سال ۲۰۱۴میلادی برگزار شد. هدف اصلی این نشست، پیشرفت در مذاکرات برای ایجاد یک توافق جهانی بهمنظور جلوگیری از افزایش ۲ درجهای دمای کره زمین اعلام شد و قرار بر این بود که این توافق، سال بعد در نشست (کاپ۲۱) درشهر پاریس نهایی و تصویب شود. نشست بیستویکم مجمع اعضا (کاپ۲۱) در سال ۲۰۱۵ میلادی در شهر پاریس برگزار شد و بر اساس آنچه در نشستهای قبلی بیان شده بود، توافقنامه جدیدی موسوم به معاهده تغییر اقلیم پاریس بهوجود آمد که در آن تمامی کشورها اعم از درحالتوسعه و توسعهیافته باید تعهداتی در راستای کاهش انتشار گازهای گلخانهای ارائه میکردند. این موافقتنامه شامل ۱۳۹ تصمیم و یک متن اصلی با ۲۹ ماده، به تصویب کشورهای عضو مجمع رسید. در توافقنامه پاریس به گرم شدن آب و هوای کره زمین اشاره دارد یعنی اینکه پس از تصحیح برای تغییرات سال به سال، مشاهده شود که در طول زمان دمای زمین افزایش یافته است و در چنین صورتی است که باید آن را با اهمیت دانست. کشورها براساس توافق سال ۲۰۱۵ پاریس موافقت کردهاند که برای مهار افزایش دما به ۱.۵ درجه سانتیگراد بکوشند. این در حالی است که کشورهای توسعهیافته، برخلاف تعهدات خود در توافق تغییر اقلیم پاریس مبنی بر کاهش اثر گلخانهای با افزایش مصرف منابع انتشار گازهای گلخانهای مانند زغالسنگ، انتشار این گازها در سال ۲۰۱۷ را ۲ درصد افزایش دادهاند.
امارات متحده عربی در سال ۲۰۲۳ میزبان نشست کاپ ۲۸ است و امید دارد بتواند کنفرانسی مشابه کنفرانس پاریس در سال ۲۰۱۵ برگزار کند، که کشورها متعهد شدند تا گرمایش آب و هوا به کمتر از دو درجه در مقایسه با سطح دما در دور قبل از انقلاب صنعتی را محدود کنند. پس از قطر در سال ۲۰۱۲، این دومین بار است که یک کشور در حاشیه خلیج فارس میزبانی کنفرانس اقلیمی میشود. عموما کنفرانسهای اقلیمی سازمان ملل، هر سال در یک قاره برگزار میشود. دو سال پیش کشورهای منطقه آسیا و اقیانوسیه به میزبانی امارات برای این کنفرانس رای دادند. این در حالی است که جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا که کشورش عامل ۲۵% انتشار گازهای گلخانهای است، در این کنفرانس شرکت غایب خواهد بود. نماینده آمریکا در کنفرانس جان کری بدون اشاره به عملکرد منفی کشور خود اذعان کرده است: بدون اقدام چین و آمریکا برای کاهش انتشار گازهای گلخانهای، پیروز نخواهیم شد. این صحبت نشان از نمایشی بودن کنفرانس های تغییر اقلیم دارد چرا که هیچ کشور صنعتی از سال ۱۹۹۴ تا کنون از میزان انتشار گازهای گلخانه نکاسته است.
کنفرانس های اقلیم همواره با حاشیه هایی همراه است. اولین کنش ترامپ در آمریکا بعد از پای گذاشتن در کاخ سفید خارج شدن از توافق اقلیمی پاریس بود. کنفرانس اقلیم دبی نیز خالی از حاشیه نبوده است و می توان به حضور رئیس رژیم صهیونیستی اسحاق هرتزوگ در کنفرانس کاپ ۲۸ امارات که منجر به اجتناب آیت الله رئیسی از حضور در این کنفرانس شد و انتقاد بعضی از کشورهای اسلامی نسبت به نسل کشی و جنایت علیه بشریت توسط اسراییل در غزه را به همراه داشت، اشاره کرد.
پایان پیام/