به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، سالروز شهادت آیت الله سیدحسن مدرس از سوی مجلس شورای اسلامی با عنوان روز مجلس نامگذاری شده است. سیدحسن مدرس سیاست‌مدار و روحانی شیعه ایرانی بود که در شب ۱۰ آذر ۱۳۱۶ توسط عوامل رضاشاه به شهادت رسید و طبق مصوبه شورای فرهنگ عمومی ۱۰ آذرماه در تقویم جمهوری اسلامی ایران، به نام روز مجلس نامگذاری شده است، شخصیتی که برای شناخت او باید صفحات تاریخ را ورق زد و بیش از پیش با شخصیت والای این مجتهد مجاهد آشنا شد.
آیت‌الله سیدحسن مدرس با اینکه مجتهدی طراز اول بود اما بیشتر به عنوان یک روحانی مبارز شناخته می‌شود که جانش را فدای حفظ استقلال کشور و مبارزه با استبداد کرده است. وجه سیاسی شخصیت مدرس تا حدودی مدارج علمی و شخصیت حوزوی او را تحت‌الشعاع قرار داده است. علت آن هم موقعیت بحرانی عصر وی بود، زمانه‌ای که ایران برای حل بحران‌ها و حفظ استقلالش به سیاستمداران زنده و شجاع نیاز داشت. در این برهه زمانی، وی در برابر استبداد رضاخانی و دخالت بیگانگان در امور کشور سکوت اختیار نکرد و راه مبارزه با آنها را در پیش گرفت. شهید مدرس در تمام دوران مبارزه و مقاومت در مقابل این عوامل، ابتدا به حفظ مبانی اسلام و سپس به فکر منافع توده مردم و دفاع از منافع ملی ایران بود. وی فلسفه سیاسی‌اش را که بر پایه شعار «سیاست ما عین دیانت ماست و دیانت ما عین سیاست ما» استوار بود، در تمام ابعاد دوران مبارزه مورد نظر قرار داد تا کرامت انسانی، آزادی و رفتار سیاسی و اجتماعی مناسب و قانونمندی در جامعه ایجاد شود.
فلسفه سیاسی مدرس بر پایه شعار «سیاست ما عین دیانت ماست و دیانت ما عین سیاست ما» استوار بود
زندگی سیاسی او از آغاز تا انجام با رویدادها و دگرگونی‌‌های بزرگی پیوند خورد. با توجه به نقش و تأثیر بنیادین او در پاره‌ای از آن رویدادها و مواضع مهم و معناداری که له یا علیه پاره‌ای از آن دگرگونی‌ها گرفت، می‌توان گفت که بررسی ابعاد و زوایای زندگی سیاسی او و نیز تحقیق و تفسیر اندیشه‌ها و آرمان‌های او که در بیانات و سخنرانی‌ها و پاره‌ای نوشته‌هایش مندرج است برای پرتوافکنی بر تاریخ معاصر ایران و به ویژه فهم تحولات نظام نوپای مشروطه ایران از اهمیت و ضرورت انکار ناشدنی برخوردار است.
دیدگاه امام خمینى(ره) درباره شهید مدرس
امام خمینى(ره) در مورد مدرس مى‌فرماید: «مرحوم مدرس که به امر رضاخان ترور شد، از بیمارستان پیام داد به رضاخان بگویید من زنده هستم. مدرس حالا هم زنده است. مردان تاریخ تا آخر زنده اند. ... یک شخص روحانى که لباسش از سایر اشخاص کمتر بود و کرباس به تن مى کرد. او در مقابل قدرت زیاد رضاخان ایستاد و آن طور هجوم کرد به مجلس که نگذاشت رضاخان کارى بکند و در حالى که عمال رضاخان با هم زنده باد زنده باد مى گفتند، ایستاد و گفت که مرده باد رضاخان و زنده باد من. یک همچون مرد قدرتمندى بود، براى اینکه الهى بود. مى‌خواست براى خدا کار بکند و از کسى نمى‌ترسید. ... مدرس یک ملاى دین دار بود چندین دوره زمام دارى مجلس را داشت و از هر کس براى او استفاده مهیاتر بود. بعد از مردن چه چیز به جاى خود گذاشت، جز شرافت و بزرگى. ما مى‌گوییم مثل مدرس‌ها باید بر رأس هیأت مقننه و قواى مجریه و قضائى واقع شود».
مجلس از دیدگاه شهید مدرس
در دیدگاه مدرس، مجلس به دلیل تشکیل شدن از نمایندگان مردم کشور، به منزله عصاره ملت و مرکز ثقل مملکت است. وى مجلس را رقم زننده امور ملت و تنها مرجع تصمیم گیرنده در مملکت مى‌دانست. مدرس معتقد بود هیچ قانون، مصوبه و امتیاز بدون نظر و تصویب مجلس، قانونى نیست. وى در جلسه ۲۵ اسفند ۱۳۰۲ در بیان مقام و منزلت مجلس مى‌گوید: «این مجلس را به منزله تمام ایران مى‌دانم. مثل این است که سى کُرور اهالى ایران در اینجا تشریف دارند».
در دیدگاه مدرس، مجلس به دلیل تشکیل شدن از نمایندگان مردم کشور، به منزله عصاره ملت و مرکز ثقل مملکت است
مدرس برای مجلس، جایگاهی والا را در نظام حکومتی ترسیم می‌کند، تا جایی که شاید هیچ‌کدام از قوای کشوری را توان هم‌طرازی با آن نیست. این نگاه در واقع ناشی از برتری قانون اساسی بر دیگر قوانین و برتری مجلس و وکلای آن بر دیگر قواست. مدرس قانون اساسی را «رساله علمی دولت ایران» می‌خواند. اهمیت مجلس در نگاه مدرس از آن روی است که این نهاد، برخاسته از مردم و منتخب و وکیل آن‌هاست. «... ما ولی نیستیم. وکیل هستیم و باید نظر موکلین خود را بدانیم...» این وکالت به مجلس قدرت می‌دهد تا در بالادست تمامی نهادهای دیگر قرار گیرد. «... هر کاری در مملکت حکومت ملی باید به اداره ملت باشد و باید مجلس شورای ملی رأی بدهد... اراده ملت حاکم است..».
بدین ترتیب، مدرس با تثبیت جایگاه برتر مجلس بر دیگر قوا، از لزوم‌تبعیت از قوانین مجلس سخن می‌گوید: «هر کدام از این‌ها، دولت مستقلی هستند، باید تابع قوانین این‌مجلس باشند. نمی‌خواهند باشند، آنها را به خیر و ما را به‌سلامت.» «... دولت غیر از اجرای قوانینی که مجلس شورای ملی تصویب‌کرده، هیچ کار و وظیفه‌ای ندارد...» «... وزیر باید مجری قانون‌باشد... وزیر اگر عالم هم باشد در غیاب مجلس شورای ملی‌نباید خودش یک قانونی وضع کند...».
روایت یک آمریکایی از شخصیت شهید مدرس
شخصیت بی‌نظیر شهید آیت‌الله سید حسن مدرس که بیشتر در دوران نمایندگی مجلس بروز و ظهور داشت به شدت دیگران را تحت تأثیر قرار می‌داد به طوری که مستشاران آمریکایی حاضر در ایران نیز از نزدیک چنین اثری را درک کرده‌اند.
شهرت مدرس، بیشتر در این است که برای پول ارزشی قائل نیست، او در خانه ساده‌ای زندگی می‌کند که جز یک قالیچه، تعدادی کتاب و یک مسند، چیز دیگری در آن وجود ندارد
دکتر میلسپو (آمریکایی) مستشار مالی و رئیس خزانه‌داری که در سال ۱۳۰۱ در استخدام دولت ایران بوده پس از خاتمه
خدمتش در ایران در کتاب خود درباره مدرس چنین نوشته است: «مشخص‌ترین چهره و رهبر روحانیون در مجلس، مدرس است که اخیراً به عنوان نایب رئیس اول مجلس، انتخاب شده است. شهرت مدرس، بیشتر در این است که برای پول ارزشی قائل نیست. او در خانه ساده‌ای زندگی می‌کند که جز یک قالیچه، تعدادی کتاب و یک مسند، چیز دیگری در آن وجود ندارد. لباس روحانیون را می‌پوشد و مردی است فاضل. در ملاقات با او محال است کسی تحت تأثیر سادگی و هوش و قدرت رهبری او قرار نگیرد...».
از مجلس مدرس تا مجلس کنونی
همانطور که امام خمینی(ره) درباره رفتار مدرس با رضاشاه گفته‌اند، مدرس سمبل آزادگی بود و همین آزادگی او را به الگوی برتر برای نمایندگی مردم در مجلس تبدیل کرده بود. عنوان «روز مجلس» که برگرفته از روز شهادت اوست به این معناست که در تمام دوره‌ها نمایندگان مجلس با آزادگی درصدد حمایت از حقوق مردم باشند و هیچ چیزی نتواند مانع انجام وظیفه قانونی آنها باشد.
اگر بخواهیم با همین آزادگی درباره عملکرد مجلس در دوره‌های اخیر نظر بدهیم باید با صراحت به این واقعیت اعتراف کنیم که جای مدرس در مجلس شورای اسلامی خالی است. مجلس شورای اسلامی زمانی به یک مجلس در تراز نظام جمهوری اسلامی تبدیل خواهد شد که نمایندگانی آزاد، مقید به ارزش‌ها، عامل به آرمان‌ها، خادم مردم، ساده‌زیست و شجاع در آن جمع شوند و در مسیر حفاظت از منافع و مصالح کشور و ملت هیچ چیز را سد راه خود ندانند. اگر روزی مجلس به این جایگاه برسد، می‌توان ادعا کرد که در مسیر مدرس قرار گرفته است.
امروز در مجلس شورای اسلامی به تفکر مدرس و تفکر کسانی مانند او نیاز داریم
امروز در مجلس شورای اسلامی به تفکر مدرس و تفکر کسانی مانند او نیاز داریم. کسی مثل شهید بهشتی که در آخرین روز زندگیش قبل از بمب‌گذاری دفتر حزب اسلامی گفت: «ما نباید بار دیگر اجازه دهیم استعمارگران برای ما مهره‌سازی کرده و سرنوشت مردم ما را به بازی بگیرند. تلاش کنیم کسانی را که متعهد به مکتب هستند و سرنوشت مردم را به بازی نمی‌گیرند، انتخاب شوند».
به هر ترتیب مردم‌داری، دشمن‌شناسی و دشمن ستیزی، استبدادستیزی، ایستادگی در برابر تهدید و تطمیع، ساده‌زیستی و استقلال شخصیتی از جمله ویژگی‌های برجسته شهید آیت‌الله سید حسن مدرس است که از این رهگذر می‌توان او را در اندیشه و عمل الگوی یک نماینده تمام‌عیار و رجل دینی و سیاسی دانست.
مدرس در آذر ۱۳۰۷ به کاشمر تبعید شده و نهایتاً پس از ۹ سال اسارت، در ۱۰ آذر ۱۳۱۶ و در بیست و هفتمین روز از ماه مبارک رمضان و با زبان روزه و در آستانه اذان مغرب مزدوران نانجیب رضاخان با پیچیدن عمامه به دور گلو، وی را خفه کرده و به شهادت رسانیدند.
پایان پیام/۶۳۱۰۱/ض
