باشگاه خبری توانا: محدودیت منابع آب و توزیع ناهمگن منابع آب، به‌عنوان پیشران اصلی برای شکل‌گیری پروژه‌های انتقال آب عمل خواهد کرد. به‌عبارت دیگر، در راستای تأمین نیازهای آبی در کشور همواره این گزینه به‌عنوان یکی از راهکارهای مدیریت آب مطرح بوده است. طرح‌های انتقال آب که در نوع خود جز ابر پروژه‌ها است، شاکله اصلی توسعه در مختصات جغرافیایی است که با در نظر گرفتن اکوسیستم جغرافیای منطقه به توسعه پایدار مبدل می‌گردد.
کشور ایران به‌دلیل قرار گرفتن در کمربند خشک و نیمه خشک جهان، در زمره کشورهای با محدودیت منابع آب قلمداد می‌شود و به همین دلیل نیز این ماده حیاتی در ایران، یکی از مهمترین ارکان توسعه کشور است که توسعه سایر بخش‌ها در گرو بهره برداری پایدار از آن است. در کشور ایران کمبود منابع آبی همواره به‌عنوان یک عامل محدود کننده فعالیت‌ها مطرح بوده است. با توجه به روند رو به رشد جمعیت کشور و تشدید نیاز بخش‌های مختلف، افزایش مصرف آب بخش‌های شهری، روستایی و صنعتی اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. آب در فرایند توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هر منطقه، نقش عمده و کلیدی دارد. افزایش تولیدات کشاورزی و امنیت غذایی، توسعه مراکز جمعیت شهری و روستایی و بهبود ارتقای کیفیت زندگی در گرو مدیریت و توسعه پایدار است. طرح انتقال آب از دریای مکران به استان سیستان و بلوچستان با هدف تأمین آب استان سیستان و بلوچستان در سال ۱۳۹۹ با امضای ۱۰۲ نفر از نمایندگان، به مجلس شورای اسلامی ارائه شده‌است. هدف از ارائه این طرح رفع مشکلات ناشی از کمبود آب مناطق مختلف استان سیستان و بلوچستان از طریق شیرین سازی و انتقال آب دریا به مناطق بحرانی استان و با اولویت شهرهای زاهدان و زابل عنوان شده بود.
از همین سوی در ماده واحده این طرح آمده: دولت مکلف است نسبت به انتقال آب از دریای مکران به استان سیستان و بلوچستان و شیرین کردن آن با اولویت شهرهای زاهدان و زابل اقدام نماید. انتقال آب از دریای مکران به استان سیستان و بلوچستان با هدف رفع کمبود آب مناطق مختلف استان سیستان و بلوچستان با اولویت شهرهای زاهدان و زابل، طراحی شد. عمده تأمین آب این استان، از رودخانه هیرمند است که با چالش عدم رعایت توافقنامه ۱۳۵۳ مواجه شده‌است، به‌طوری که تالاب‌های هامون با قطع آب هیرمند تقریباً به‌طور کامل خشک شده و وضعیت حیات و معیشت مردم منطقه با چالش بسیار جدی مواجه شده‌است. لزوم استفاده از ظرفیت شیرین سازی آب دریا برای تأمین آب شرب استان، می‌توان بخشی از کمبود آب را با استفاده از شیرین سازی و انتقال آب تأمین کرد.
سرانجام قانون انتقال آب از دریای مکران به استان سیستان و بلوچستان اواخر سال ۱۴۰۰ مصوب و به وزارت نیرو و وزارت صمت با استفاده از توان علمی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری مکلف شد که زمینه سرمایه‌گذاری داخلی یا خارجی برای برداشت آب، نمک‌زدایی، انتقال آب و استفاده از نمک و فلزات بازمانده از دریای مکران به استان سیستان و بلوچستان را فراهم نماید. در سال ۱۴۰۱ آیین نامه اجرایی ماده واحده قانون انتقال آب از دریای عمان به استان سیستان و بلوچستان تصویب شد تا نقاط اولویت‌دار جهت تأمین و نیاز آبی تعیین و به شرکت صنایع و معادن به‌عنوان سرمایه‌گذار و مجری اعلام و نیز شرکت تأمین آب صنایع و معادن نیز مکلف شد با هدف افزایش بهره‌وری اقتصادی و رعایت ملاحظات محیط‌زیستی، از طریق ظرفیت‌های دانش‌بنیان، نسبت به تولید محصولات جانبی نظیر استفاده از نمک و استحصال مواد معدنی و فلزات بازمانده از فرآیند نمک زدایی اقدام نماید. به‌منظور تکمیل و اصلاح سامانه‌های اول و دوم انتقال آب از چاه نیمه‌ها به زاهدان، وزارت نیرو با سرمایه‌گذاری شرکت سرمایه‌گذار امکان تبادل و انتقال آب میان زاهدان و سیستان به‌طور رفت و برگشتی فراهم شود تا بتوان آب نمک‌زدایی شده را در مواقع کم آبی چاه نیمه‌ها به سیستان منتقل نمود.
استان سیستان و بلوچستان در سال‌های اخیر با مشکلات زیاد خشکسالی دست به گریبان بوده که برای حل این معضل، طرح آبرسانی از دریای مکران در دستور کار قرار گرفته است. سه طرح انتقال آب از سواحل جنوبی با ورودی خلیج فارس و از نظر جغرافیایی در استان هرمزگان قرار دارد اما در طرح چهارم انتقال آب از ورودی دریای مکران قرار دارد طرح انتقال آب از دریای مکران به سیستان، جنبه شرب نسبت به کشاورزی و صنعت ارجعیت دارد. آب پروژه اجرای انتقال آب از سواحل جنوبی ایران طرحی مشترک بین وزارت نیرو و صمت بالغ بر هشت میلیارد دلار است که مجموعاً ۴۱۰۰ کیلومتر لوله‌گذاری دارد و سالانه ۸۴۰ میلیون ظرفیت انتقال آب دارد.
خط چهارم انتقال آب که در نقشه به‌رنگ آبی نمایش داده شده از دریای مکران به استان سیستان و بلوچستان پیش‌بینی شده‌است. این طرح به طول ۸۲۰ کیلومتر با ۱۱ ایستگاه پمپاژ آب، با سرمایه‌گذاری ۳۹ هزار میلیارد تومانی اجرا شده و برای ۱۰ هزار نفر اشتغال‌زایی به‌دنبال دارد. خط انتقال آب از دریای مکران تا زابل سرمایه‌گذاری ۳۹ همت و اشتغال ۱۰ هزار نفر و طول خط ۸۲۰ کیلومتر است انتقال سالانه ۲۸۰ میلیون متر مکعب و اتمام این ابر پروژه در سال ۱۴۰۴ تعیین شده‌است.
به‌منظور انتقال آب از سواحل مکران، اسکله آبگیر از طریق اداره کل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان به شرکت عامل تحویل داده‌شده‌است. انتقال سالانه ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب از دریای عمان به سیستان و بلوچستان که در حال حاضر 100 میلیون متر مکعب مجوز گرفته شده‌است. مجموعه‌های مجری در اجرای پروژه انتقال آب با لوله‌گذاری و ایستگاه‌های پمپاژ همزمان به اجرای تأسیسات مصرف نهایی می‌پردازند و شهرهای در مسیر خطوط انتقال مانند چابهار و زاهدان احتمالاً زودتر از موعد اتمام این ابر پروژه آبرسانی می‌شوند. اکنون کارهای مقدماتی زاهدان تا ایرانشهر انجام شده و مسیرسازی سایر شهرها نیز در حال انجام است.
با انجام چنین اَبرپروژه ای که مسائل زیستی محیطی آن در نظر گرفته شده باشد. توسعه ای متوازن و پایدار در انتظار استان سیستان و بلوچستان خواهد بود به شرطی که مصرف آب نیز از مدیریت مناسبی برخوردار باشد. از همین سوی در عرصه کشاورزی و صنعت نیز می بایست با استفاده از تکنولوژی جدید و شرکت های دانش بنیان نسبت به ایجاد روند توسعه پایدار عمل کرد. بازشناسی ظرفیت های اکوسیستمی در استان سیستان و بلوچستان حلقه ای مفقوده در زنجیره توسعه ای است که می توان گفت شرق ایران معدن ظرفیت ها است.
پایان پیام/
