باشگاه خبری توانا: احتمالا شما هم این روزها موضوع با اهمیت بودن گردشگری و رشد اقتصاد بدون نفت و لزوم افزایش درآمد زایی از صنعت گردشگری را زیاد از زبان مسئولان شنیده‌اید. اینکه «گردشگری کلید حل مشکلات کشور است و اگر امروز مجموعه‌ای از مشکلات در کشور مطرح است به‌دلیل عدم توجه جامع به این صنعت است» و یا این موضوع که «راه تحقق اقتصاد بدون نفت، اهتمام ویژه به حوزه میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است» و «گردشگری، نسخه نجات بخش اقتصاد و راهکاری برای مقابله با تحریم‌ها است» و جملاتی از این دست هم حتما به گوش شما خورده است که البته بی‌راه هم نیستند.
آمار و ارقام صنعت گردشگری جهانی و تجربه بسیاری از کشورهای جهان نیز تایید می‌کند که توجه به حوزه گردشگری و رشد درآمدهای این حوزه می‌تواند نسخه شفا بخشی برای اقتصاد بیمار کشور ما باشد؛ چراکه حجم درآمد این صنعت در جهان بسیار بالاست؛ چنانکه در سال ۲۰۲۲ کل درآمد صنعت گردشگری جهان معادل ۷.۷ تریلیون دلار و تعداد گردشگران بین المللی نیز ۹۶۹ میلیون نفر در جهان بوده است. بنابراین تنها کافی است تا ۲ درصد این تعداد گردشگر به ایران وارد شوند تا بخش گردشگری کشور به کلی متحول شود.
تجربه کشورهای همسایه ایران نیز نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری می‌تواند بسیار پربازده و جذاب باشد به طوری که کشوری همچون امارات را از درآمد یک میلیارد دلاری در این صنعت در سال ۲۰۰۰ به بیش از ۶۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ برساند.
اهدافی برای نرسیدن
بنابراین برنامه‌ریزی برای رشد صنعت گردشگری در شرایطی که دنیا درآمدهای هنگفتی از این حوزه به دست آورده است، یکی از نیازها و اولویت‌های اساسی کشور است و مسئولان نیز نشان داده‌اند حداقل در مقام صحبت و سخن این فرآیند را شروع کرده‌اند. هرچند سال‌ها پیش نیز در سند چشم انداز ۲۰ ساله توسعه بخش میراث فرهنگی و گردشگری (۱۳۸۴ تا ۱۴۰۴)، موارد بسیاری از رشد کمی این صنعت نوشته شده بود که البته در حد سند و نوشته باقی مانده است.
به عنوان مثال در این سند اشاره شده است که سهم ایران از درآمد گردشگری جهانی از ۰.۰۷ درصد در سال ۱۳۸۳ به (۲ درصد) در سال ۱۴۰۴ رشد یابد به گونه ای که کشور ایران در سال ۱۴۰۴ سالانه قریب ۲۵ میلیارد دلار از محل گردشگر ورودی درآمد کسب نماید. یا اینکه نوشته شده است در سال ۱۴۰۴ تعداد گردشگران جهانی در ایران به ۲۰ میلیون نفر برسد.
شرایط فعلی نشان می‌دهد صنعت گردشگری کشور نه تنها به این اعداد و ارقام نرسیده که حتی به آنها نزدیک هم نشده است؛ چراکه تعداد گردشگران خارجی ایران در سال ۲۰۲۲ حدود ۴.۱ میلیون نفر بوده است و این تعداد فقط ۰.۴ درصد از کل سفرهای گردشگری جهان در این سال بوده و درآمد کسب شده در این حوزه نیز حدود ۶.۲ میلیارد دلار بوده است.
ایجاد نظام آماری حوزه گردشگری چه شد؟
همچنین تعداد زیادی اهداف کیفی برای این حوزه تعریف شده که از جمله آنها ایجاد اشتغال و درآمد ارزی، افزایش درآمد سرانه و کمک به کاهش عدم تعادل‌های اجتماعی و گرفتن سهم مناسب از بازار گردشگری بین المللی است. اهداف این چنینی نه تنها در این سند که در برنامه ششم و هفتم توسعه نیز ذکر شده است.
نکته اساسی آن است که برنامه ششم توسعه به پایان رسیده و برنامه هفتم نیز در حال بررسی است؛ اما اهداف کمی با یک عقبگرد همراه بوده به طوری که از ۲۰ میلیون گردشگر خارجی هدفگذاری شده در سند چشم انداز، به ۱۵ میلیون نفر در برنامه هفتم توسعه کاهش پیدا کرده و در مورد اهداف کیفی نیز مشخص نیست اصلا چه میزان از آنها محقق شده است.
بررسی سایت وزارت میراث فرهنگی و گردشگری به عنوان متولی اصلی این حوزه نیز هیچ ردپایی از آمار را نشان نمی‌دهد در حالی که در یکی از بندهای سند چشم انداز و در بخش برنامه‌های آینده به ایجاد نظام جامع آماری اشاره شده است. بنابراین انتظار این بود در شرایطی که ۱۸ سال از مدت زمان سند چشم انداز به پایان رسیده حداقل بند آماری این سند که به عنوان چراغی برای ادامه مسیر است، محقق می‌شد تا مشخص می‌شد دقیقا برای افزایش درآمدهای ارزی، رونق گردشگری و تحقق اقتصاد بدون نفت کدام بخش‌ها نیاز به تمرکز بیشتر و برنامه‌ریزی دقیق‌تر دارند.
با یک بخش یتیم طرفیم!
به نظر می‌رسد بخش آماری کشور عموما و آمارهای بخش گردشگری خصوصا به مانند فرزند یتیمی است که کسی سرپرستی آن را بر عهده ندارد و ظاهرا قرار نیست کسی سرپرستی آن را نیز بر عهده بگیرد، و الا با گذشت حدود دو دهه از تکلیف ایجاد نظام آماری، حداقل بخشی از آن تدوین شده و تصویری آماری و روشن از وضعیت فعلی نیازمند‌ی‌های گردشگری کشور به دست می‌داد.
به همین دلیل توصیه به مسئولان حوزه گردشگری که قصد دارند این حوزه را به «کلید حل مشکلات کشور»، «نجات اقتصاد» و «رفع تحریم‌ها» تبدیل کنند، این است که آمارها را دریابید تا اقدام شما به مثابه تیری در تاریکی نباشد. در غیر این صورت چند سال دیگر به جای حرکت به سمت اهداف باید اهداف را به سمت خود حرکت داده و از جذب ۱۵ میلیون گردشگر به ۱۰ و ۵ میلیون گردشگر هم راضی شوند!
پایان پیام/
