گروه دانشگاه خبرگزاری فارس ـ به دلیل هزینه‌های بالای شناسایی و ارزیابی جاده‌های جنگلی به منظور تعمیر و نگهداری آنها، همواره مدیریت جنگل با چالش‌هایی درباره زمان بندی و هزینه‌های اجرایی مواجه است. پژوهشگران گروه جنگلداری دانشگاه تربیت مدرس طی تحقیقی موفق به ارائه سامانه نوین و کم هزینه‌ی پایش روسازی جاده‌های جنگلی شدند. یکی از آن پژوهشگران محمد جواد حیدری است که این پژوهش در قالب رساله دکترای تخصصی وی در رشته علوم جنگل - جنگل شناسی و اکولوژی جنگل انجام شد؛ پژوهشگری که می‌گوید پسا دکتری خود را به عشق وطن رد کرده است.
با محمد جواد حیدری پژوهشگر این رساله به گفتوگو پرداختیم، متن این گفتوگو به شرح ذیل است:
فارس: آقای حیدری در ابتدا خودتان را معرفی بفرمایید.
حیدری: بنده محمد جواد حیدری متولد ۱۳۷۰ از استان فارس شهر آباده و فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد، عمران و بهره برداری جنگل از دانشگاه تربیت مدرس با نمره ۲۰ فارغ التحصیل دکتری عمران و بهره برداری جنگل دانشگاه تربیت مدرس با نمره عالی و عضو بنیاد ملی نخبگان دارای چندین مقاله ISI بین‌المللی و چندین مقاله علمی پژوهشی داخل کشور پذیرفته دوری پسادکتری دانشگاه لیسبون پرتقال هستم که به دلایلی نتوانستم بروم و در حال حاضر کارشناس ارشد سنجش از دور و GIS اداره کل منابع طبیعی استان فارس هستم.
فارس: دغدغه شما برای اینکه این کار را انجام دهید چه بود؟
حیدری: در حوزه جاده‌های جنگلی کشور طبق آخرین آمار و اطلاعاتی که چاپ شده در مقالات مختلف بالغ بر ۱۰ هزار کیلومتر جاده جنگلی داشتیم اما به دلیل مدیریت اشتباه و غیراصولی، بسیاری از این جاده‌های جنگلی در حال نابودی است.
این جادهها رویکردهای مختلفی دارند و برای بحثهای اقتصادی و حفاظت از جنگل، گردشگری، زیستی و بسیاری از این قبیل مسائل برای ما و کشور اهمیت دارد. در این حوزه به دلیل طرح تنفس جنگل و به دلیل امکان اختصاص بودجه برای مدیریت و پایش جاده‌های جنگلی وجود ندارد به همین دلیل با روش‌های سنتی، آمار برداری از جاده‌های جنگلی مستلزم هزینه است. ما به دلیل اینکه در این حوزه بتوانیم پایشی را در وضعیت جاده‌های جنگلی کشور داشته باشیم روش‌هایی را انجام دادیم و پیشنهادی را برای آمار برداری از جادهها و حفظ جاده‌های کنونی داشته‌ایم.
* می‌توانیم با کمترین هزینه و بیشترین دقت جادهها را پایش کرد
فارس: با توجه به صحبت خودتان جادهها در حال نابودی است شما برای جلوگیری از این امر چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
حیدری: در ابتدا به یک روش جدیدی نیاز داریم تا وضعیت جادهها را بتوانیم ارزیابی کنیم به همین علت با استفاده از روش‌های نوین مبتنی بر هوش مصنوعی و یادگیری عمیق، استفاده از گوشی تلفن همراه و دوربین که دم‌دست و راحت‌ترین وسیله برای اندازه گیری است این کار را آغاز کردیم.
ما دانشگاهیان به دنبال روشی بودیم که بتوانیم با کمترین هزینه و با بیشترین دقت ارزیابی و پایش جادهها را داشته باشیم تا امکان مانیتورینگ به صورت مداوم وجود داشته باشد و جادهها را بتوانیم پایش کنیم تا از طریق آن بتوانیم برای آینده برنامه‌ریزی کنیم.
* به فراموشی سپردن جاده‌های جنگلی
فارس: جرقه این کار از کجا شروع شد؟
حیدری: جرقه این کار از زمانی شروع شد که ما احساس کردیم جاده‌های جنگلی به فراموشی سپرده می‌شود و توجه‌ای به جاده‌های جنگلی نمی‌شود. گزارشاتی که به ما از وضعیت جاده‌های جنگلی می‌رسید وضعیت مناسبی را نشان نمی‌داد.
قبل از اینکه برداشت‌هایی از جنگل و جاده صورت بگیرد متوجه شدیم شرکت‌هایی برای تعمیر و نگهداری جاده‌های جنگلی قرارداد بسته‌اند، با اجرا و شروع طرح تنفس جنگل، بهره برداران درختان جنگل‌های شمال کشور از جنگل خارج شدند و توقف برداشت درختان صورت گرفت.
بعد از مدتی دیدیم که مواردی همچون عبور ماشین آلات و رانش یا سیل و مواردی از این قبیل و افتادن درخت در جادهها، عملا جادهها را از دسترس خارج می‌کرد، این موضوع باعث شد که ما در سال ۱۳۹۲ طرحی را با دقت بالا با استفاده از شبکه‌های مصنوعی ارائه دهیم که در مورد خرابی‌های جاده‌های جنگلی موثر بود.
* اعلام شاخص مدیریت جنگلی با استفاده از گوشی ساده
ما به دنبال این بودیم که آن پارامترها را به بهره‌برداران اعلام کنیم که روی این موارد کار کنند و در مسیر جادهها این موارد در نظر گرفته شود، همزمان بعد از تنفس جنگل که در چند سال قبل شروع شد. در سال ۱۳۹۵ ما به این نتیجه رسیدیم که باید به صورت خیلی سریع بتوانیم وضعیت جاده‌های جنگلیمان را پایش کنیم.
برای این طرح ابتدا باید آمار و داشبورد مدیریت جاده‌های جنگلی داشته باشیم که در این داشبورد آنلاین بتوانیم نظارت کنیم و قرق بان کسانی که از جاده محافظت می‌کنند با استفاده از گوشی ساده و با استفاده از عکس و فیلم جادهها شاخص جادهها را تهیه کنیم.
ما شاخصی را مشخص کردیم تحت عنوان شاخص مدیریت‌های جنگلی در این شاخص یک عددی از صفر تا صد به ما می‌دهد که هر چقدر این عدد به ۱۰۰ نزدیک‌تر بود، وضعیت جاده سطح بهتری دارد و اگر از ۱۰۰ کمتر شود نشان دهنده وضعیت نامناسب جاده است.
فارس: انگیزه شما برای این کار چه بود؟
حیدری : ما در نظر داشتیم که یک شاخص برای جاده‌های جنگلی تعریف کنیم و این مقدار به سطح هشدار رسید که یک عملیاتی ایجاد شود اما متاسفانه فقط به رساله تبدیل شد و از این طرح عملا استفاده‌ای نشد. ما در ابتدا تصمیم داشیم که بدانیم مهم‌ترین پارامتر چیست؟ این انگیزه ما را زیاد می‌کرد که بتوانیم جادهها را حفظ کنیم.
* کمک هزینه ۸ میلیون تومانی برای دانشجویان دکتری
فارس: آیا دانشگاه برای اینکه طرحتان را اجرا کنید کمکی کرد؟
حیدری: حقیقتا دانشگاه تربیت مدرس برای دانشجویان دکتری یک هزینه‌ای در نظر می‌گیرد که این هزینه مبلغ ۸ میلیون تومان هزینه‌های مربوط به آماربرداری و رفت و آمد است.
فارس: این هزینه برای شما کافی بود؟
حیدری: این طرح ما یک طرح کلان است، هزینه‌ای که برای این پروژه دیده شده بود و با نرم‌افزاری که قرار بر طراحی اش داشتیم بسیار بیشتری از مبلغی بود که دانشگاه به ما داده بود.
فارس: طرح شما به چه چیزهایی نیاز داشته است؟
حیدری: طرح ما به سرور‌هایی نیاز داشت که اطلاعات را به صورت آنلاین روی سرور قرار دهد و نیاز به یک داشبورد مدیریتی داشتیم. اندرویدی که داشته‌ایم تا برنامه اجرا شود و به سرور وصل شود تنها به صورت تست اجرا شد اما به مرحله عملی نرسید.
* تلاش کردیم تا طرح جنگلداری ابتر نماند
فارس: طرح شما درآمدزا است؟
حیدری: این طرح یک کار خوبی است و می‌تواند در آمدزا باشد و حتی این طرح توسط شرکت‌های دانش بنیان می‌تواند انجام شود. بنده خوشبختانه بعد از دانشگاه استخدام شدم و به دلایل مشغله‌هایی که در این قسمت داشتم نتوانستم این موضوع را روی یک شرکت دانش بنیان پیگیری کنم، پیشنهاد بر این است که شرکت دانش بنیان و خود دانشگاه یک مجموعه‌ای در وزارت کشور یا سازمان حمل و نقل، راهداری کشور و سازمان منابع طبیعی این طرح را پیگیری کنند که این طرح ابتر نماند و در حوزه عملکردی استفاده شود.
فارس: آیا دانشگاه تربیت مدرس برای شما تجهیزاتی مهیا کرد؟
حیدری: تجهیزاتی که دانشگاه می‌تواند در نظر بگیرد در حوزه رساله‌های بخش عمران و بهره برداری جنگل، قسمت مهندسی جنگل و سیستم‌های قوی و ابر کامپیوتری است که پردازش داده‌ها روی آن به راحتی انجام شود، بخش آزمایشگاه مهندسی جنگل دانشگاه تربیت مدرس قسمتی از آزمایشگاه مهندسی کشور است و یک سری تجهیزات مثل Gps (مکان یاب) وسایل اندازگیری، شیپ سنج که استفاده می‌شود را دارد.
عمده‌ترین تجهیزات در آزمایشگاه مهندسی دیده نمی‌شود؛ مثل یک فضای ابری زیاد و داشبورد و امکانات که مربوط به در نظرگرفتن پردازنده‌هایی که بتواند همزمان اطلاعات زیادی مثل عکس و فیلم را در آن واحد بتواند تجزیه و تحلیل کند.
فارس: دانشگاه برای شما مکانی در نظر گرفته بود؟
حیدری: سایت آزمایشگاه مدیریت جنگل یک سیستم قوی برای پردازش داده‌ها دارد که عمدتاً دانشجویانی که با حجم زیادی از داده‌ها کار می‌کنند و نیاز به استفاده‌های سیستم قوی دارند از این سیستم‌ها می‌توانند استفاده کنند. البته که یک سیستمی است که به طور مشترک برای بقیه استفاده می‌شود و یک سری امکاناتی که به صورت عمومی در آزمایشگاه وجود دارد.
فارس: کار شما برای کشور چه دستاوردهایی دارد؟
حیدری: این طرح یک موضوع جدید است، از نتایج کار ما مجلات خیلی معتبری نیز چاپ شده است.
با چاپ شدن مقالات علاوه بر پژوهش برای پژوهشگران که روی آن کار کردند، طرح مورد استفاده بسیاری از کشورها قرار خواهد گرفت.
برای این طرحم دوره پسادکتری در دانشگاه لیسبون پرتقال پیشنهاد داده شد که بنا به دلایلی در کشور خودمان ماندم، این کار تا به الان در دنیا انجام نشده بود و اخیرا شروع کردند مکاتباتی با ما که در این حوزه و حتی دیتا‌های ما را خواستند ما در این حوزه به افرادی که خارج از کشور هستند کمک کردیم و آن درخواست‌هایی که داشتند را انجام دادیم.
برای این طرح پسادکتری در دانشگاه لیسبون پرتقال پیشنهاد داده شد که بنا به دلایلی که در حوزه کاری مجبور بودم بمانم، این کار تا به الان در دنیا انجام نشده، است.
* طرح به اسم برند ایرانی باشد
فارس: برای انجام این طرح چرا در ایران ماندید؟
حیدری: اگر این کار را عملی انجام دادیم؛ اول از همه اینکه اپلیکشین ساخته شود و آن را به دنیا معرفی کنیم و با عنوان ساخت کشور ایران و برند دانشگاه تربیت مدرس و با برند اساتیدی که در این کار همراهی کردند این طرح یک موضوع بسیار مهم است. موضوع بعدی اینکه ما می‌توانیم داده‌هایمان را در سایت‌های مختلف برای تست و آموزش معرفی کنیم که این کار یک کار برندی است. آخرین موضوع اینکه اگر ما بتوانیم این کار را در کشور پیاده سازی کنیم به عنوان یک کار موفق این موضوع دیده شود.
* حفظ سیمای جنگل و جاده‌های جنگلی دغدغه ما برای محیط زیست بود
فارس: کار شما چه نیاز و دغدغه‌ای از مردم را حل می‌کند؟
حیدری: مهم‌ترین دغدغه ما مردم هستند، دغدغه‌ای که مردم برای محیط زیست دارند که سیمای جنگل و جاده‌های جنگلی حفظ شود. موضوع بعدی برای تفریح و تفرج گردشگری بود که افرادی که به جنگل برای تفریح می‌روند، اگر فضای جاده جنگلی نباشد نمی‌توانند بروند و این یک چالش است.
اگر در مواردی مثل آتش سوزی مردم بخواهند کمک کنند یا از این دسته موضوعات جاده‌ای در دسترس نباشد مسلماً مردم نمی‌توانند کمکی کنند.
این طرح از نظر گردشگری و تفریح و تفرج و بحثهای توریست و گردشگری، به ویژه درحفاظت از جنگل یک موضوع مهم است.
* علاقه‌ای به اسم تعصب ملی
فارس: آیا وقتی به بن بست خوردید و ناامید شدید به فکر مهاجرت بودید؟
حیدری: حقیقتا زمانی که شما برای یک کاری وقت می‌گذارید، از نظر وقت و انرژی دوست دارید به بهترین شکل انجام شود. با توجه به فرصتی که به بنده پیشنهاد شد برای پسا دکتری که به واسطه همین کار بود اما با توجه به تفکری که خودم داشتم و علاقه‌ای که نسبت به کشورم داشتم ماندم زیرا این کار را حتما باید در وطن خودم انجام می دادم.
* اینجا وطن ما است
فارس: آقای حیدری به عنوان سوال آخر چرا ایران را انتخاب کردید؟
حیدری: در واقع ما انتخاب شده‌ایم برای ایران و وظیفه داریم که با توجه به هزینه‌هایی که کشور برای ما انجام داده در این موضوع و هزینه‌هایی که در بحث آموزش و پژوهش و حمایت از دانشجویان شده بمانیم؛ موضوع اصلی اینکه اینجا وطن ما است. جایی که ما اینجا به دنیا آمده‌ایم، انتخاب شدیم برای اینجا نکته مهم اینکه ما باید کمک و سعی کنیم کشورمان بهبود پیدا کند چه بسا که سختی‌هایی باشد و بتوانیم در وطن خودمان در بحثهای آموزشی و پژوهشی بتوانیم به بهترین شکل کارها را انجام دهیم.
* امید برگشت به سرزمین مادری
ممکن است که یک نفر خارج از کشور را انتخاب کند اما امید بر این داشته باشد که بتواند یک روزی به وطن خودش خدمت کند همچون افرادی که این کار را کردند و چون ما انتخاب شدیم برای ایران ما هم وطنمان را انتخاب می‌کنیم کسی هم دوست ندارد که وطن خود را ترک کند بنده همیشه دوست داشتم هرجایی که هستم مشکل مردم را حل کنم و ان‌شاءالله این مشکل هم حل خواهد شد.
پایان پیام/
