گروه زندگی - مینا فرقانی: در گزارش قبل به جنگ ترکیبی پرداختیم و تفاوت آن را با جنگ همه‌جانبه بیان کردیم. گفتیم در جنگ ترکیبی نه مبدأ شلیک مشخص است نه مقصد آن. دشمن می‌داند؛ اما ما نمی‌دانیم انتشار شایعهٔ کمبود دستمال کاغذی با هدف براندازی است، نه برای ایجاد خلل در عرضه و تقاضا. در عرضه و تقاضا خلل ایجاد می‌کند. اما از این هم عبور می‌کند. چون اصلاً هدفش این نیست. حقیقت جنگ ترکیبی این است. در این گزارش به همراه دکتر «عباس خسروی» دکترای مدیریت راهبردی، مدرس دانشگاه و پژوهشگر علوم راهبردی، به نکات تکمیلی مربوط به این جنگ‌ها می‌پردازیم و به چند پرسش پاسخ می‌دهیم.
دکتر عباس خسروی؛ دکترای مدیریت راهبردی، مدرس دانشگاه و پژوهشگر علوم راهبردی
اگر تازه به جمع ما پیوسته‌اید، توصیه می‌کنیم برای درک بهتر موضوع، قسمت‌های قبل را مطالعه کنید (لینک قسمت‌های قبل: قسمت اول، قسمت دوم، قسمت سوم، قسمت چهارم، قسمت پنجم، قسمت ششم، قسمت هفتم، قسمت هشتم، قسمت نهم، قسمت دهم و قسمت یازدهم)
«مسعود کشمیری» عامل نفوذی سازمان منافقین در کنار شهید رجایی
*نفوذ، جنگ را پیچیده‌تر می‌کند
حالا که به پیچیدگی‌ها و خطرات جنگ ترکیبی و جنگ همه‌جانبه پی برده‌ایم.این سؤال برایمان پیش می‌آید که آیا می‌توانیم در جنگ همه‌جانبه و جنگ ترکیبی پیروز شویم؟ خسروی به این پرسش این‌گونه پاسخ می‌دهد:«ما روی یک صفحه دربارهٔ جنگ ترکیبی بحث می‌کنیم. یک صفحه عمود بر این صفحه وجود دارد به نام «نفوذ». نفوذ در عمق و در تمام لایه‌ها و حوزه‌ها هست؛ از دانستن نوع آدامس رئیس‌جمهور تا مسائل امنیتی، نظامی، سیاسی، فرهنگی و... رهبر انقلاب مکرر تذکر داده‌اند که مراقب باشید جای شهید و جلاد با روایت‌گری غلط عوض نشود. اما در یکی از برنامه‌های پرمخاطب رسانهٔ ملی علی‌رغم بازخوردهای مکرر، «سید جمال‌الدین واعظ» را شهید مشروطه معرفی می‌کنند که به دست شاه قاجار شهید شد. اما این فرد کیست؟«شیخ فضل‌الله نوری» دربارهٔ این فرد می‌گوید:«نگویید جمال‌الدین واعظ، بگویید جمال‌الدین زندیق!» رهبر انقلاب هنگام نام بردن از این فرد بحث را به سمت روشن‌فکرهای غرب‌زده می‌کشاند. بنابراین باید نفوذ را جدی‌تر بگیریم و مراقب نفوذ چندلایه در همهٔ حوزه‌ها باشیم».
خسروی ابعاد دیگری از نفوذ را نیز مانند نفوذ در حاکمیت (مثل به شهادت رساندن شهید رجایی و شهید باهنر)، نفوذ در اقتصاد (مثل سیطرهٔ یهودیان متظاهر به اسلام در بازار)، نفوذ در نیروهای مسلح (مثل فتنه‌گران نوژه) و... نام می‌برد.
*چرا جنگ‌های ترکیبی از ما تلفات می‌گیرد؟
به وضوح می‌دانیم و می‌بینیم که داده‌های غلط در جامعه موج می‌زند. اساساً یکی از رویکردهای جبههٔ معارض، بمباران اطلاعات است. این پژوهشگر علوم راهبردی، مهم‌ترین راه مقابله با این مسأله را جهاد تبیین می‌داند: «یک دادهٔ غلط را چطور می‌توان اصلاح کرد؟ با نمایاندن دادهٔ درست. درصد بالایی از مردم دادهٔ درست را می‌پذیرند. یکی از بهترین نمونه‌ها مثالی است که در حضور رهبر انقلاب مطرح شد...
به قول آن جوان، ما نسل اولی‌ها و نسل دومی‌ها نامردیم که این چیزها را به نسل‌های بعد از خودمان نمی‌گوییم. اما در مواجهه با این دروغ‌پراکنی‌ها و شایعه‌پراکنی‌ها باید به شخصیت رفتاری جامعهٔ خودمان توجه ویژه داشته باشیم. چرا ما تا این حد شایعه‌پذیریم؟ چرا این‌قدر عاشق پخش کردن شایعه‌ایم؟ جامعه‌شناسان باید به این مسأله بپردازند. دشمن این ویژگی جامعهٔ ما را خوب شناسایی کرده و به همین خاطر لشکر سایبری آلبانی را طراحی کرده بود. کافی است یک شایعهٔ کوچک را در یک گروه مطرح کند تا در کمتر از 24 ساعت کل گروه‌ها را بگیرد».
در مقابل حملهٔ ترکیبی باید دفاع ترکیبی داشت
*دفاع همه‌جانبه یعنی چه؟
رهبر انقلاب می‌فرمایند دشمن حملهٔ ترکیبی می‌کند، ما هم باید دفاع ترکیبی داشته باشیم (نقل به مضمون). خسروی در تشریح رویکرد دفاع همه‌جانبه می‌گوید: «یعنی اگر می‌خواهیم حضور منافقین در فرانسه را کنترل کنیم، فقط در جبههٔ سیاسی چانه‌زنی نکنیم، اهرم دیگری را هم در جای دیگری به کار بگیریم. یعنی طوری عمل کنیم که اگر یک صهیونیست در سازمان ملل تصویر زشتی را علیه ایران سر دست می‌گیرد، خود مأموران امنیتی سازمان ملل با لگد او را بیرون کنند. این مأموران نه عاشق چشم و ابروی ما هستند، نه آن کار را زشت می‌دانند. ولی یک جایی اهرمی بود که آنها بفهمند اگر این بی‌حرمتی به ایران اتفاق بیفتد، به ضرر خودتان است. این یک صورتش است».
خیلی از اتفاقات ترکیبی است. اولاً اگر ترکیبی آنها را تحلیل نکنیم و نگاه معناگرا نداشته باشیم و ثانیاً اگر مواجههٔ ترکیبی نداشته باشیم، باخته‌ایم یا دست‌کم هزینه‌های زیادی به ما تحمیل می‌شود.
*معناگرایی، رویکردی برای تمام مسائل
وقتی دشمن از دستمال کاغذی برای براندازی استفاده می‌کند یعنی ما ایرانی‌ها بخواهیم یا نخواهیم در یک فضای امنیتی زندگی می‌کنیم. پس باید شش‌دانگ مراقب باشیم، به راحتی هر خبری را نپذیریم و به سادگی از کنار اتفاقات عبور نکنیم. خسروی با بیان این نکته می‌گوید: «وقتی این طور مسائل مطرح می‌شود باید نگاه پرسشگر داشته باشیم. جای معناگرایی، یعنی «توجه به ریشه‌ها» در تحلیل‌های ما خالی است. مثلاً خبر می‌رسد که دلار در حال سقوط است. باید بگردیم ببینیم ریشهٔ این اتفاق چیست. این اتفاق خوبی است. ریشه‌هایش را پیدا و تقویت کنیم. اگر به جای برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران فرهنگی بودم، معناگرایی را از کودکی تا دکتری در برنامهٔ آموزشی بچه‌ها قرار می‌دادم. چون در تمام مسائل زندگی و در تمام سنین کاربرد مؤثر دارد».
اما بی‌توجهی به معناگرایی چه تبعاتی دارد؟ خسروی با مثال به این پرسش پاسخ می‌دهد: «ما به عنوان عضوی از خانواده چقدر توجه کرده‌ایم به اینکه تنشی که بین‌مان پیش آمد، ریشه‌اش چه بود؟ ریشهٔ درس نخواندن بچه چیست؟ ریشهٔ معتاد شدن یک جوان چیست؟ و مثال‌های بسیار دیگر. در همهٔ حوزه‌ها جای معناگرایی خالی است».
دشمن رویکردهایش را طوری معماری کرده که مردم دروغ‌های آشکار بیگانه را بپذیرند و راست‌های آشکار خودی را نه!
*معماری دقیق دشمن برای قبولاندن دروغ به مردم
عده‌ای می‌گویند حرف رسانه‌های داخلی را باور نمی‌کنیم. چون دروغ می‌گویند. اما بی‌بی‌سی، منوتو، اینترنشنال و این رسانه‌ها هر چقدر هم دروغ بگویند و دروغ‌هایشان افشا شود، باز هم عده‌ای باورش می‌کنند. شاید علت این نوع مواجهه با رسانه‌های داخلی و خارجی برای شما هم سؤال شده باشد.
خسروی، پژوهشگر علوم راهبردی در این باره می‌گوید: «چون دستگاه محاسبات به هم ریخته است. آن 4 رویکرد دشمن را کنار هم بگذارید: بمباران اطلاعات، تزریق داده‌های سمی، تزریق داده‌های پوچ، داده‌های جهت‌دار. این رویکردها معماری‌شده هستند تا دقیقاً چنین حاصلی بدهند؛ که جامعهٔ ما دروغ‌های آشکار آن جبهه را بپذیرد، اما راست‌های آشکار ما را نپذیرد. یک ریشه‌اش کارهایی است که دشمن می‌کند. ریشهٔ دیگرش به ویژگی‌های اخلاقی جامعهٔ ما برمی‌گردد. نمی‌توان صرفاً با تمرکز بر یکی از این‌ها مسأله را حل کرد. اگر آن وجه اخلاقی جامعه‌مان را تحلیل و حل نکنیم، حتی اگر دشمن هم داده‌های غلط و پوچ و جهت‌دار به ما ندهد، خودمان از «هیچ» شایعه می‌سازیم. پس هر دو بخش را باید حل کنیم و به تعبیر رهبر انقلاب، باید ترکیبی به مسأله نگاه کنیم. ضمن اینکه در نگاه تمدنی باید این وجه‌های شخصیتی ایراددار جامعه را هم معماری مجدد و اصلاح کنیم».
جهاد تبیین مهم‌ترین راهکار دفاعی در جنگ شناختی و جنگ ترکیبی است
*کلام آخر...
در این گزارش که آخرین بخش از سلسله‌گفت‌وگوهای معرفی جنگ شناختی و جنگ ترکیبی است، به تعاریف و ویژگی‌های این گونه جنگ‌ها پرداختیم. اما پرسش اساسی این است که در مقابل چنین جنگی چه دفاعی داریم؟ خسروی جهاد تبیین، آگاه‌سازی مردم و آمادگی جامعه را مهم‌ترین دفاع می‌داند: «جامعه به واسطهٔ نقشی که دارد باید آگاه و آماده باشد. از این نظر که خطراتی متوجهش هست و نیز می‌تواند نقش‌هایی را برای مقابله ایفا کند. چون قدرت اجتماعی مهم‌ترین مؤلفهٔ قدرت ملی است».
پایان پیام/
