فارس‌پلاس؛ دیگر رسانه‌ها - دکتر علیرضا داودی (کارشناس و تحلیلگر حوزه رسانه) و دکتر مرتضی محمدیان (کارشناس و فعال حوزه رسانه) در برنامه امواج شبهه رادیو گفت‌وگو به بررسی رفتارشناسی رسانه‌های بیگانه در زمینه بحث اغتشاشات و سالگرد آن در ایران پرداختند.
پروژه اغتشاشات در ایران؛ از بهانه‌سازی‌ها تا بهانه پروری‌ها
علیرضا داودی، کارشناس و تحلیلگر حوزه رسانه درباره وضعیت شبکه سازی مفهومی برای مدیریت میدان و سرمایه‌گذاری‌هایی که رسانه‌های بیگانه در این زمینه برای جامعه ایرانی انجام دادند، گفت: مجموعه رسانه‌های بیگانه منظور تنها رادیو یا تلویزیون بی بی سی فارسی نیست، بلکه سفارت انگلستان در ایران، صدای آمریکا و مجموعه رسانه‌های بیگانه و سرویس‌های آنها 6 مرحله را از ابتدا تا کنون پیاده سازی کردند و این مراحل به معنی سیستماتیک عمل کردن آنها نیست. یکی از خاصیت‌های رسانه‌های بیگانه این است که بر میدان و سوژه قاب تئوریک می‌بندند و به بازطراحی عملیات می‌پردازند. به همین دلیل ما شاهد یک دستورالعمل نوشته شده، جدی و ارسال شده به همه عوامل در میدان و غیرمیدان نیستیم و این یکی از خاصیت‌های جنگ ترکیبی است.
وی افزود: استعداد، ظرفیت و پتانسیلی که می‌تواند در میدان، به خلق میدان بپردازد، بخشی از این فضاست که البته دارای مقدمات بسیاری است که در این 40 سال هر چند سال یک‌بار این مقدمات را امتحان و جمع‌بندی کرده‌اند.
رسانه‌های بیگانه با دو مفهوم رضایت و میزان میان میدان و ذهن مخاطب یک بازی منچ راه انداخته است
داودی درباره این 6 مرحله توضیح داد: بحث اول شامل سه ضریب و بحث دوم شامل سه میزان است. ضریب توقع، ضریب تحمل و ضریب امیدوارشوندگی ضرایبی هستند که رسانه‌های بیگانه به آن پرداختند. در بحث دوم نیز میزان حمایت، میزان رضایت و میزان تکامل یافتگی در رسانه و میدان نسبت به سوژه‌ای که در اختیار دارند، صورت می‌گیرد. در این سه ضریب برنامه‌ریزی جریانات رسانه‌ای بیگانه را و در سه میزان، وضعیت به هم ریختگی خودمان را شاهد هستیم که در مجموع نهایتا یک فشار روانی بر ذهن مخاطب ایجاد می‌کند.
وی ادامه داد: مانند بحث کشف حجاب؛ میزان کسانی که در ایران کشف حجاب کردند، با کسانی که کشف حجاب نکردند قابل مقایسه نیستند. اما میزان حمایت از افرادی که کشف حجاب کردند، به لحاظ قانونی، عملیاتی، رسانه‌ای و یا شبکه‌ای به نحوی نمایش داده می‌شود که انگار با فراوانی رو به رشد روبه رو هستیم در حالی که مردم در میدان روبه رشد نیستند. بلکه فضای تبلیغاتی رو به رشد است. بنابراین؛ رسانه‌های بیگانه با دو مفهوم رضایت و میزان میان میدان و ذهن مخاطب یک بازی منچ راه می‌اندازند. به این معنا که مسئله بر سر زد و خورد نبود بلکه برسر چگونگی پرکردن گزاره‌ها و خانه‌ها بود، آنها به دنبال فرآیندی بسیار بالاتر از مسئله حجاب بودند.
شاهد افول کامل گزاره‌های میدانی یا شبکه‌ساز هستیم
وی در پاسخ به این سؤال که آیا می‌توان گفت که در یکسال گذشته شاهد افول سوژه‌ها و ناکارکردی آنها هستیم، گفت: مجموعه رسانه‌های بیگانه و سرویس‌های آنها، درباره موضوع زنان در ایران برخلاف جمهوری اسلامی قصدی و نسیه عمل کرده‌اند. بدین معنا که مفاهیم را در ایران به زنان نسیه فروختند و با کارمزد بسیار بالا به ذهن مخاطب هدایت کردند. رسانه‌های بیگانه کشف حجاب را برای زنان باب کردند در حالیکه برای بعد از آن صحبتی نمی‌شود و مفهومی تحت عنوان حمایت وجود ندارد و رسانه‌های بیگانه تنها به تکرار سوژه‌ها می‌پردازند.
داودی با تاکید بر اینکه شاهد افول کامل گزاره‌های میدانی یا شبکه ساز هستیم، گفت: مردم در ایران به شدت تنوع طلب هستند و رسانه‌های بیگانه و رسانه‌های داخلی ما نیز به دلیل این تنوع طلبی قادر به پاسخگویی به نیاز مخاطب نبودند. بنابراین؛ در حال حاضر هر دو طرف شلخته، بی‌برنامه و دچار فروکاستگی در گزاره‌های جدید و میدانی شده‌اند. به همین دلیل رسانه‌های بیگانه به سراغ موازی سازی سوژه‌ها می‌روند با این تفاوت که هر چه زمان می‌گذرد گزاره‌ها، رقیق‌تر می‌شود و گزاره رقیق قابلیت میدان داری ندارد.
اختلال بسیار جدی در لیدرهای رسانه‌های بیگانه
وی اضافه کرد: لیدرهای رسانه‌های بیگانه تا اواسط خردادماه فعال بودند و بعد از آن از فعالیت آنها کاسته شد و به شدت افول کردند و در شبکه رهبران در این میان اختلال بسیار جدی حاصل شد.
تاریخ اصالت کشف حجاب در ایران منفی است
این کارشناس رسانه عنوان کرد: همیشه موضوعات میدانی به اصل و نَسبی نسبت داده می‌شود، تاریخ اصالت کشف حجاب در ایران منفی است و نسب آن به افراد مشخص می‌رسد. بنابراین؛ تراز اصل و نسب به دلیل اینکه از جایی به بعد مفهومی در نزد مردم ندارد و این موضوع از اولویت مردم خارج شده ولی از اولویت رسانه‌های بیگانه نمی تواند خارج شود. به دلیل اینکه ادامه حیات شبکه ی آنان به این موضوع بسته است. پس باید همچنان موضوع کشف حجاب را به عنوان اولویت در نزد مردم نشان دهند.
داودی افزود: رسانه‌های بیگانه تلاش می‌کنند تا به مخاطب اثبات کنند در محاصره همه جانبه غیر قابل خروج گیر کرده‌اند و اگر تکلیف را در سالگرد مشخص نکنند، راهی برای آنان باقی نمی‌ماند و از طرفی در داخل کشور مسائل سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، امنیتی و... را برجسته می‌کنند تا مخاطب احساس پریشانی کند.
رسانه‌های بیگانه با سوژه‌ها زنده‌اند
مرتضی محمدیان، کارشناس و فعال حوزه رسانه در ادامه این گفت وگو در برنامه امواج شبهه درباره ارتباط میان ذهن مخاطب و میدان و کارکرد رسانه‌های بیگانه در زمینه شبکه‌سازی گفت: غربی‌ها از رنسانس به بعد همواره فعالیت عملی آنها بر تئوری مقدم بوده و چه در حوزه فلسفه و چه در حوزه رسانه سوژه‌ای را پیدا می‌کنند و براساس آن سوژه به فلسفه بافی می‌پردازند.
بنابراین؛ با نگاهی به سیر اغتشاشات در ایران درمی یابیم که معمولا سوژه‌هایی تعیین کننده هستند که کف خیابان حرف می‌زنند و تلاش می‌شود تا از آنها بهره برداری شود. آنها در کمین یک اشتباه از سوی مسؤولان ما هستند تا بتوانند از ماهگرد یا سالگرد موضوع استفاده کنند، امید است با تدابیر و هوشیاری مسؤولان این اتفاق نیفتد.
ضریب شکنندگی در جمهوری اسلامی بسیار قدرتمند است
وی به ضریب شکنندگی نظام جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد و گفت: تمام مردمی که کف خیابان بودند، می‌دانند که جمهوری اسلامی هرگز در برابر مردم خود دست به شمشیر نبرده و برحسب اطلاعات از منابع مطلع در آخرین اغتشاشات سال گذشته، حمل سلاح برای نیروی انتظامی کشور ممنوع بوده و نظام هرگز در برابر مردم دست به سلاح نبرده است. بنابراین؛ ضریب شکنندگی در جمهوری اسلامی بسیار قدرتمند است و اغتشاش در سال گذشته و سال‌های قبل از آن هرگز نتوانسته که وارد محور سخت نظام شود و آن را تحت شعاع قرار دهد.
محمدیان خاطرنشان کرد: در سال گذشته با وجود اینکه بخش‌های کوچکی از دستگاه‌های امنیتی و انتظامی ما غافلگیر شدند و استرسی نیز در خصوص مقابله با این گونه‌ی جدید از اغتشاشات ایجاد شده بود، اما نظام هرگز مستاصل نشد.
دست خالی رسانه‌های بیگانه و سوژه‌هایی که تکرار می‌شوند
وی افزود: رسانه‌های بیگانه می‌دانند که هرگز نمی‌توانند تدابیری که در سال گذشته تدارک دیده بودند به میدان بیاورند. به دلیل اینکه سوژه‌ها تکراری شده‌اند و سوژه جدید و جذابی برای ارائه ندارند و به نظر نمی‌رسد که اغتشاشات سال گذشته در آن ابعاد دوباره در کف خیابان اتفاق بیافتد.
محمدیان به ابتذال سوژه‌ها در رسانه‌های بیگانه اشاره کرد و گفت: سطح ابتذال به جایی رسیده که به تعابیر عجیب و غریب و حتی نوعی امامزاده سازی از مهسا امینی متوسل می‌شوند.
کشف حجاب؛ تهدیدی که می‌تواند یک فرصت باشد
وی با بیان اینکه آمار تجاوز در ایران به شدت پایین است، افزود: این آمار از زمان اغتشاشات که به نام مهسا امینی شکل گرفته، 400 درصد افزایش یافته و آمار مصرف مشروبات الکلی و دستگیری این افراد به همین میزان رشد داشته است.
محمدیان اضافه کرد: درست است که کشف حجاب به عنوان یک محور اغتشاش و تهدیدی برای نظام جمهوری اسلامی به شمار می‌آید اما می‌تواند یک فرصت باشد، ما می‌توانیم این تهدید همه جانبه را به یک فرصت تبدیل کنیم.
توانمندسازی زنان باید در زمینه معنایی انقلاب اسلامی باشد
وی همچنین گفت: رسانه‌های بیگانه بر سه فاز پروژه توانمندسازی زنان، بدنمندی و حق بر بدن و پروژه های مقابله با خشونت علیه زنان برنامه ریزی دارند، باید مواظب باشیم که دچار خطای محاسباتی و شناختی نشویم و مردم نیز باید در جامعه بر علیه آن قرار بگیرند و مقابله کنند. پروژه هایی در ایران از سمت مراکز حکومتی مانند پروژه توانمندسازی زنان در حال پیگیری است، که اساسا یک پروژه انگلیسی است، که در وزارتخانه‌ها و معاونت زنان و... پیگیری می‌شود. توانمندسازی زنان به معنای ایجاد یک حدفاصل میان زنان و ازدواج، زنان و مادر شدن که پروژه ازدواج و جمعیت کشور را تحت شعاع قرار می‌دهد، است. این پروژه‌ها ورود زنان به بازار کار را به شدت افزایش می‌دهد که متاسفانه بخشی از این پروژه‌ها به دلیل خطای شناختی در مراکز حکومتی و رسانه‌ها دنبال می‌شود. بنابراین؛ توانمندسازی زنان باید در زمینه معنایی انقلاب اسلامی باشد.
وقتی تسلط پدر بر دختر را از اشکال جدید خشونت می‌خوانند
محمدیان درباره بدنمندی و حق بر بدن زنان توضیح داد: جملاتی مانند بدن خودم است، موی خودم است دارای تبعات خطرناکی است و والدین می بایست در این رابطه احتیاط لازم را داشته باشند. در فاز مقابله با خشونت علیه زنان، تنها ضرب و شتم زنان، حق طلاق و یا ارث و دیه نیست بلکه در فاز بالاتر تسلط پدر بر دختر را از اشکال جدید خشونت می‌خوانند.
گفتنی است؛ برنامه «امواج شبهه» گفتگویی تخصصی پیرامون ماهیت‌شناسی و رفتارشناسی رسانه‌های فارسی‌زبان بیگانه است که با هدف روشنگری و افشای تکنیک‌های رسانه‌ای است، روزهای یکشنبه و سه‌شنبه ساعت ۱۶ به مدت ۶۰ دقیقه از آنتن این شبکه به نشانی موج اف‌ام ردیف ۱۰۳,۵ مگاهرتز پخش می‌شود.
پایان پیام/ت
