کیفیت مراقبت‌های بهداشتی چگونه افزایش می‌یابد؟

به گزارش خبرگزاری گروه سلامت فارس، ابراهیم نوری گوشکی، متخصص پزشکی خانواده، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در یادداشتی نوشت:

مراقبت‌های اولیه بهداشتی باید از شکاف کیفیت عبور کند تا ایمن‌تر، کارآمدتر و مؤثرترشود. در عصر حاضر و با استفاده روز افزون از اینترنت در انتقال اطلاعات و داده‌ها، کیفیت مراقبت‌های بهداشتی به شدت به قابلیت همکاری ما بین سیستم‌های اطلاعاتی بستگی دارد و رایانه‌ها را قادر می‌سازد تا اطلاعات را به اشتراک بگذارند و داده‌ها را از جایی که منشأ می‌گیرد به جایی که لازم است ارائه دهند.

تصور اینکه می‌توان در سطح ملی یک پایگاه داده‌ای عظیم را ایجاد کرد تا داده‌های سلامت را در چندین کامپیوتر با پردازش بسیار بالا ذخیره نماید و از آن به عنوان یکپارچگی اطلاعات سلامت یاد کرد، دقیقاً مانند انحصاری کردن تولید خودرو در ایران است که مانعی برای استفاده شهروندان از خودرو باکیفیت شده است، مگر اینکه اهداف دیگری در لوای یکپارچگی اطلاعات سلامت مد نظر باشد.

کیفیت مراقبت‌های بهداشتی، بستگی به بروز‌رسانی اطلاعات و دسترسی ایمن مردم، بیماران، پزشکان، سازمان‌های بیمه‌گر، مدیران و محققان به اطلاعات لازم در زمان و مکان مناسب دارد. آنچه امروزه در فضای تبادل اطلاعات سلامت ایران نیاز است، قابلیت همکاری بین سیستم هاست و نه یکپارچگی اطلاعات به معنای تجمیع داده‌ها. با افزایش قابلیت همکاری بین سیستم‌ها می‌شود تصمیمات منطقی‌تری گرفت که منجربه نتایج بهتر و اشتبا هات کمتر برای بیمار شود. بنابراین قابلیت همکاری یک پیش نیاز است.

درسطح فنی، تا زمانی که ما به توافق نرسیم، که قابلیت همکاری را اجرا کنیم و برای اتصال بین سیستم‌های متفاوت موجود در مراقبتها‌ی بهداشتی استاندارد‌های مناسبی را به کار ببریم، کیفیت اطلاعات امکانپذیر نخواهد بود.

پس توافق در استفاده از استاندارد‌ها، شرط لازم (به تنهایی کافی نیست) برای افزایش کیفیت مراقبت‌های بهداشتی است.

امروزه در دنیای ارتباطات مربوط به اطلاعات سلامت این استاندارد‌ها تقریباً به طور قطع مبتنی بر HL۷و SNOMED CT هستند که با هم به عنوان یک زبان کاملاً مشخص برای تبادل اطلاعات مراقبت ها‌ی بهداشتی به کار ‌می‌روند.

همانطوری‌که در همه زبان‌ها گرامر و کلما ت وجود دارند، در زبان مبتنی بر این دو استاندارد، نقش گرامر را به عنوان ساختار‌های استانداردشده برای ارتباطا ت مراقبت‌های بهداشتی، HL۷ بعهده دارد در حالی که SNOMED CT یک مرجع اصطلاح بالینی جامع، مشابه یک فرهنگ لغت برای زبان مربوطه است.

از لحاظ تاریخی، سیستم‌های اطلاعات مراقبت‌های بهداشتی، به صورت سلسله مراتبی سازماندهی شده‌اند که دولت یا پرداخت‌کننده‌ها (سازمان‌های بیمه‌گر) در رأس آن قرار دارند، سپس سازمان ها‌ی ارائه دهنده مانند بیمارستان‌ها، پس از آن بخش‌ها، پزشکان و در نهایت بیماران قرار دارند. این سلسله مراتب، جریان پول، اقتدار و قدرت را منعکس می‌کند، اما حقیقت این است که این گردش کار با جریان طبیعی اطلاعات بهداشتی مورد نیاز، برا‌ی مراقبت از بیماران همخوانی ندارد. در واقع امروزه فرآیند‌های مراقبت ازبیمار شباهت بیشتری به یک شبکه اجتماعی پیدا کرده است که در آن هر بیمار در مرکز شبکه خودش قرار دارد تا نیاز‌هایش را برطرف نماید.

در ارائه خدمات سلامت، خود ِ مردم تنها دلیل فعالیت در عرصه مراقبت‌های بهداشتی هستند بنابراین باید بر رفع نیاز‌های آن‌ها تمرکز کنیم. هر شخص می‌خواهد طولانی‌تر زندگی کند، احساس خوبی داشته باشد و بتواند کاری را که می‌خواهد انجام دهد.

بنابراین مراقبت‌های بهداشتی باید از یک مدل پدرانه به یک مدل مشارکتی بین افراد و متخصصان مراقبت‌های بهداشتی تغییر کند و حکمرانی در حوزه اطلاعات سلامت بدون اعمال نظر متخصصان مراقبت ها‌ی بهداشتی درعصر فناوری اطلاعات به خودی خود مردود است و استفاده ازسامانه‌های متعدد و متنوع برای ارتقای کیفیت مراقبت‌ها جایز و ضروری است.

در مدل مراقبت‌ها‌ی بهداشتی سنتی، مراقبت بر اساس ویزیت‌های مجزا و دوره ها‌ی مراقبت است، از طرفی استقلال حرفه‌ای منجر به این شده است که هر مراقب در مورد بررسی‌ها و درمان بر اساس آموزش و تجربه خود تصمیم بگیرد. در مدل سنتی، ایمنی بیمار یک مسئولیت فردی است نه اجتماعی، و پرونده و سوابق بیمار گزارشی است از آنچه اتفاق افتاده که در لوای محرمانگی اطلاعات بیمار مخفی می‌ماند. در این مدل سیستم به طور کلی از مرزبند‌ی حرفه‌ای دفاع می‌کند، و بر کاهش هزینه‌ها تمرکز می‌کند و به نیاز‌های بیمار در صورت بروز واکنش نشان می‌د هد. این مدل سنتی در دنیا به سرعت در حال ناپدیدشدن است، اما ما همچنان به سیستم‌های اطلاعاتی که در ابتدا برای آن محیط طراحی شده‌اند، تکیه می‌کنیم.

اما مدل جدیدِ بیمار محور، کاملاً متفاوت است. مراقبت‌ها مبتنی بر روابطِ مستمر است (مهمترین اصل پزشکی خانواده) که با توجه به نیاز‌ها و ارزش‌های فرد سفارشی شده‌اند و شخص بعنوان مرجع مراقبت‌ها است. دانش‌ها به اشتراک گذاشته می‌شود. اطلاعات آزادانه در گردش هستند و تصمیم‌گیری مبتنی بر شواهد است، شفافیت و همکاری فضیلت هستند و نیاز‌های بیمار پیش‌بینی می‌شوند، در این مراقبت‌ها تلاش برای کاهش ضایعات (یعنی هر فعالیتی که هیچ سودی برای بیمار ندارد) علاوه بر کاهش عوارض اقدامات وجود دارد.

اگر خواسته باشید تمام موارد بالا را در انفورماتیک سلامت رعایت کنیم یک چالش بزرگ وجود دارد و آن استفاده نامناسب از انواع اطلاعات و داده‌های سلامت موجود است. اما این چالش با استقرار تنظیم‌کننده‌ها بعنوان رگولاتور قابل حل است.

در تاریخ تبادل اطلاعات می‌توان از سنگ روزتا که در موزه بریتانیا نگهداری می‌شود بعنوان اولین رگولاتور اطلاعاتی نام برد.

این سنگ حاوی یک اعلامیه به سه زبان بود، که توسط کشیشان(به زبان هیروگلیف)، درباریان(به زبان یونانی) و مردم (زبان دموکریت) استفاده می‌شد.

سنگ مزبوربعنوان مرجع یک پیام بود و مانع تفاسیر مختلف در زبان‌های متعدد مابین اقشار متعدد می‌گردید.

در واقع از آنجایی که هر گزارش بالینی یک مشاهده است، و ممکن است دو گزاره در مورد یک رویداد با یکدیگر مخالف باشند، اگر زمینه یا منشأ هر عبارت (چه کسی، چه زمانی و کجا آن رابیان کرده است) ثبت شود، ایمنی تبادل اطلاعات در قالب فرمتی پایدار (سنگ روزتا) تضمین شده است. فرمت‌های پایدار و ثبت شده در فضای مجازی امری لازم و ضروری است که می‌بایست با استفاده از زبان استاندارد‌ها صورت بگیرد.

در حال حاضر همانطوریکه قبلاً گفته شد تقریباً به طور قطع زبان استاندارد مبتنی بر HL۷ و SNOMED CT هستند و بسنده کردن به یک جزء آن( HL۷ به تنهایی) که در پرونده الکترونیک سلامت ایران در حال وقوع است، باعث استفاده نامناسب از اطلاعات و داده‌های سلامت خواهد شد.

در گزارش پژوهش درآمدی بر طراحی مدل اجرایی پزشک خانواده در ایران که به همت مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) با مدیریت علمی جناب دکتر کامران باقری لنکرانی منتشر شده است، آمده است:

اعتبار داده‌ها در این طرح منوط به ادغام ثبت داده در ارائه خدمات است به این معنا که همزمان با فرایند ارائه خدمت، داده‌های مورد نیاز ثبت شود. این ادغام حتی در تجهیزات و لوازم مورد استفاده در ارائه خدمت، نیز رخ می‌دهد و از طریق آن‌ها، داده‌های مورد نیاز ذخیره می‌شود. در این زمینه استفاده از سامانه‌های متعدد و متنوع جهت مدیریت داده هاست که در طرح پزشکی خانواده علاوه بر افزایش هزینه‌ها، به دلیل تنوع استاندارد‌های ثبت داده می‌تواند به اعتبار و یکپارچگی داده‌ها لطمه بزند همچنین عامل مؤثر دیگر بر اعتبار داده‌ها، تعارض منافع است؛ چراکه از داده‌ها می‌توان برای شفافیت بیشتر و آشکارسازی برخی سوءاستفاده‌های فردی یا سازمانی بهره جست.

گرچه با توجه به توضیحات فوق این نقد وارد است که استفاده از سامانه ها‌ی متعدد و متنوع نه تنها نکوهیده نیست بلکه جهت افزایش کیفیت مراقبت‌های پزشکی خانواده ضروری است و اما ضروری‌تر از آن و شرط لازم آن تبیین زبان استاندارد مبتنی بر HL۷ و SNOMED CT در رگولاتوری اطلاعات سلامت است تا به اعتبار یکپارچگی داده‌ها لطمه وارد نشود که در گزارش پژوهش به درستی بیان شده است این رویه می‌تواند اسباب آشکارسازی برخی از سوءاستفاده‌های فردی یا سازمانی را فراهم نماید.

بنابر این رگولاتوری اطلاعات سلامت ایران همزمان با HL۷ الزام به کارگیری SNOMED CT در یک زبان واحد را خواهد داشت که‌امیدواریم محقق شود.

منبع: principles health interoperability HL۷ and SNOMED CT نوشته Tim Benson

گزارش پژوهش درآمدی بر طراحی مدل اجرایی پزشک خانواده در ایران

پایان پیام/