به گزارش خبرگزاری فارس از تربت حیدریه، هنر مس و مسگری از صنایع دستی و بومی شهرستان تربت حیدریه بوده که کم کم به دلیل کم توجهی وبرخی مشکلات رو به فراموشی می رود. امروزه در بازار کاریز تربت حیدریه که به بازار مسگران معروف است از هیاهوی این صنعت خبری نیست و دیگر نشانی از مسگرانی که با چکش های مختلف وخاص مس ها را کوبیده و ظروفی مانند: قلفت، آفتابه، لگن و... در ابعاد مختلف می ساختند یافت نمی شود. اکثر هنرمندان این صنعت یا فوت شده اند و یا باقی مانده آن ها با نا امیدی صبح ها را شب می کنند.
هنر موروثی مسگری
استاد مرتضی طاهری، از قدیمی ترین استادان صنعت مس تربت حیدریه است که بیش از ۴۰ سال در این زمینه فعالیت می کند. او در گفت و گو با خبرنگار فارس در تربت حیدریه می گوید: از سن ۱۸ سالگی مشغول به هنر مسگری و ساخت صنایع دستی مس شدم. دوران جوانی خود را نزد پدر شاگردی کرده و این هنر موروثی را کسب کردم. من این هنر را به فرزندان خود هم منتقل کرده ام که ساخت، پرداخت، قلم زنی و سفیدگری از آموخته های مسگران نسل جدید است.
طاهری می افزاید : سفیدگری ظروف مسی نیز از دیگر مهارت های لازم دراین صنعت است که ما درحال حاضر سفید گری را انجام می دهیم و مواد سفید گری از قلع، نِشادُر و پنبه است که پس از زیرسازی ابتدا نِشادُر را به ظرف مسی زده و بعد ظرف در روی آتش قلع زده می شود و درپایان نیز پنبه کشی است که جان تازه ای را به ظرف می دهد.
وی بیان می کند: هنر مسگری شامل خلق ظروف یا اشیا از ورق مس خام است که مس در کارخانه ذوب می شود و به ورق تبدیل و پس از آن با چکش و دست به ظروف غذا خوری و تزیئنی تبدیل می شود.
سلطه نوگرایی بر مسگری
طاهری، وضعیت خرید و فروش ظروف مسی را کساد می داند و می گوید: نوگرایی، شغل های زیادی را زیر سلطه خود برده است. قابلمه ها و ظروف مسی جای خود را به ظروف پرضرر اما پر زرق و برق تلفون، پیرکس، چدن و... داده اند و اکنون دوره ای که عروس ها چند من (کیلو) مس جهیزیه می بردند، گذشته است.
طاهری بیان می کند: زمانی این بازار سوت وکور، شلوغ و پر رفت و آمد بود. معمولا از روستاها و شهر به بازار می آمدند و ظروف مسی نو برای منزل و یا جهیزیه عروس می خریدند و یا اینکه ظروف مسی خود را با نو تعویض می کردند.
نبود تسهیلات مشکل بزرگ این روزهای مسگری
نبود تسهیلات و حمایت نشدن، موضوع گلایه ای است که این استاد مسگری با پیش کشیدنش آن را یکی از دلایل رکود بازار می داند و می افزاید: برخی افرادی که هیچ شناختی از این صنعت ندارند، این هنر گران بها را با چند اتحادیه دیگر مانند: تراشکاران، حلب سازان، کانال کشی و... ادغام نموده اند که هیچ سنخیتی با این حرفه ندارد، کما اینکه این حرفه خود می تواند اتحادیه مستقلی داشته باشد تا نظارت وساماندهی بهتر و تخصصی تری در این هنر گران بها به وجود آید.
مسگران واقعی تربت حیدریه کمتر از ۴ نفر هستند
این استاد باسابقه، بی توجهی مسئولان به این صنعت را تعجب آور عنوان و تاکید می کند: بیشتر هنرمندان و صنعتگران مسگری تربت حیدریه مرحوم شده اند و فقط چهارنفر باقی مانده اند که آنها هم پیر شده اند ودیگر توان کار کردن به مانند گذشته را ندارند.
وی می گوید: هرچند امروزه در شهرمان مس فروش زیاد شده، اما مسگر زیاد نشده است و مسئولان برای حفظ این صنعت باید کارگاه آموزشی دایر کرده و از این صنعت و هنرمندان آن حمایت کنند.
تلاش برای جلوگیری از منسوخ شدن هنر مسگری
رییس اداره میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری تربت حیدریه اظهار کرد: شناسنامه دار کردن، صدور گواهی آموزشی و برگزاری دوره آموزشی از برنامه های این اداره جهت جلوگیری از منسوخ شدن این رشته است.
علی محمدی گفت: در شهرستان تربت حیدریه بالغ بر ۱۲۰۰ هنرمند در ۲۰ رشته صنایع دستی فعال هستند که یکی از این رشته ها، هنر مسگری می باشد.
وی بیان کرد: هنر مسگری یکی از رشته های اصیل، تاریخی و ماندگار تربت حیدریه به شمار می رفته است و مس از قدیم الایام به دلیل سهولت در استخراج و بهره‌برداری، شکل‌پذیری و چکش‌خواری بالا مورد استفاده عموم بوده است.
محمدی تاکید کرد: در حال حاضر صنعت مس و مسگری با تعداد معدودی هنرمند فعال است.
تنوع ظروف مسی بالا است
وی گفت: مس علاوه بر زیبایی و اصالت هویت، دارای خواص درمانی بسیاری است به‌گونه‌ای که بسیاری از پزشکان، استفاده از ظروف مسی را به بیماران خود توصیه می‌کنند. به همین جهت علاوه بر ساخت ظروفی مانند قابلمه و دیگچه‌های مسی، به ساخت سایر ظروف با این فلز گران بها همچون کتری، قوری، لیوان نیز توجه شده است و همچنین ظروف دکوری، پخت و پز، پذیرایی و بسیاری ظروف مسی دیگر موجود است که هر روز هم به تنوع این محصولات اضافه می شود.
رییس اداره میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری تربت حیدریه گفت: دارا بودن این خواص درمانی در مس، هنرمندان حوزه ساخت زیورآلات سنتی را ترغیب کرده تا در ساخت زیورآلات علاوه بر طلا و نقره، از مس نیز به عنوان ماده اولیه مقرون به صرفه نسبت به فلزات مذکور استفاده کنند.
پایان پیام/
